موضوع: آيه هاي زندگي . . .

دلاوران مجروح دوباره به جبهه برميگردند



آیه ی شریفه
الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَواْ أَجْرٌ عَظِيمٌ / 172 : آل عمران
ترجمه
از ميان كساني كه پس از زخم خوردن[(بعد از جنگ احد) دعوت] خدا و فرستاده او را [براي تعقيب سپاه قريش] اجابت كردند; آنان كه نيكوكار و پرهيزكار باشند پاداش بزرگ دارند.
شرح و تفسیر
قرآن شجاعت و نترسي مسلمانان را مي ستايد و از آن به نيكي ياد مي كند. آخر در كجاي عالم ديده شده كه مجروحان جنگي فوراً به ميدان بازگردند و صفوف مقدم جبهه را پركنند؟ اين ايثار و دلاوري جز در پرتو ايمان به خدا و اعتقاد به حيات جاودانه به دست نمي آيد; و فقط در مكتب انبيا و با تعاليم آسماني است كه چنين انسانهاي با شهامت و با صلابتي تربيت مي شوند .
رسول خدا(ص) فرمودند: «هر كه در راه خدا مجروح شود در روز قيامت، بويش همچون بوي مُشك باشد و رنگش مانند رنگ زعفران و نشان شهيدان بر اوست; و هر كه از روي اخلاص شهادت را از خداوند بخواهد خداوند اجر شهيد به وي دهد، هرچند دربسترش بميرد.» آري، آنان عطر شهادت را حس و طعم آن را چشيده اند و تا چند قدمي دركِ كامل آن پيش رفته اند . از اين رو دوباره به جبهه مي روند تا به آن فيض نايل شوند;زيرا هيچ كس نيست كه پس از مردن به درجات عالي و خير در نزد خداوند برسد و درعين حال بخواهد به دنيا برگردد، مگر شهيد. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «چون شهيد فضيلت شهادت را مي داند، آرزو مي كند به دنيا برگردد تا دوباره كشته شود.»

جهاد كنيد، هر يك از شما حريف ده نفر از دشمنان است
آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُواْ مِئَتَيْنِ / 65 : انفال
ترجمه
اي پيامبر، مؤمنان را به جهاد ترغيب كن; كه اگر از شمابيست نفر شكيبا باشند، بر دويست نفر غلبه مي كنند...
شرح و تفسیر
اين آيه درصدد بيانِ عظمتِ نيروي ايمان و صبر و پايداري مؤمنانِ مجاهد است; به طوري كه موازنه قوا بر هم ميخورد و يك مساوي ده، بلكه بيشتر، مي شود . آيات ۲۴۹ تا ۲۵۱ سوره بقره و ۱۲۳ تا ۱۲۷ و ۱۵۰ تا ۱۵۴ آل عمران نيز بر اين مطلب تصريح دارند كه قدرتِ نصرت خدا و ايمان مؤمنان فوقِ قدرتهاي مادي و ساز و برگ و عِدّه و عُدّه است; و «يَدُاللّهِ فَوْقَ اَيْديهِمْ.»
دست خداوند بالاي دستهاي آنان است. تاريخ اسلام گواه صادقي بر اين حقيقت است. درجنگهاي صدر اسلام، غالباً برابري تعداد نبود: در جنگ بدر، عده مجاهدان ۳۱۳ نفر بود، اماكفار ۹۵۰ نفر بودند; در جنگ احد، ۷۰۰ مسلمان با ۲۹۰۰ كافر نبرد كردند; در خندق، ۳۰۰۰مسلمان در برابر ۱۰۰۰۰ نفر از كفار ايستادگي كردند; در جنگ موته، ۱۰۰۰۰ مسلمان در مقابل۱۰۰۰۰۰ دشمن كافر جنگيدند. واقعه پرشور و جانسوز كربلا و شهادت حضرت حسين بن علي (ع) و فرزندان و ياران با وفايش و نيز تلاش همه مجاهدان راه خدا كه در بيشتر مواقع، بلكه در همه موارد، جمعيتي كمتر از جمعيت دشمنان داشته اند و دفاع مقدس ملت ايران اسلامي درجنگ تحميلي عراق، كه به اعتراف دشمنان از ده ها كشور مهمات و نيرو ميگرفت، در حالي كه جمهوري اسلامي در تهديد و فشار همه جانبه بود، شواهدي ديگر ديگري است بر اين كه در پرتو معنويت، خون بر شمشير پيروز مي شود و گروهي اندك بر گروهي بسيار فايق مي آيند . امام باقر (ع) فرمودند: «مردي به خدمت پيامبر اكرم آمد و عرض كرد:” من عاشق جهادم.” پيامبر فرمودند: “در راه خدا جهاد كن، زيرا اگر كشته شوي در نزد خدا زنده اي و روزي مي خوري و اگر بميري، اجر و پاداشت با خداست و اگر برگردي، از گناهانت پاك شده اي.` »

