موضوع: علم خداوند به عالم غيب

علم خداوند به عالم غيب

نویسنده: سارا علوی زادگان

علاوه بر دنیای مادی و جهانی كه انسان‌ها در آن زندگی كرده و حوادث آن را لمس می‌نمایند دنیایی غیر مادی و غیر قابل ملموس وجود دارد كه خداوند از اسرار آن آگاه است. در واقع عالم غیب در مقابل عالم شهود است، چیزهایی كه با حواس قابل درك نباشد و از قلمرو حواس برتر و بالاتر باشند از عالم غیب محسوب می‌شوند. مانند اوضاع قیامت و معاد، بهشت و دوزخ، ثواب‌ها و عقاب‌های اخروی. این قبیل امور چون دیدنی و شنیدنی و قابل لمس نیستند و حواس ما تاب درك آنها را ندارد از جهان غیب شمرده می‌شووند. در قرآن كریم نیز عالم غیب در مقابل عالم شهادت قرار گرفته است در سوره انعام آیه 73 آمده است: «عالم الغیب والشّهاده و هو الحكیم الخبیر» خدا به جهان غیب و شهود علم دارد و حكیم و دانا است.‏
موجودات جهان غیب را در این جهان و به وسیله این حواس نمی‌توان مشاهده نمود. بلكه تنها راه علم به آنها این است كه به وسیله براهین عقلی و ارشاد و تایید كسی كه بر جهان غیب و شهود احاطه دارد یك مفهوم علمی برای ما حاصل شود. ما از جهان غیب بیش از یك سلسله مفاهیم و صورت‌های علمی نمی توانیم تصور نماییم، و بر واقع آن جهان احاطه نداریم و حواس و آلات علمی ما برای درك و لمس موجودات غیبی ناقص و ناتوانند. همین حوادثی كه از حواس ما غایب هستند و با قلمرو درك ما فاصله دارند نسبت به پروردگار جهان حاضر و مشاهد می‌باشند، زیرا وجود تو محدود و ناقص نیست بلكه بر جهان هستی و زمان و مكان احاطه دارد. برای او این زمان و آن زمان، این مكان و آن مكان، معنا و مفهم ندارد و برای علم و ادراكش حاجب و مانعی تصور نمی شود. بنابراین حوادث زمان نوح برای ما غیبت دارند ولی برای خدا حاضر هستند، داستان اصحاب كهف نسبت به ما در جهان غیب قرار دارد لیكن نسبت به خدا از عالم شهود محسوب می‌شود.
خداوند در سوره حجرات آیه 18 فرموده: «انّ الله یعلم غیب السّموات و الارض» خدا غیب آسمان و زمین را می‌داند. در این جهت تردید نیست كه خداوند متعال به تمام جهان هستی احاطه دارد، غیب و شهود نسبت به او یكسان است. چون وجودش نا محدود و برتر از زمان و مكان است چیزی از او غایب نیست.‏
در بعضی از آیات قرآن آمده كه علم غیب مخصوص خداست و از دیگری حتی پیامبران ساخته نیست، چنان كه در سوره انعام بیان شده: «و عنده مفاتح الغیب لایعلمها الّا هو». خزینه‌های غیب نزد خداست و جز او كسی از آنها خبر ندارد. در این آیه علم به غیب از مختصات خدا شمرده شده است علاوه بر این، پیامبران علم به غیب را از خودشان نفی كرده اند. چنان كه در سوره هود آیه 31 از زبان حضرت نوح آمده است: «نمی گویم خزینه‌های خدا نزد من است، غیب هم نمی‌دانم و نمی‌گویم فرشته‌ام.»‏
اما در بعضی آیات دیگر خداوند متعال پاره ای از حقایق و مطالب غیبی را به وسیله وحی بر پیامبران نازل می‌كند و به این وسیله آنان را با جهان غیب مربوط می‌سازد. گرچه پیامبران می‌توانند با جهان غیب تماس بگیرند ولی به غیب مطلق و نامحدود دسترسی ندارند و بیش از ظرفیت محدود وجودی خود نمی توانند از آن عالم نامحدود استفاده كنند. در این استفاده‌های محدود هم استقلال ندارند و علومشان بالذات نیست بلكه به تاییدات و افاضات پروردگار جهان نیازمندند. خدا در سوره آل عمران می‌فرماید: «ذلك من انباء الغیب نوحیه الیك» این از اخبار غیبی است كه به تو وحی می‌كنیم. در این آیه بیان شده كه خداوند اخبار غیب را در اختیار پیامبران قرار می‌داد.

منابع : روزنامه رسالت، شماره 7352 به تاريخ 13/6/90، صفحه 18