نگاهي به ابعاد وجودي حضرت زهرا (س)
نگاهي به ابعاد وجودي حضرت زهرا (س)
همسرداري و خانه داريفضائل علمي
ساده زيستي
فرزندداري و تربيت كودك
زندگاني معصومين صلوات الله عليهم اجمعين تماماً درس است وهر يك دفتري است عظيم در درياي بي‌كرانه كه در ظرف افكار و اوهام ما نمي‌گنجد. زندگي پر فراز و نشيب حضرت زهرا سلام الله عليها نيز همچون پدر بزرگوار و همسر والا مقام و فرزندان گرامي‌شان از اوج والايي برخوردار است. اگر در ابعاد وجودي حضرت زهرا سلام الله عليها نظري بيافكنيم اولين بُعدي كه توجه ما را جلب مي‌كند بُعد شخصيتي آن حضرت است.
معمولاً الفباي شخصيت هر فردي را هدف او مشخص مي‌كند هدف هر چه بالاتر و عالي‌تر باشد شخصيت انسان هم عالي‌تر مي‌شود. اگر هدف انسان دنيا باشد با تمام شدن دنيا هدف هم به پايان مي‌رسد. اما اگر هدف خدا باشد نابود شدني و از بين رفتني نيست. "كُلُ مَنْ عَلَيها فَانٍ و يَبْقَي وَجْهُ رَبِّكَ ذُوالجَلالِ وَالاِكْرام."(1)
فاطمه زهرا سلام الله عليها به مرحله‌اي از كمال رسيد كه خود واسطه فيض گرديد و جز به ذات اقدس اله به چيز ديگري تكيه نكرد. اگر قلب با خدا پيوند بخورد و مؤمن در هر كاري اول رجوع به قانون اساسي الهي يعني قرآن بكند، و از خدا كمك بطلبد، زندگي‌اش را با اين قانون اساسي الهي يعني قرآن منطبق بكند و زندگي‌اش را با اين قانون اساسي تطبيق دهد و فقط رضاي اله را در نظر بگيرد اين پيوندي است محكم كه ديگر گسستني نيست نتيجه اين مي‌شود كه "اِنَّ اللهَ يَغضِبُ لِغَضبِ فاطمه و يَرضِي لِرِضاها"؛ يك دخترهجده ساله چنان رشد و كمال پيدا مي‌كند كه خدا به غضب او غضب مي‌كند و به رضايت او راضي مي‌شود.
فاطمه زهرا سلام الله عليها به مرحله‌اي از كمال رسيد كه خود واسطه فيض گرديد وجز به ذات اقدس اله به چيز ديگري تكيه نكرد. اگر قلب با خدا پيوند بخورد و مؤمن درهر كاري اول رجوع به قانون اساسي الهي يعني قرآن بكند، و از خدا كمك بطلبد،زندگي‌اش را با اين قانون اساسي الهي يعني قرآن منطبق بكند و زندگي‌اش را با اينقانون اساسي تطبيق دهد و فقط رضاي اله را در نظر بگيرد اين پيوندي است محكم كه ديگرگسستني نيست نتيجه اين مي‌شود كه "ان الله يغضب لغضب فاطمه و يرضي لرضاها"؛ يكدخترهجده ساله چنان رشد و كمال پيدا مي‌كند كه خدا به غضب او غضب مي‌كند و بهرضايت او راضي مي‌شود .