معامله اي پرسود و بي نظير با خدا
آیه ی شریفه
إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْو
الَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَيَقْتُلُونَ / 111 : توبه
ترجمه
خداوند از مؤمنان جانها و اموالشان را به بهشت خريده است.آنان در راه خدا پيكار مي كنند و ميكشند و كشته مي شوند ...
شرح و تفسیر
رسول خدا(ص) فرمودند: «در بالاي هر نيكي، نيكي ديگري است تا آن گاه كه شخصي در راه خدا كشته شود: ديگر بالاتر از آن نيكي و ارزشي وجود ندارد.» امام علي (ع) نيز فرمودند: «همانا گراميترين مرگها كشته شدن در راه خداست. سوگند به آن كه جان پسر ابوطالب در دست اوست، هزار ضربت شمشير بر من آسانتر از مرگ در بستر استراحت در مخالفت با خداست.»
«... بندگان نيكوكار خدا آماده كوچ كردن شدند; ودنياي اندك و فاني را با آخرت جاويدان تعويض كردند. آري، آن برادراني كه در جنگ صفين خونشان ريخت هيچ زياني نكرده اند ، از اين كه امروز نيستند تا خوراكشان غم و غصه و نوشيدني آنها خونابه دل باشد. به خدا سوگند، آنها خدا را ملاقات كردند كه پاداش آنها را داد; و پس از دوران ترس، آنها را در سراي امن خود جايگزين فرمود.كجا رفتند برادران من كه بر راه حق رفتند و با حق درگذشتند؟ كجاست عمار؟ و كجاستپسر تَيِّهان؟ و كجاست ذو الشّهادتين؟...»
اي جــــان نثـــار سنگر تـــوحيــد اي شهيــد
روحت به مقصد و هدفت عاقبت رسيد
شـــد جلـوه گـــر زِ قتـــل تـــو روح مطهـــرت
گر كُشت جسم پاكِ تو را دشمنِ پليد
در هـــر كــلام نغــز تـــو يــك راز دلنشيــن
در هــــر پيام رمـــز تـو يك رهگشا كليد
تـــا حشـر لالـــه مي دمـــد از قتلـــگاه تــــو
آن جا كه خون پاكِ دلت بر زمين چكيد
هرگز نميرد آن كه دلش زنده شد به عشق
باشــد چو قلب زنده تاريخ هر شهيــد

شهادت: زندگي جاودانه و ورود به جمع آسمانيان

آیه ی شریفه
وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ / 169 : آل عمران
ترجمه
و هرگز گمان مبر كساني كه در راه خدا كشته شدند مرده اند ،بلكه زنده اند و در نزد پروردگارشان روزي داده مي شوند .
شرح و تفسیر
در فرهنگ اسلام، شهيدان زنده اند و نبايد آنان را مرده پنداشت; و خداوند پيوسته آنان را مشمول الطاف و رحمت خويش قرار مي دهد ; و آنان به همراه انبيا(ع) در قيامت به عنوان گواهان خلق حاضر مي شوند . درباره مطلب اول، زنده بودن شهدا، با توجه به آيات ۱۶۹ تا ۱۷۴سوره آل عمران، در مي يابيم كه اين زندگي واقعي و خارجي است، نه ذهني و فرضي; زيرا اگرمنظور از زنده بودنِ آنان نام نيكشان بود، ديگر نمي فرمود: شما نمي دانيد و درك نمي كنيد; و به يقين قرآن براي دلخوش كردن اين را بيان نكرده است، زيرا در دو جا نهي شديد كرده است ازاين كه شهيدان را مرده بپنداريم; و اگر عدهاي اين حقيقت را نمي فهمند و نمي پذيرند به سبب ايناست كه حواس خود را منحصر به درك امور مادي زندگي دنيا كرده و نتوانسته اند مفهوم بقا در آنزندگي را دريابند; و اين اشتباه خاص كافران نيست، بلكه مؤمنان نيز گاهي دچار آن مي شوند .احاديثي را كه درباره وظيفه ما در قبال شهادت است مي توان به اعتباري به سه دسته تقسيم كرد:
# عشق به شهادت: رسول خدا(ص) فرمودند: «سوگند به آن كه جانم در دست اوست، دوست دارم كه در راه خدا كشته شوم و سپس زنده گردم و باز كشته شوم و بار ديگر زنده گردم و باز كشته شوم»;
# دعا براي شهيد شدن: امام علي (ع) عرضه مي دارند: «خدايا، ما از تو رسيدن به منازل و مراتب شهيدان و زندگي كردن و هم عيش بودن با سعادتمندان و نيك بختان و رفاقت و همراهي با پيامبران و نيكوكاران را مي طلبيم;»
# عجله نداشتن براي شهادت و رسيدن به آن از راه هاي ديگر: امام علي (ع) فرمودند: «... و در آنچه خداوند شتاب در آن را لازم ندانسته است شتاب نكنيد، زيرا هر كسي از شما با شناخت خدا و پيامبر و اهل بيتش در بستر بميرد شهيد ازدنيا رفته و پاداش او بر خداست.»

