موضوع: حکومت صالحان

و نُريدُ أن نَمُنَّ عَلَي الَّذينَ استُضعِفُوا فِي الأرضِ و نَجعَلَهُم أئِمَّة و نَجعَلَهُمُ الوارثينَ(1).
و ما اراده کرده ايم که بر کساني که در زمين به ضعف کشيده شدند، منّت گذاريم و آنان را پيشوايان و وارثين (روي زمين) قرار دهيم.
نکته ها:

کلمه ي «منّت» در اينجا به معناي نعمت بزرگ و باارزش است، نه منّت زباني که بازگو کردن نعمت به قصد تحقير ديگران باشد و مسلماً کار زشت و ناپسندي است.
اين بشارتي است براي همه ي انسان هاي آزاده و خواهان عدل و داد و برچيده شدن بساط ظلم و جور و شکي نيست که هرگاه اراده ي الهي برتحقق امري تعلق گيرد، آن مسئله قطعاً عملي خواهد شد.
و هيچ مانعي نمي تواند سدّ راه آن گردد، قرآن مي فرمايد: «انَّما أمرُهُ اذا أَراد شيئاً أن يَقُولَ لَهُ کُن فَيَکُونُ»(2) همانا فرمان اوست که هرگاه چيزي را اراده کند که باشد، پس آن چيز خواهد بود و محقق خواهد شد.
با اينکه همه ي نعمت ها از جانب خداوند است و بندگان در هر نعمتي رهين منّت او هستند، لکن او درخصوص چند نعمت تعبير به منّت فرموده که طبعاً از اهميت بالاي آنها حکايت دارد، ازجمله:
الف: نعمت اسلام «کذلکَ کُنتُم مِن قَبلُ فَمَنَّ اللهُ عَلَيکُم»(3).
ب: نعمت نبوت «لَقَد مَنَّ اللهُ عَلُي المؤمِنينَ أذا بَعَثَ فيهِم رَسُولاً»(4).
ج: نعمت هدايت «بل اللهُ يَمُنُّ عليکُم أن هَداکُم»(5).
د: نعمت حاکميت مؤمنان «و نُريدُ أن نَمُنَّ عَلي الَّذينَ...»(6).
و همچنين در روايات بسيار، حضرت مهدي(عج) و حکومت آن بزرگوار در آخرالزمان مصداق کامل اين آيه معرفي شده است.
در نهج البلاغه از حضرت علي(ع) چنين آمده است:
لتعطفن الدنيا علينا ... و نريدُ أن نَمُنَّ عَلي الَّذين ...(7).
دنيا پس از چموشي و سرکشي- همچون شتري که از دادن شير به دوشنده اش خودداري مي کند و براي بچه اش نگه مي دارد- به ما روي مي آورد... سپس آيه ي وَ نُريدُ أن نَمُنَّ را تلاوت فرمود.
و در حديث ديگر نيز از ايشان در تفسيرآيه ي فوق آمده است «هم آل محمد(ص) يبعث الله مهديهم بعد جهدهم،...»(8).
اين گروه آل محمد(ص) هستند، خداوند مهدي آنها را بعد از زحمت و فشاري که بر آنان وارد مي شود بر مي انگيزد و به آنها عزت مي دهد و دشمنانشان را ذليل و خوار مي کند. و در حديث ديگر از امام سجاد(ع) آمده است:
والذي بعث محمد بالحق بشيراً و نذيراً، ...(9).
سوگند به کسي که محمد(ص) را به حق بشارت دهنده و بيم دهنده قرار داد، که نيکان از ما اهل بيت و پيروان آنها به منزله ي موسي(ع) و پيروان او هستند، و دشمنان ما و پيروان آنها به منزله ي موسي(ع) و پيروان او هستند، و دشمنان ما و پيروان آنها به منزله ي فرعون و پيروان او مي باشند. (سرانجام ما پيروز مي شويم و آنها نابود مي شوند و حکومت حق و عدالت از آن ما خواهد بود.)
و همچنين حاکميت مستضعفان بر زمين، با عبارات و بيان هاي مختلفي در قرآن آمده است:
الف: «وَعَدَ اللهُ الَّذين آمَنُوا مِنکُم ...»(10).
خداوند به کساني که ايمان آورده و کار شايسته انجام داده اند، وعده ي خلافت در زمين را داده است.
ب: «وَ لَقَد أهلَکنَا القُرُونَ ... خلائِفَ فِي الأرض»(11).
بعد از آنکه اقوام ستمگر پيشين را هلاک کرديم ... شما را جانشينان زمين قرار داديم.
ج: «أنَّ الأرضَ يَرِثُها ...»(12)
بندگان صالح، وارث زمين مي شوند.
د: «و أورثَنَا القومَ الَّذينَ ...»(13)
ما مستضعفان را وارث شرق و غرب زمين گردانيديم.
پيامها:

1. حکومت جهاني مستضعفين و حمايت از مظلومان تاريخ، اراده و خواست الهي است. «نُريدُ»
2. درحکومت خودکامه ي طاغوتي، نيروهاي کارآمد به ضعف کشانده مي شوند. «استُضعِفُوا»
3. آينده از آن مستضعفان است. «نَجعَلَهُم أئِمَّة»
4. امامت همچون بعثت نعمت ويژه اي است که خداوند بر مردم منّت مي نهد.
درمورد بعثت مي فرمايد: «لَقد مَنَّ اللهُ علي المؤمنينَ أذا بَعَثَ فيهم رَسُولاً» و در اينجا مي فرمايد: «نَمُنَّ ... نَجعَلَهُم أَئِمّة».
پي نوشت ها:

1. سوره ي قصص، آيه ي5.
2. سوره ي يس، آيه ي 58.
3. سوره ي نساء، آيه ي 94.
4. سوره ي آل عمران، آيه ي 164.
5. سوره ي حجرات، آيه ي17.
6. سوره ي قصص، آيه ي5 .
7. نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره209.
8. غيبت شيخ طوسي طبق نقل تفسير نورالثقلين، ج4، ص110 .
9. مجمع البيان ذيل آيه ي مورد بحث.
10. سوره ي نور، آيه ي 55 .
11. سوره ي يونس، آيات 12 و 13 .
12. سوره ي انبياء، آيه ي105 .
13. سوره ي اعراف، آيه ي137 .

منبع:نشريه قدر ،شماره 21