گرچه حضرت زهرا سلام الله عليها دختر پيامبر صلي الله عليه و آله، همسر علي و مادر ائمه عليهم‌السلام است و اينها همه از افتخارات ايشان است اما اين از ارتباط او با خدا و پيوند قلبي آن «حضرت با ذات اقدس الهي است كه چنين شخصيتي را به او داده و باعث شده محورعالم وجود قرار گيرد. در حديث كساء وقتي خداوند اصحاب كساء را معرفي مي‌نمايد اول نام فاطمه را ذكر مي‌كند "هُم فاطمَةُ و ابوها و بَعْلُها و بَنُوها" در حديث ديگري آمده است:
"يا احمد لَولاك لَما خَلَقتُ الاَفْلاكَ و لَولا عليٌ لَما خَلَقْتُكَ و لَولا فاطمةُ لَما خَلَقتُكُما"(2) ؛ «اي احمد اگر تو نبودي آسمان و زمين را نمي‌آفريدم و اگر علي نبود تو را نمي‌آفريدم و اگر فاطمه نبود تو و علي را نمي‌آفريدم.»
بهانه آفرينش فاطمه است، فاطمه يعني جدا شده از آتش، جدا شده از درك و فهم مردم، كسي كه ديگران در شناختش عاجزند.
در بُعد عبادت هم مي‌بينيم كه سراسر زندگي حضرت زهرا حركات و سكنات، همسرداري و فرزندداري و... در همه زندگي حضرت عبوديت خداوند تبارك و تعالي نمايان است. "سيماهُم في وجوهِهِم مِن اَثَرِ السُجود، نشانه آنها اثر سجده هايي است كه بر چهره هايشان است"(فتح 29)، تنها رضاي خدا را در نظر داشت و فضل و رضوان الهي را مي‌جست.تحمل تمام زحمات، سختي‌ها و مبارزات و سرانجام شهادت آن حضرت همه و همه براي خدا بود. از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده: زماني كه فاطمه سلام الله عليها به نماز مي‌ايستاد نوري از او ساطع مي‌شود كه آسمان را روشن مي‌كند ملائكه از نور او استفاده مي‌كنند خداوند تبارك و تعالي به فاطمه افتخار مي‌كند مي‌فرمايد: اي ملائكه من نظر كنيد به اين بنده من "زهرا" ببينيد چگونه در نهايت خضوع و تواضع در مقابل من ايستاده كه تمام مفاصل او مي‌لرزد. اي ملائكه آگاه و گواه باشيد كه من شيعيان او را از آتش جهنم ايمن مي‌كنم .
در حديث آمده است: " يا احمد لَولاك لَما خَلَقتُ الاَفْلاكَ و لَولا عليٌ لَماخَلَقْتُكَ و لَولا فاطمةُ لَما خَلَقتُكُما "(2) ؛ «اي احمد اگر تو نبودي آسمان وزمين را نمي‌آفريدم و اگر علي نبود تو را نمي‌آفريدم و اگر فاطمه نبود تو و علي رانمي‌آفريدم.»همسرداري و خانه داري
ترقي يا عقب ماندگي، سعادت يا بدبختي يك مرد به همسرش بستگي دارد به فرموده امام رضوان الله تعالي عليه: «از دامن زن مرد به معراج مي‌رود»مرداني كه در ميدان مبارزه يا در اجتماع وظائف سنگين را به دوش مي‌كشند و با حوادث و مشكلات برخورد مي‌كنند سنگر و آرامشگاهشان خانه است به خانه پناه مي‌برند تا تجديد نيرو كنند. زهرا سلام الله عليها از مسئوليت سنگين و حساس زن مطلع بود و خود را براي نيرو بخشيدن به همسرش آماده كرده بود وقتي كه علي عليه السلام به خانه مي‌آمد چون پروانه‌اي به گرد او مي‌گشت، دلجويي مي‌كرد و دلداري مي‌داد، از حوادث و مشكلات او مي‌پرسيد و تسلي بخش او بود. لذا مي‌بينيد علي عليه السلام مي‌فرمايد هر وقت زياد كسل مي‌شدم و اندهگين و غمناك مي‌گرديدم به خانه مي‌آمدم و به چهره فاطمه نگاه مي‌كردم غم‌ها از دل من خارج مي‌شد. حضرت زهرا سلام الله عليها با اين روش به استقبال همسر مي‌شتافت كه: لباس‌هاي خون آلودش را تطهير كرده و زخم‌هايش را پانسمان مي‌نمود بعد دلجويي مي‌كرد و از وضعيت جنگ مي‌پرسيد فداكاري و شجاعت آن حضرت را مي‌ستود و براي جنگ تشويق مي‌كرد. او مي‌دانست كه اگرعلي از خانه و خانواده اطمينان خاطر نداشته باشد نمي‌تواند آنچنان كه شايسته است در جنگ جانفشاني كند.
