افزایش قد بعد از سن رشد غیر ممکن است
افزايش قد بعد از سن رشد غيرممكن است
ازجمله فاكتورهاي تعيين‌كننده قد، ژنتيك، موقعيت جغرافيايي و تغذيه مناسب افراد هستند به طوري كه مردمان آسيايي نسبت به ساير ملل اروپايي و آمريكايي از قد نسبتا كوتاه‌تري برخوردارند و اين امر موجب شده بسياري از شركت‌هاي سازنده در سال‌هاي اخير با موقعيت‌سنجي و نياز بازار به ساخت وسيله‌هاي افزايش قد همچون دمپايي‌هاي تحريك‌كننده اعصاب پا اقدام كنند و با ايجاد تب و تاب، به بازارهاي كشورهاي آسيايي از جمله ايران وارد شوند. اين در حالي است كه بيشترين رشد در كودكي و نوجواني رخ مي‌دهد، اما در بسياري از تبليغات اين شركت‌هاي سازنده دمپايي‌ها گفته مي‌شود افزايش قد در هر سني ممكن است. براي اطمينان از صحت و سقم چنين ادعايي گفت‌وگويي با دكتر ايرج ايرانزاد، فوق‌تخصص غدد اطفال و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران انجام داديم.
چه معيارهايي در كوتاهي يا بلندي قد افراد دخيل هستند؟ آيا تبليغاتي كه اخيرا درخصوص دمپايي‌هاي افزايش قد مطرح و در آنها ادعا مي‌شود افزايش 8 الي 10 سانتي‌متري قد براي همه گروه‌هاي سني امكان‌پذير است، صحت دارد يا فقط تبليغات است؟
در وهله نخست ژنتيك مهم‌ترين عامل كوتاهي يا بلندي قد فرد محسوب مي‌شود به عبارت ديگر، معيار تعيين قد يك شخص بنا بر كوتاهي يا بلندي قد پدر، مادر و اقوامش سنجيده مي‌شود، اما اگر فرد قبل از سن بلوغ در طول زندگي‌اش مبتلا به مشكلات غددي يا يك سري مسائل همچون كمبود مواد معدني، پروتئين‌ها و ويتامين‌ها باشد، مي‌توان با جبران اين كمبودها، كوتاهي قد او را جبران كرد. زماني كه فرد به سن بلوغ مي‌رسد، جهشي در رشد و هورمون رشد او ايجاد مي‌شود كه در نهايت پس از پايان دوره بلوغ استخوان‌هاي دختران و پسران يا اپي‌فيزهاي استخواني آنان بسته مي‌شود و به هيچ وجه نمي‌توان قد آنان را در اين سن افزايش داد. البته ناگفته نماند كه ستون فقرات اين افراد از سن بلوغ تا 25 سالگي باز است و افراد ميتوانند تااين سن يك الي 5/1 سانتي‌متر رشد قدي يا طولي در طول سال داشته باشند. به همين دليل اكثر افراد به اشتباه مي‌پندارند كه قد آنان تا 25 سالگي كشيده مي‌شود، در صورتي كه سيستم فيزيولوژي خلقتي بدن اين گونه است. دمپايي‌هاي تحريك‌كننده اعصاب كف پا در هر سني موجب افزايش قد نمي‌شود. البته ذكر اين نكته نيز حائز اهميت است كه رابطه‌اي بين اعصاب كف پا، سيستم تنفسي و سيستم مغزي از نظر ساختار فيزيولوژي بدن وجود دارد به گونه‌اي كه ما بارها در بخش كودكان و نوزادان شاهد بوديم، كودكي كه دچار وقفه تنفسي شده است با تحريك كف پا به حالت عادي برگشته و پس از آن با انجام ساير اقدامات كمكي همچون استفاده از اكسيژن حال او رو به بهبود رفته است. در مورد مساله قد نيز مي‌توان گفت، اين اعصاب باعث تحريك هورمون رشد مي‌شوند بنابراين از نظر ساختار فيزيولوژي بدن شايد اين وسيله بتواند موجب تحريك هورمون رشد در سنيني كه هنوز استخوان‌هاي اپي‌فيز اين افراد باز است،بشود اما در تبليغات سويي كه در آنها ذكر مي‌شود امكان رشد قد در هر سني حتي 30 سالگي نيز امكان دارد، كاملا اشتباه است و در واقع تحريك اين اعصاب فقط مربوط به قبل از بلوغ تا 25 سالگي است.
آيا استفاده از اين دمپايي‌ها براي افراد مختلف و در گروه‌هاي سني متفاوت عوارض جانبي نيز به همراه دارد؟
از آنجا كه اين وسيله به صورت فيزيولوژيكي (نه شيميايي) كاربرد دارد و وارد بدن نمي‌شود و تنها سطحي از بدن را درگير مي‌كند، عوارض خاصي نخواهد داشت. همان‌طور كه مي‌‌دانيد، يكي از عوامل مهم تحريك هورمون رشد، ورزش‌كردن است و افرادي كه قبل از 25 سالگي اقدام به انجام ورزش‌هاي كششي و نرمشي مي‌كنند، ميتوانند از رشد طولي و قدي برخوردار شوند. اين دمپايي‌هاي تحريك‌كننده سيستم عصبي پا نيز با تحريك ملايم و مداوم اعصاب پا همانند ورزش‌كردن ميتوانند موجب ترشح دوپامين مغز و در نهايت موجب تحريك هورمون رشد بشوند.
