موضوع: آيه هاي زندگي . . .

اولين و بديهي ترين شناختها خداشناسي است



آیه ی شریفه
أَفِي اللّهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ / 10 : ابراهيم
ترجمه
...آيا در خدايي كه آفريننده آسمانها و زمين است شكي هست؟...
شرح و تفسیر
فاطر در لغت به معناي خالقي است كه بدون نمونه مي آفريند و نيز به معناي شكافنده است; و چون به هنگام خلقت آسمانها و زمين، اولاً، آفرينش بدون نمونه قبلي بود وثانياً، گويي پرده تاريكِ نيستي شكافته شد و نور هستي در آسمانها و زمين آشكارگشت; اين واژه درباره خلقت آنها به كار رفته است; يا اين كه اشاره اي است به اين يافته هجديد ستارهشناسان كه همه كرات و منظومه ها در روز اول به صورت توده اي بزرگ وبه هم پيوسته بود كه بر اثر حركت به دور خود و نيروي گريز از مركز، شكافته شد وقطعاتي از آن به خارج پرتاب شد و منظومه ها و كهكشانها و ثوابت و سيارات به وجودآمد.قرآن فرموده است كه نگاه به آسمان و زمين و تفكر در آفرينش آنها هر گونه شك وترديد را درباره وجود خداوند از دل مي زدايد. امام حسين (ع) درباره بديهي بودن شناخت خدا در دعاي «عرفه» چنين عرضه داشته اند: «چگونه چيزي كه خود در هستي اش محتاج توست مي تواند دليل وجود توباشد؟ آيا پديدارتر و آشكارتر از تو چيزي هست كه آن روشن كننده هستي تو باشد؟ ايخدا، تو كي نبودي تا به دليلي بر بودنت محتاج باشي؟ كي دور بوده اي تا آثار و آفرينشت تو را به ما نزديك و آشنا كند؟ كور باد آن چشمي كه تو را مراقب خود نبيند...»

عقل ميگويد عالَم بايد خدايي داشته باشد


آیه ی شریفه
أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ / 35 : طور
ترجمه
آيا آنان از غير چيزي [كه ديگران از آن خلق شده اند] آفريده شده اند؟ يا آنان خود آفريننده خويش اند؟
شرح و تفسیر
انسان يا بدون آفريننده و خودبه خود به وجود آمده و يا خود آفريننده خويش بوده و ياآفريننده ديگري داشته است. اين كه انسان خود آفريننده خود باشد قطعاً و مسلماً به حكم عقل باطل است، زيرا هيچ پديده ممكني خودبه خود به وجود نميآيد; و اين نيز كه خود خالق خويش باشد و يا موجوداتي مثلِ او خالقش باشند به حكم عقل باطل است;زيرا اولاً، اگر چنين بود، لازم ميآمد كه انسان از ازل وجود داشته باشد و ثانياً، اگر خودخالق خويش بود، همه كمالات و زيباييها را در خود قرار ميداد و نقايص و مرضها و مرگ را از خود دور مي كرد، حال آن كه چنين نيست. پس بايد پذيرفت كه آفريننده انسان از جنسِ او يا موجودي شبيه او نيست.
ذات نايافته از هستي بخش //// كي تواند كه شود هستي بخش

اگر انسان قلب خود را از آلودگيها پاك كند، نور توحـيد را در خود مي يابد
آیه ی شریفه
وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِي آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتَ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ / 172 : اعراف
ترجمه
و آن گاه كه پروردگار تو از صلب بني آدم اولادشان را برگرفت و آنان را [به وسيله درك عقولشان و ابلاغ پيامبران] بر خودشان گواه گرفت كه آيا من پروردگار شما نيستم؟ همه آنان گفتند: چرا، گواهي داديم. [خدا چنين كرد] تا مبادا در روز قيامت بگوييد ما از آن [(يعني توحيد و ربوبيت)] غافل بوديم.
شرح و تفسیر
اين آيه، كه به آيه ميثاق و آيه اَلَست معروف است، اشاره دارد به عالم ذر. آنچه در اين آيه شريفه به روشني آمده اين است كه انسانها نوعي معرفت و آگاهي فطري به خداي يگانه دارند، به گونه اي كه جاي هيچ گونه عذر و ادّعاي خطايي براي آنان نمي ماند; زيراخداوند به آنان فرمود: «اَلَسْتُ بِرَببكُمْ»; و آنان پاسخ دادند: «بَلي شَهِدْنا». از اين رو انساندر روز قيامت نمي تواند بگويد كه با ربوبيت الهي آشنا نبوده است; و همچنين نمي تواند پيروي از پدران و پيشينيانش را بهانه شرك و گمراهي خود قرار دهد. پس اين آيه نشانه شعور باطني انسان به خداي خويش و درك عميق قلبي از اوست.