بهانه آفرينش فاطمه است، فاطمه يعني جدا شده از آتش، جدا شده از درك و فهم مردم، كسي كه ديگران در شناختش عاجزند.ساده زيستي
در رابطه با خانه و زندگي حضرت زهرا سلام الله عليها هرچه را بنگريم داراي امتياز خاصي است. ساده زيستي در زندگي آن حضرت بسيار جلب توجه مي‌كند و در تمام امور زندگي ايشان نمايان است.
رمز آسايش فكر و روح انسان در زندگي ساده است علاوه بر اين وسيله‌اي براي تقرب به خداست هرچه ما در زندگي ساده‌تر باشيم به خدا نزديك‌تريم و از بسياري از گرفتاري‌هاي اجتماعي نيز نجات پيدا مي‌كنيم .
زندگاني حضرت زهرا، لباس ايشان، نحوه سلوك و رفتارشان، از سادگي خاصي برخوردار بود. البته حضرت ندار و فقير نبودند در تاريخ آمده كه وقتي علي عليه السلام از جنگ برمي‌گشتند سپري پر از زر مي‌آورد و در سكوي در مي‌نشست و همه را در راه خدا انفاق مي‌كرد دامنش را تكان مي‌داد و به خانه وارد مي‌شد.
زهرا دختر اولين شخص عالم اسلام حضرت ختمي مرتبت محمد صلي الله عليه و آله بود و مادرش ثروتمندترين مردم حجاز، با اين حال مي‌بينيم در شب زفاف لباس عروسي‌اش را به سائل مي‌دهد و با تنها پيراهن كهنه‌اي كه دارد به خانه شوهرمي‌رود.
از رسول خدا صلي الله عليه وآله نقل شده: زماني كه فاطمه سلام الله عليها به نماز مي‌ايستاد نوري از او ساطع مي‌شود كه آسمان را روشن مي‌كند ملائكه از نور او استفاده مي‌كنند خداوند تبارك و تعالي به فاطمه افتخار مي‌كند مي‌فرمايد: اي ملائكه من نظر كنيد به اين بنده من "زهرا" ببينيد چگونه در نهايت خضوع و تواضع در مقابل من ايستاده كه تمام مفاصل او مي‌لرزد. اي ملائكه آگاه و گواه باشيد كه من شيعيان او را از آتش جهنم ايمن مي‌كنم .
فرزندداري و تربيت كودك
زهرا سلام الله عليها به زن بودن خود افتخار مي‌كرد و مقام زن را بسيار شامخ و عالي مي‌دانست و چنين لياقتي را در خود مي‌ديد كه دستگاه آفرينش مسئوليت بزرگي يعني مادر شدن را به او افاضه كرده است . بچه داري و تربيت فرزند براي ايشان يك مساله پيش پا افتاده نبود.
فاطمه سلام الله عليها در خانه كوچك خويش يك دانشگاه براي تربيت كودكانش تأسيس نمود در اين دانشگاه كه به امر حق و نظارت پيامبر اكرم تأسيس شده بود از مديريت علي نيز بهره وافي و كافي مي‌برد. اصول تربيتي و برنامه اين كلاس مستقيماً از طرف خداوند تبارك و تعالي داده مي‌شد. لذا بهترين برنامه تربيتي در آن اجرا شد و برجسته‌ترين افراد را تربيت نمودند شاگردان اين مدرسه آنچه مي‌آموختند در عمل پياده مي‌كردند يعني فهم كاربردي.