بسياري از افرادي كه اقدام به تهيه اين دمپايي‌ها كرده‌اند، اظهار داشته‌اند اين دمپايي‌ها موجب رشد نامتناسب استخوان‌ها، دردهاي عصبي آنان و در برخي موارد حتي موجب سرطان استخوان اين افراد شده است، آيا ادعاي اين افراد نيز از لحاظ علمي صحت دارد؟
از لحاظ فيزيولوژيك (نه پاتولوژيك)، استخوان‌ها با تحريك ملايم سيستم عصبي به طور متناسب بزرگ و حجيم مي‌شوند و عوارض آنچناني ندارد بنابراين شايد اين افراد با استفاده نامناسب و بيش از حد اين وسيله موجب شوند دردهاي عصبي در آنان پديد آيد، اما همان‌طور كه گفتم به دليل عامل فيزيولوژيكي بدن امكان سرطان يا مشكلات استخواني در اين افراد كمتر خواهد بود.
با توجه به اين كه بيشترين سن رشد، مربوط به دوران كودكي و قبل از سن بلوغ است،چه عواملي موجب رشد كودكان مي‌شود تا اين افراد در سن بلوغ يا بالاتر مجبور به انجام روش‌هايي همچون استفاده از اين دمپايي‌ها نشوند؟
عوامل مختلفي در رشد كودكان و نوجوانان دخيل هستند، اما تغذيه مناسب و ژنتيك در وهله نخست از اهميت ويژه‌اي برخوردارند. عوامل ديگري نيز همچون نوع تغذيه، كمبود ويتامين‌ها و مواد معدني نيز در افزايش رشد كودك دخيل هستند و نقش مهمي ايفا مي‌كنند به عنوان مثال در كشورهايي كه افراد پروتئين حيواني يا گياهي كمتري در وعده‌هاي غذايي خود استفاده مي‌كنند، نسبت به جمعيت ساير كشورها از رشد قدي كمتري برخوردار هستند. همچنين هورمون‌هايي همچون انسولين، رشد، تيروئيد، آندروژن و هورمون جنسي زنانه نيز مهم‌ترين عامل افزايش يا توقف رشد افراد محسوب مي‌شود.
روش‌هاي درماني اين بيماري چيست؟ آيا اين روش‌ها در بين دختران و پسران متفاوت است؟
همان‌طور كه اشاره شد، قد يك فرد بر مبناي قد پدر و مادر و اقوامش سنجيده مي‌شود، چنانچه از لحاظ ژنتيكي قد پدر و مادر كوتاه باشد، كوتاهي قد كودك نيز طبيعي است اما اگر قد كودك از معدل قد پدر و مادرش كوتاه‌تر باشد، از جمله افرادي است كه مي‌تواند كانديد درمان قبل از سن بلوغ قرار گيرد تا كمبود قد آنان جبران شود؛ قد اين افراد از حد متوسط قد جمعيت همسالان خود به اندازه minds-2 كوتاه‌تر است. به طور كلي روش درماني دختران و پسران با يكديگر متفاوت نيست، اما هرچه بلوغ دختر عقب‌تر بيفتد و استخوان ديرتر بسته شود، بهتر است بنابراين در اين سن براي درمان اين افراد از آمپولي به نام Gnrha استفاده مي‌شود تا استخوان اين افراد بسته نشود و مداوا تداوم يابد، البته اگر دختران در سن بلوغ دچار عادت ماهانه نيز شده باشند، مي‌توان مانع بسته‌شدن استخوان آنان شد.
بسياري از كوتاهي افراد نيز مربوط به وقفه رشد آنان است. علت ايجاد اين وقفه چيست؟ چگونه اين وقفه از بين مي‌رود؟
در برخي از موارد كمبود مواد معدني و غذايي همچون پروتئين‌ها، ويتامين‌ها و آهن در بدن كودك موجب وقفه رشد كودكان مي‌شود.
بسياري از افراد نيز به دليل كمبود هورمون‌هاي ذكرشده يا عفونت‌هاي مزمن كليوي يا بيماري‌هاي روماتيسمي مجبور به استفاده از كورتون هستند كه جلوي رشد قدي اين بيماران را مي‌گيرد. بايد توجه داشت اين داروها در افراد مبتلا به روماتيسم يا بيماري‌هاي كليوي باعث مي‌شوند سلول‌هاي هورمون رشد يا حتي تيروئيد در سطح سلولي DNA عمل كند و در نتيجه اين افراد رشد خوبي نداشته باشند بنابراين با در نظر گرفتن اين عوامل مي‌توان وقفه رشد كودكان مبتلا را جبران كرد.
روزنامه جام جم
پاسخ با نقل قول