همه چيز از قدرت اوست

آیه ی شریفه
وَإِن يَمْسَسْكَ اللّهُ بِضُرٍّ فَلاَ كَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَإِن يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلاَ رَآدَّ لِفَضْلِهِ / 107 : يونس
ترجمه
و اگر خداوند [به اقتضاي نظام تكوين يا كيفرِ تشريع] تو را زياني برساند، آن را جز او برطرف كننده اي نيست; و اگر براي تو نيكي بخواهد، هرگز فضل او را ردكننده اي نباشد...
شرح و تفسیر
توجه به توحيد افعالي و اعتقاد به اين كه سرچشمه همه سود و زيانها خداوند است و اوست كه مسبب الاسباب است و تأثير هر عاملي به فرمان اوست و اوست كه به خورشيد تابيدن و به باران ريختن و به باد وزيدن و... بخشيده است، انسان را به توكلي پايدار به ذات ربوبي حضرت حق مي رساند. نمونه آن حضرت ابراهيم (ع) است. نمرود دستور داد كه در اطراف كوفه، در نزديك رود كوثا، از آبادي قطنانا، هيزم جمع كردند و آتشي افروختند; اما نتوانستند ابراهيم (ع) را در آتش بيندازند. ابليس براي آنان منجنيق ساخت; و به وسيله آن ابراهيم (ع) را در آتش انداختند. جبرئيل (ع) خود را به ابراهيم(ع)كه در ميان آسمان بود رساند و گفت: «آيا حاجتي داري؟» ابراهيم فرمود: «به تو نه.خداوند مرا بس است; و او نيكو حمايتگري است.» ميكائيل (ع) پيشِ او آمد و گفت:«اگر بخواهي، آتش را خاموش مي كنم; زيرا خزانه هاي باران و آب در اختيار من است.»ابراهيم (ع) فرمود: «نمي خواهم.» فرشته باد به نزد او آمد و گفت: «اگر بخواهي، آتش را به هوا مي برم.» ابراهيم (ع) فرمود: «نمي خواهم.» جبرئيل (ع) گفت: «پس از خدا بخواه.»ابراهيم (ع) فرمود: «حَسْبي مِنْ سُؤالي عِلْمُُهُ بِحالي.» او خود حال مرا مي داند و نيازي به سؤال نيست.
امام اميرالمؤمنين (ع) در معرفت توحيدي و توكلش به خداوند به جايي مي رسد كه در مناجات شعبانيه عرض مي كند: «معبودا، كمالِ بريدن[از ديگران] و روي كردن به سويت را ارزانيم كن و ديدگان دلهاي ما را با نور نگاهشان به تو روشنايي بخش.»

