موضوع: آیه ولایت و پاسخ به شبهات (1)

از آیاتی که ما شیعیان همواره برای اثبات امامت امیرالمومنین علی علیه السلام به آن استدلال می کنیم ، آیه ولایت است . خداوند متعال در این آیه می فرماید : ۝ انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون ۝ « تنها ولی و صاحب اختیار شما خدا ، پیامبر او و کسانی هستند که ایمان آوره اند ؛ همان کسانی که نماز را بر پا می دارند و در حال رکوع زکات می دهند » (سوره مائده / 55)

اما چندی مشاهده کردم بعضی از پیروان سنت عمر مانند اسلاف بی خرد خود چشم دل را بسته اند و سعی کرده اند به زعم خویش اشکالاتی بر این استدلال ما وارد کنند . لذا غیرت دینی بنده من را وا داشت که به دفاع برخیزم و از این استدلال قوی شیعیان دفاع کنم .



شأن نزول آیه از نظر علمای اهل سنت عمر



به اتفاق جمیع علمای شیعه این آیه هنگامی که مولا علی علیه السلام در هنگام نماز و در رکوع بود انگشتر خود را به فقیر داد . لذا از ذکر علمای خودمان صرف نظر می کنم . می توانید به تمام تفاسیر شیعه مراجعه کنید .

اما علمای اهل سنت در این مورد چه می گویند ؟

آیا این روایات در کتاب های محدثّان و مفسّران اهل سنت آمده است ؟

آیا آنان این روایات را صحیح و قابل اعتماد می دانند ؟

طبق آن چه که از بزرگان اهل سنت نقل شده است ، همه مفسران در شأن نزول آیه ولایت اتفاق نظر دارد . این اتفاق نظر از سوی چهار تن از دانشمندان اهل سنت نقل شده است .

1- قاضی ایجی نویسنده کتاب المواقف فی علم الکلام ، که از مهمترین کتاب های اهل سنت در علم کلام و اصول دین است می نویسد : « تمامی مفسران اتفاق نظر دارند که این آیه مبارکه در ماجرای بخشیدن انگشتر امیرالمومنان علی علیه السلام در حال رکوع نماز نازل شده است » ( المواقف فی علم الکلام ص 405)

2- میرسید شریف جرجانی در شرح المواقف به این اجماع اعتراف کرده است .(شرح المواقف 8/360)

3- سعدالدین تفتازانی در شرح المقاصد اجماع مفسران را بر این که آیه شریفه در شأن امیر المومنان علی علیه السلام نازل شده ، نقل کرده است . ( شرح المقاصد :5/170 ؛ برای آگاهی از اهمیت این کتاب ر.ک : کشف الظنون )

شرح المقاصد از کتابهی مهم اهل سنت در علم کلام است . این کتاب در مدارس آنها تدریس می شود و در محافل علمی آنها از جایگاه ویژه ای برخوردار است ، به همین دلیل بسیاری از بزرگان اهل سنت بر این کتاب شرح و تعلیق نوشته اند .

4- علاء الدین قوشجی سمرقندی نیز از کسانی است که به اجماع مفسران بر این که آیه مبارکه در شأن امیرالمومنان علی علیه السلام نازل شده اعتراف کرده است . ( شرح التجرید : 368)

ابن کثیر تعدادی از روایات را در ذیل آیه مورد بحث آورده ودر برخی از سندها اشکال می کند ، ولی بعد از ذکر یکی از آن روایات می گوید : « این سندی است که اشکالی ندارد » همو حدیث را به سند دیگری نقل کرده ولی درباره آن سکوت اختیار نموده است . او نقل می کند که سلمه بن کهیل گفت : علی انگشتر خود را در حال رکوع صدقه داد ، در این هنگام بود که این آیه نازل شد : « إنما ولیکم ...»



* راویان حدیث از عامه

در ادامه نام عده بسیاری از علمای اهل سنت که آیه مربوطه را در شأن امام علی علیه السلام می دانند در اینجا ذکر می کنیم :

1- قاضی ابو عبدالله واقدی بنابر نقل ذخائر العقبی ص 102

2- حافظ ابوبکر صنعانی بنابر نقل تفسیر ابن کثیر ج 2 ، ص 71

3- حافظ ابوالحسن عثمان بن ابی شیبه کوفی – تفسیر ابن ابی شیبه

4- ابوجعفر اسکافی معتزلی – نقض العثمانیه ص 319

5- حافظ عبد بن حمید کشی – بنابر نقل درالمنثور ج 3 ، ص 105.

6- ابوسعید اشجّ کوفی – در تفسیرش

7- حافظ نسائی – بنابر نقل جامع الاصول ج 9 ، ص 478

8- ابن جریر طبری – جامع البیان ج 4 ، ص 288

9- ابن ابی حاتم – بنابر نقل لباب النقول فی اسباب النزول سیوطی ص 81

10- حافظ ابوالقاسم طبرانی – المعجم الأوسط ج 7 ، ص 130 ، ح 6228.

و ...

جمعا 48 نفر از علمای درجه یک اهل سنت عمری در کتابهای خود این آیه را در مورد امام علی علیه السلام می دانند. که ذکر نام کامل آنان از حوصله این نوشتار بیرون است .( اما اگر دوستی خواست بگوید تا کامل برایش نام آنان را ذکر کنم )

با وجود این تعداد از علماء که کم هم نیستند فکر کنم دیگر جای هیچ شک و شبهه باقی نمی ماند .مگر برای کور دلان و کوته اندیشان بی خرد و سبک مغز و لجباز .