امام رضا و توصیف حضرت زهرا
امام رضا در ستایش فاطمه علیهما السلام
روایاتی در مورد فضایل، مناقب و ظلم هایی که بر حضرت زهرا شده از امام هشتم حضرت رضا علیه السلام وارد شده و نکات جالب و ارزشمندی درباره‌ی فاطمه‌ی طاهره علیها السلام از آن امام همام به دست ما رسیده است. اینکه توجه خوانندگان کتاب را به این مطالب، جلب می‌کنم:
1- شیخ صدوق رضوان الله علیه نقل می‌کند که حضرت رضا علیه السلام در ضمن حدیث طولانی ای فرموده اند: کانت فاطمة علیها السلام اذا طلع هلال شهر رمضان یغلب نورها الهلال و یخفی فاذا غابت عنه ظهر ؛ فاطمه همواره چنین بود که چون هلال ماه رمضان طلوع می‌کرد نور او بر نور هلال، غالب می‌آمد و در نتیجه هلال ناپدید می‌گشت اما هنگامی که فاطمه غایب می‌شد هلال ماه مبارک، ظاهر و آشکار می‌گردید.1
به راستی که چه امر شگفت انگیز و فوق العاده‌ای است؛ زیرا صورتهای زیبا و نورانی را بسیار دیده‌ایم و در مورد آنها زیاد شنیده‌ایم اما غلبه کردن نورانیت چهره‌ی یک انسان بر هلال و پنهان نمودن آن از دیدگان و ظهور هلال به هنگام پنهان شدن آن انسان بزرگ و عالیقدر، مطلب تازه ای است که درباره‌ی حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها می‌شنویم ان هم از زبان یک امام معصوم که دور از خطا و گزافه گویی در سخن و مدح و ستایش است.
به یقین این یک نورانیت الهی و امری آسمانی است که با معیارهای ظاهری قابل درک نمی‌باشد. خصوصیت هلال ماه رمضان و ذکر ویژه‌ی آن ممکن است از این جهت باشد که مردم برای رؤیت هلال رمضان – که مبشر ورود ماه تازه با برنامه‌های ویژه، واجبات و محرمات مخصوص است – اهتمام دارند و برای دیدن آن روی می‌آورند و قهراً بر اثر ازدحام جمعیت، توجه فراوان و دید عمیق و پیگیرانه می‌توانند آن را به زودی ببینند اکنون با همه‌ی این خصوصیات و علی رغم اینکه بر حسب جریان طبیعی باید به سرعت آن را بنگرند اما با وجود ظاهر شدن فاطمه، نور هلال ناپدید می‌گردید تا زمانی که آن بانوی نورانی و آسمانی رخ، چهره در حجاب غیبا برد و در این هنگام ماه ظاهر شده و قابل رؤیت ناظران گردد.
2- سید بن طاووس رضوان علیه نقل می‌کند که مردی از اولاد برامکه خدمت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام عرضه داشت: «نظر شما درباره‌ی ابوبکر چیست؟» حضرت فرمود: سبحان الله و الحمدلله و لااله الا الله والله اکبر. پرسش کنند، اصرار ورزید که حضرت پاسخ بدهند؛ از این رو حضرت رضا علیه السلام در جواب فرمود: کانت لنا امّ صالحة ماتت و هی علیهما ساخطة و لم یأتنا بعد موتها خبر انّها رضیت عنهما ؛ ما را مادری شایسته و بزرگوار بود، او از دنیا رفت در حالی که از آن دو نفر خشمگین بود و بعد از وفات ایشان هم خبری بهما نرسیده که آن حضرت از آنان راضی و خشنود شده باشد.2
این نقل بسیار ارزنده، قابل توجه و درخور اعتماد است. اولاَ از پاسخ نخستین امام رضا علیه السلام به خوبی برداشت می‌شود که ایشان در مقام طفره رفتن از جواب بوده‌اند و شاید شرایط و ظروفی بوده که نمی‌خواستندبه سرعت پاسخ بدهند و چه بسا پاسخی که می‌داند (و بالاخره هم چنین کردند) خوشایند حاضران نبوده و اگر بنابراین باشد که مطلب آن چنان که هست، پاسخ داده نشود پس همان بهتر که با ادای ذکر و وردی، انسان خود را از بند جواب رها کند.
از دیدگاه ما جواب اول، به نوعی اظهار مظلومیت حضرت زهرای طاهره است که بعد از سالیان سال هنوز نمی‌توان مظلومیت او را بیان کرد چون بیان ظلم آنها بیان مظلومیت فاطمه بود.
اما اصرار سائل موجب شد که حضرت رضا علیه اسلام پرده از روی سرّ نهانی برداشته و از مقام بلند، رتبه‌ی رفیع و شأن والای حضرت زهرا سلام الله علیها و جنایت ظالمان به او، سخن بگویند. و به راستی این جمله‌ی مبارک، چقدر جالب است: «کانت لنا امّ صالحة»، برای ما مادری شایسته، اهل صلاح، مظهر ایمان و تقوا و تجسم پاکی بود، تمام این مطالب در کلمه‌ی «صالحه» که امام رضا علیه السلام درباره‌ی مادرشان به کار برده اند، نهفته است.
این کلمه مفاخره آمیز است و گویا حجت بالغه‌ی الهی، حضرت رضا علیه السلام با ذکر این جمله به داشتن چنین مادری مباهات می‌کنند و از اینکه از فرزندان او هستند، احساس افتخار و شرف می‌نمایند.
سپس در ادامه می‌فرمایند که مادر بزرگوار ما از دنیا رفت در حالی که هنگام وفات، از آن دو نفر خاص، ناراحت و غضبناک بود و بعد از وفات آن مکرمه خبری به ما نرسیده که از آن دو راضی شده باشد.
این بهترین احتجاج و کوبنده‌ترین استدلال است که خشم و غضب حضرت زهرا بر آن دو از مسلمات است و بر این حالت از دنیا رفتند و ازعالم آخرت هم کسی نیامده که خبر بیاورد حضرت از آن دو راضی و خشنود شده باشند؛ بنابراین آنان اکنون هم مورد غضب و نفرین آن بانوی مکرمه‌ی بهشتی می‌باشند.
و این جمله حاکی از منتهای ظلم این دو، بر آن سیده‌ی عالمیان است، چنان که حاکی از نهایت مظلومیت حضرت زهرای طاهره است که این چنین غضب آلود و خشمگین از دنیا رفتند.
3- شیخ صدوق رضوان الله علیه نقل کرده که احمد بن محمد بن ابی نصر می‌گوید: از حضرت ابوالحسن، علی بن موسی الرضا علیه السلام، درباره‌ی قبر حضرت فاطمه علیها السلام پرسش کردم حضرت فرمود: دفنت فی بیتها فلما زادت بنو امیة فی المسجد صارت فی المسجد ؛ آن حضرت در خانه خود به خاک رفت پس چون بنی امیه مسجد را توسعه دادند آن خانه هم جزء مسجد شد.3
1 - فضائل شهر رمضان و بحارالانوار، ج 43، ص 56.
2 - الطرائف، ص 252.
3 - عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 311
آیت الله کریمی جهرمی
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه - حسین عسگری
پاسخ با نقل قول