اگر شايسته نصرت خدا شويد، شكست ناپذيريد; وگرنه، شكست خورده ايد



آیه ی شریفه
إِن يَنصُرْكُمُ اللّهُ فَلاَ غَالِبَ لَكُمْ وَإِن يَخْذُلْكُمْ فَمَن ذَا الَّذِي يَنصُرُكُم مِّن بَعْدِهِ وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكِّلِ الْمُؤْمِنُونَ / 160 : آل عمران
ترجمه
اگر خداوند شما را ياري كند، هيچ كس بر شما پيروز نگردد; و اگر شما را واگذارد، پسكيست آن كه شما را پس از وي ياري دهد؟! و مؤمنان بايد فقط بر خدا توكل كنند.
شرح و تفسیر
خِذْلان يعني ياري نرساندن خدا و واگذاشتن انسان به حال خود; و ضدِ آن، توفيق است.
كسي كه خود را در ميدان جنگ و در برابر دشمن تنها ببيند، هر اندازه نيرومند و قوي باشد، به زودي روحيه خود را از دست مي دهد ; اما اگر احساس كند قدرتي كه بالاترين قدرتهاست به حمايت او آمده و لشكر نيرومندي پشت سر اوست، ديگر هيچ كس نمي تواند بر او غلبه پيدا كند; و احساس توانايي و اميد به پيروزي او را پيروز مي كند،هر چند ضعيف باشد. البته ناگفته پيداست كه حمايت خداوند و توجه او و نيز بي اعتنايي او به مؤمنان بي حساب نيست، بلكه به شايستگي و لياقت آنان بستگي دارد.
امام صادق (ع) درباره اين آيه فرمودند: «هر گاه بنده طاعتي را كه خداوند، عزّوجل،بدان فرمان داده است انجام دهد، عمل او موافقِ فرمان حضرت حق است; و بدين سبب بنده را موفق مي نامند; و هر گاه بنده بخواهد نافرماني خداوند كند، خداي تعالي ميان او و آن معصيت حايل مي شود و بنده آن را مرتكب نمي شود . اين ترك گناه او به سبب نصرت خداوند است; اما هر گاه جلوي او را از آن معصيت نگيرد و به حالِ خود رهايش كند تا مرتكب آن گناه شود، خداوند او را واگذارده و ياريش نرسانده و توفيقش نداده است.»

با متجاوزان مقابله به مثل كنيد

ايه ی شریفه
فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُواْ عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ / 194 : بقره
ترجمه
... پس هر كه بر شما تعدي كرد شما هم به مانند آن بر او تعدي كنيد...
شرح و تفسیر
آيات متعددي در قرآن اين حق را براي افراد و جوامع مظلوم ثابت مي كند كه در مقابل ستمگر به پا خيزند و به همان اندازه كه به آنان تجاوز شده است مقابله به مثل و از خود دفاع كنند. اين قاعده هم در بُعد فردي كلان، مثل تجاوز به سرزمين و كشور، صدق مي كند كه در آن جا بحث دفاع مطرح است و هم در بُعد، كه حكم قصاص در آنها مطرحاست و حاكم اسلامي اين حق را به وليِّ دم يا مظلوم داده تا قصاص كند.
اين قانون نه تنها مقبول فطرت هر انسان آزاديخواه و عاقل است، بلكه قانون طبيعت بدن نيز هست. در مملكت بدن ما، سلولهايي هستند كه در مقابلِ ميكروبهاي مهاجم و بيماريزا، مي ايستند و دفاع مي كنند و از تجاوز آنها جلوگيري مي كنند. وضع ديگر موجودات نيز همين طور است; و اساساً اگر در بين بشر چنين قانوني وجود نداشت،نسل او نابود مي شد و هرگز طعم شيرين آزادي و حريت را نميچشيد. از اين رو قرآن فرموده است كه در قصاص، براي شما حيات و زندگي است; و قصاص امنيتاجتماعي و عدالت و مهرباني و رأفت در پي دارد و عين عدل است; و عدالت شالوده جهان است.

با دشمنانتان هم به عدالت رفتار كنيد
آیه ی شریفه
وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ / 8 : مائده
ترجمه
... و هرگز دشمني با گروهي شما را بر آن ندارد كه عدالت نورزيد...
شرح و تفسیر
امام علي (ع) در سفارش به فرزندشان، حضرت حسين (ع) فرمودند: «تو را سفارش مي كنم به تقوا داشتن از خدا در هنگام توانگري و تهيدستي... و به رعايت عدالت با دوست و دشمن.» رسول خدا(ص) نيز فرمودند: «از ظلم بپرهيزيد; زيرا در روز رستاخيز، كه هر عمل به شكل حقيقي خود مجسم مي شود ، ظلم در شكل ظلمات و تاريكي تجسم خواهد يافت و پرده اي از تاريكي اطراف ظالمان را فراخواهد گرفت.»
خلاصه كلام اين كه در اسلام و در منطق قرآن، ظلم و ستم هيچ توجيهي ندارد و افراد، حتي در برابر ظالمان ستمگر، بايد به حق و عدل رفتار كنند; از طرفي، بر عدالت به منزله ركني مهم تأكيد شده است، به طوري كه روح عدالت در همه اصول و فروع اسلام وجود دارد و مورد علاقه خالق هستي است: «بِالْعَدْلِ قامَتِالسَّمواتُ وَالاَرْضُ.»
پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «آسمانها و زمين بر عدل استوارند»; يعني نه تنها زندگي محدود بشر، بلكه سرتاسر جهان هستي، از آسمانها گرفته تا زمين ــ همه به واسطه عدالت و تعادل نيروها و قرار گرفتن هر چيز در جاي مناسب خود برقرارند; به طوري كهاگر لحظه اي از طريق عدل منحرف شوند، رو به نيستي خواهند گذاشت.
امام علي (ع) فرمودند: «عدالت ترازوي خداي سبحان است كه آن را در ميان خلق خود نهاده و براي برپاداشتن حق نصب كرده است. پس برخلاف ترازوي او عمل مكن و با قدرتش مخالفت مورز.»

