موضوع: امام، سرچشمه علم و عصمت

امام، سرچشمه علم و عصمت

نویسنده: منصور باقریان

علم و عصمت امام دو ویژگی مهمی است كه در امام وجود دارد. عصمت و معصومیت از گناهان از یك سو و علم نامحدود از جهان هستی از سوی دیگر سبب تمایز امامان از دیگر افراد گشته است. امام باید تمام احكام و قوانین دین را كه برای سعادت دنیوی و اخروی مردم ضرورت دارد بداند، به اخلاق نیك و صفات زشت عالم باشد. عقاید صحیح و درست را بداند، عقیده‌های باطل و بی اساس را بشناسد و به طور كلی، باید آنچه لازم است بداند و از جمیع قوانین و احكامی كه از جانب خدا نازل شده با اطلاع باشد. حضرت باقر (ع) فرموده‌اند: ما صاحبان ذكر و صاحبان علم هستیم، علم حرام و حلال نزد ماست.
برای اثبات این مطلب از دو راه می‌توان استفاده نمود: راه اول: همان دلیل هایی كه برای اثبات ضرورت وجود امام وجود دارد: یعنی همیشه باید یك فرد كامل انسانیت و نمونه جامع دیانت در بین موجود باشد كه تمام كمالات انسانیت در وی به فعلیت رسیده و آینه سر تا پا نمای دیانت باشد تا طریق دین و نیل به كمالات بی غایت و پیشوا نماند و ارتباط بین عالم غیب و نوع انسان محفوظ باشد.‏
لازمه این برهان این است كه امام باید به تمام حقایق و احكام دین عالم باشد، زیرا كسی كه نمونه دین است و به باطن و حقیقت احكام متحقق شده باید تمام احكام و حقایق دیانت را بداند و از روح و باطن آنها مطلع باشد و به حقیقت آنها نایل شده باشد، زیرا عمل كردن، فرع دانستن است. چون احكام و قوانین دین را می‌دانسته و با چشم باطن مشاهده می‌نموده به آن عمل می‌كند. او به حقیقت و باطن دین نایل شده چگونه ممكن است از احكام و قوانین آن بی‌اطلاع باشد؟ در متن صراط مستقیم دیانت قرار گرفته چگونه تصور می‌شود به احكام آن جاهل باشد؟‏
در دلیل دوم خداوند حكیم كه بشر را آفریده و در طریق استكمال قرار داده و به نیروی آن مجهزش نموده هرگز او را در ضلالت و سرگردانی رها نمی‌سازد بلكه لطف بی پایانش اقتضا دارد كه راه رسیدن به سعادت دنیوی و نیل به كمالات معنوی را در اختیارش قرار دهد و به همین جهت احكام و قوانینی را كه برای اداره امور دنیوی و پیمودن طریق كمالات روحانی او لازم بوده و به وسیله پیغمبران برگزیده اش نازل نموده و در اختیارش قرار داده است. امام علی(ع) فرمود: ما نور آسمان و زمین و كشتی‌های نجات هستیم. علوم پنهانی خدا نزد ماست و برگشت امور به سوی ما می‌باشد.‏
و چون پیغمبر همیشه در بین بشر باقی نمی ماند و احكام و قوانین دین باید همیشه در بین آنان باقی بماند و راه رسیدن به كمال باید همواره برایشان مفتوح باشد، باید بعد از پیغمبر فرد معصومی در بین مردم موجود باشد تا احكام و قوانین را بدون كم و زیاد نگهداری كند و در ارشاد مردم و اجرای حدود و احكام الهی كوشش و جدیت كند و محیط را برای پیمودن راه كمال و پرورش انسان‌ها آماده سازد. تا مردم همیشه به احكام الهی و صراط مستقیم دیانت دسترسی داشته باشند و بتوانند بدان‌ها مراجعه نمایند. چنین فرد معصومی كه حافظ و خزینه دار احكام می‌باشد و امور اجتماعی ملت را اداره می‌كند در اصطلاح شرع امام نامیده می‌شود. این برهان وجود امام را برای حفظ و نگهداری احكام لازم می‌داند. بنابراین، لازمه اش این است كه امام تمام احكام و قوانین دین را بدون كم و زیاد بداند، تا به انسان هاست باید احكام و برنامه‌های لازم را در اختیارش داشته باشد تا بتواند مشكلات دینی و اجتماعی آنان را حل كند و مسائل حرام و حلال را در اختیارشان قرار دهد و با بهترین طرز ممكن جامعه انسان را به سوی غایت ایجاد و كمال انسانیت رهبری كند. ممكن نیست مردم در یكی از امور مربوط به دیانت محتاج شوند ولی امام از حل آن عاجز باشد.

منابع : روزنامه رسالت، شماره 7276 به تاريخ 7/3/90، صفحه 18