پس انسان ذاتاً و فطرتاً خداجو و خداخواه است; وخداپرستي او پاسخي است به خواسته دروني اش



آیه ی شریفه
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ /30 :روم
ترجمه
پس حقگرايانه به اين دين [(دين اسلام)] روي آور; [و] هرگز تبديلي در آفرينش [تكويني] خدا نباشد. اين است دين ثابت و استوار; اما بيشتر مردم نمي دانند .
شرح و تفسیر
خدا در اين آيه خطاب به پيامبر(ص) مي فرمايد: دين را وجه نظر خود قرار بده; يعني توجهت كاملاً به سوي دين باشد; خود را درست مواجه با دين قرار بده; نكند بخشي ازوجودت به دين پشت كرده باشد; سرشت خدايي، كه خدا همه انسانها را بر آن سرشته، اين است; يعني خداخواهي و رو به سوي او كردن. خداوند مي خواهد بفرمايدكه اي پيامبر، چيزي برخلاف فطرت و خواست فطري به تو نگفتم. تمام توجهت به دين باشد. البته بايد به اين نكته دقت كرد كه احكام دين و قواعد اصولي دين موافق با نوع آفرينش انسان است: اگر در دين دستور داده شده كه خدا را پرستش كنيد، پرستش خدا موافق فطرت و خلقت آدمي است; اگر گفته شده است ديگران را ياري و عدالت را مراعات كنيد و ستم نكنيد، انسان باطناً اينها را مي طلبد; و اين است راز پيروزي دين خدا، اسلام.
در اندرون من خسته دل ندانم كيست//// كه من خموشم و او در فغان و در غوغاست

نظمِ حيرت انگيز عالم گواه وجود خداست



آیه ی شریفه
وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ / 88 : نمل
ترجمه
و [در آن روز]كوه ها را مي بيني، پنداري كه ساكن و جامدند; در حالي كه همانند ابر در حركت اند. [اين كار] صنع خداوندي است كه هر چيزي را محكم و اسـتوار آفريده است. هـمانا او به هر آنـچه مي كنـيد آگاه است.
شرح و تفسیر
نظم و نظام عالم دلالت مي كند بر وجود خدا. اين موضوع در اين آيه با تعبير اتقان صُنع ،يعني مُتقَن و بي خلل و نقص بودنِ مصنوعاتِ عالم، آمده است. در بعضي از آيات، از اين حقيقت به تقدير تعبير شده است; يعني اندازه گيري و حسابگري در نظم و ترتيب مخلوقات. معناي نظم در عالم اين است كه اين عالم تصادفاً به وجود نيامده است، يعني هم علت فاعلي دارد و هم علت غايي; در حالي كه آنچه تصادفي به وجود مي آيد نه علت فاعلي دارد و نه علت غايي; و هيچ عالِمي، بلكه هيچ عاقلي، در دنيا پيدا نمي شودكه امور عالم را بر اساس تصادف توجيه كند. آيات متعدد ديگري، همچون آيه ۱۹۰ و۱۹۱ سوره آل عمران، نيز بر نظم عالم تصريح دارند.
جزءها را روي ها سوي كل است //// بلبلان را عشق بازي با گل است
آنچه از دريا به دريا مي رود //// از همان جا كآمد آن جا مي رود
از سرِ كُه سيل هاي تيز رو //// وز تن ما جانِ عشق آميز رو

چشمهايت را به درستي بگشاي تا نام اللّه رابر پيشاني يك يك موجودات جهان ببيني


آیه ی شریفه
سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ / 53 : فصلت
ترجمه
به زودي نشانه هاي [توحيد و قدرت] خود را به آنان [(مشركان مكه و همه انسانهاي تاريخ)] در كرانه ها[ي مكه و پهنه زمين] و در نفوس خودشان نشان خواهيم داد تا بر آنان روشن گردد كه او حق است. آيا[در ظهور حق] همين كافي نيست كه پروردگار تو بر همه چيز گواه است [و نزد همه موجودات مشهود و آشكار است] ؟
شرح و تفسیر
در اين آيه، خداوند به نشانه اي خود در عالم بزرگ، آيات آفاقي، و در جهان كوچك،آيات اَنفسي، يعني وجود انسان، اشاره كرده و گفته است براي خداشناسي و رسيدن به مقصد نهايي، يعني معرفت اللّه، انسانها بايد چشمهاي خود را بگشايند تا نام اللّه را برپيشاني يك يك موجودات جهان بنگرند، عجايب و شگفتيهاي آنها را ببينند، نظامات دقيق حاكم بر آنها را تماشا كنند; و نيز خداوند فرموده است كه ما اين آيات را يكي پس از ديگري به انسانها نشان مي دهيم تا به وجود خدا پي برند و حق بر آنها آشكار شود;بلكه، نه تنها ذات خدا، كه يگانگي و صفات و تدبير و قدرت و علم بي پايانش را دريابند.بدين ترتيب، خداوند مهمترين امر در اسلام را خداشناسي و مهمترين و آسانترين راه آن را مشاهده نظم جهان طبيعت دانسته است; و از اين جا اهميت حس و مشاهده وتجربه آشكار مي شود .

استدلال عقلي بر توحيد خداوند



آیه ی شریفه
لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ / 22 :انبياء
ترجمه
اگر در آسمانها و زمين خدايان ديگري غير از اللّه وجود داشت، بي شك هر دو فاسد مي شدند. پس منزه است خداوندِ صاحب عرش از آنچه [مشركان] در وصفش ميگويند.
شرح و تفسیر
اي برون از سرايِ كون و مكان
برتر از هر چه مي دهند نشان
هم زبان از ثناي تو قاصر
هم خرد در سپاس تو حيران
اي منزه ز شِبه و مثل و نظير
وي مقدس ز نَعت و وصف و بيان
كوته از دامن تو دستِ قياس
قاصر از ساحت تو پاي گمان
اي ثبات هر آنچه راست ثبات
وي حيات هر آنچه دارد جان
عاشقان در جمال تو واله
عارفان در جلال تو حيران
هر چه را اين و آن توان گفتن
برتري زان نه ايني و نه آنهم
جهان از تو خالي و هم پُر
اي وراي جهان خدايِ جهان
آفريننده سپهر برين
گستراننده زمين و زمان
در دلم آن كه با تو پيوندم
به خدايي كه از خودم برهان
نور مهر تو هست در دل فيض
از خودش تا به خويشتن برس