بجز نمازگزاران حقيقي، همه انسانها حريـص و كم طاقـت اند
آیه ی شریفه
إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا >>إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا >>وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا >>إِلَّا الْمُصَلِّينَ / 19 : معارج
ترجمه
حقا كه انسان به غايت حريص و كم طاقت آفريده شده است. (۱۹)چون او را ضرر و آسيب رسد، سخت بي تابي كند (۲۰) و چون خيري بدو رسد، سخت بخيل است، (۲۱) مگر نماز گزاران (۲۲).
شرح و تفسیر
بر اساس آنچه علماي لغت نوشته اند ، مي توان گفت كه واژه هلوع به سه صفت منفيِ اخلاقي اشاره دارد: حرص و بيتابي و بخل; اما بهراستي چرا انسان با اين نقايص و صفات رذيله آفريده شده، در حالي كه خداوند حكيم انسان را براي رسيدن به كمال و سعادت خلق كرده است؟
در پاسخ مي توان گفت كه اين اوصافِ انساني است كه خود را در معرض تربيت وحي و انبيا قرار نداده و با گوهر ايمان، حرصش را به قناعت و خسّتش را به سخاوت و كم طاقتي اش را به صبر تبديل نكرده است. لذا خداوند فرموده است: «اِلّا الْمُصَلّينَ... فيصَلاتِهِمْ خاشِعُونَ» مگر نمازگزاران واقعي كه دل به خدا مي سپارند و از غير او منصرف مي شوند ; و در حالي كه گفته است نفوس را بخل و حرص فراگرفته است، فرموده است كه هر كس از خوي زشت بخل و حرص خود را محفوظ بدارد رستگار و سعادتمند است.
امام علي (ع) در فرماني به مالك اشتر مي فرمايد : «با بخيلان و افراد ترسو و حريصان مشورت نكن; زيرا ريشه اين صفاتِ مذموم سوءِظن به خداست!»

شيطان با ترساندن از فقر حرص را ترويج مي كند
آیه ی شریفه
الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاء وَاللّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلاً وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ / 268 : بقره
ترجمه
شيطان شما را از بي نوايي ميترساند و به كارهاي زشت وامي دارد، در حالي كه خداوند شما را وعده آمرزش خويش و فضل و فزوني مي دهد ; و خدا گشايش دهنده و داناست.
شرح و تفسیر
قرآن دنيا پرستان را به كودكاني تشبيه مي كند كه از همه چيز غافل و بي خبرند و تنها بهسرگرمي و بازي مشغول اند و حتي خطرهايي را كه در يك قدمي آنهاست نمي بينند. قرآن تلاش كرده است تا با تعبيراتي همچون لهو و سرگرمي و بازيچه كودكانه، قدر و قيمت مواهب دنيا را در نظر آورد و بدين وسيله، غريزه حرص و بخل را مهار كند. البته بخل و حرصِ انساني كه از تعاليم آسماني و تربيت انبيا دور افتاده است پايان و اندازهايندارد; به گونهاي كه اگر تمام خزانه هاي رحمت پروردگار را هم مالك شود، باز از بيم تمام شدن و فقير گشتن انفاق نمي كند. اين بخل و حرص نشان از فقر و نياز ذاتي انساندارد ــ موجودي كه از خود هيچ ندارد و در همه چيز وام دار خداوند است. بدترين نوع بخل، كه شديدترين عقوبت هم در قرآن براي آن در نظر گرفته شده، بخل در پرداخت حقوق واجب مالي است.
امام صادق (ع) مي فرمايند: «هر كس زكات مالش را ندهد خداوند آن مال را در روز قيامت اژدهايي آتشين قرار مي دهد كه به دور گردنش بپيچد و گوشت او را تا زمان پايان حسابرسي نيش بزند.» آنگاه حضرت به آيه ۱۸۰ از سوره آل عمران اشاره كردند.
رسول خدا(ص) فرمودند: «انسان بخيل كمتر از همه مردم آسايش دارد.»