چهار دانشجو در اين كلاس تربيت شدند كه تا دنيا برقرار است مردم از دانش آنها بهره‌مند مي‌شوند. درس اولي كه در اين كلاس به بچه‌ها آموختند درس محبت بود پيامبر صلي الله عليه و آله عملا محبت را ياد مي‌دادند و حضرت زهرا سلام الله عليها به طور كامل اين درس را اجرا مي‌كرد.
پيامبر صلي الله عليه و آله سجده نمازش را آن قدر طولاني مي‌كند تا امام حسين به اراده خودش از روي شانه پيامبر برخيزد. هنگامي كه شخص يهودي چنين صحنه‌اي را مي‌بيند مسلمان مي‌شود.
علي عليه السلام مي‌فرمايد هر وقت زياد كسل مي‌شدم و اندهگين و غمناك مي‌گرديدمبه خانه مي‌آمدم و به چهره فاطمه نگاه مي‌كردم غم‌ها از دل من خارج مي‌شد.درس ديگر، پرورش شخصيت فرزندان است . پيامبر صلي الله عليه و آله حسين را در آغوش مي‌گرفت و دهان او را مي‌بوسيد و مي‌فرمود: تو آقايي، پسر آقايي، تو امامي پسر امامي، و پدر امامان هستي. و اين چنين شخصيت كودك را ارج مي‌نهادند.علي عليه السلام و زهرا سلام الله عليها از اين روش پيامبر متابعت كرده و هرگز كودكان را تحقير نمي‌كردند. حَسَنَيْن عليهماالسلام و زينبين سلام الله عليهما درس ايمان و تقوي و دفاع از حق و حقيقت را در اين كلاس آموختند.
فاطمه سلام الله عليها در بازي‌هاي كودكانه با فرزندانشان اشعاري مي‌خواندند كه تماما درس ايمان و شجاعت و شهامت بود. به حسن عليه السلام مي‌فرمود:
اَشْبِه اَباكَ يا حَسن وَاخْلَعْ عَن الحَقِّ الرَسَن
وَاعْبُد اِلَهًا ذَاالمِنَن وَلا تُوالِ ذَالاالحَسَن
شبيه پدرت باش و طناب از گردن حق باز كن، يكتا پرست باش و دست دوستي به دشمن مده.
فضائل علمي
از حضرت زهرا سلام الله عليها صحيفه‌اي بر جاي مانده كه در ميان ائمه عليهم السلام دست به دست مي‌گشت و هم اكنون در اختيار امام زمان(عج) مي‌باشد. تمام ائمه به اين صحيفه مادرشان افتخا ر مي‌كنند. امام باقرعليه‌السلام كه شكافنده علوم است مي‌فرمايد: «ما آنچه داريم از صحيفه مادرمان زهرا سلام الله عليها داريم.»
رمز آسايش فكر و روح انسان در زندگي ساده است علاوه بر اين وسيله‌اي براي تقرب به خداست هرچه ما در زندگي ساده‌تر باشيم به خدا نزديك‌تريم و از بسياري از گرفتاري‌هاي اجتماعي نيز نجات پيدا مي‌كنيم .در شب عروسي آن حضرت پس از اين كه پيامبر صلي الله عليه و آله زن و شوهر را دست به دست هم داده و از خانه خارج شدند زهرا سلام الله عليها به علي فرمود: «خبر بدهم به شما از آنچه در دنيا واقع شده و آنچه هست و آنچه بعداً تا قيامت واقع خواهدشد.» علي عليه السلام خدمت پيامبر برگشت حضرت تبسمي كرده و فرمودند علي جان تو مي‌گويي يا من بگويم عرض كرد يا رسول الله شما بفرماييد. فرمود: فرزندم زهرا سخني گفت كه تو را به شگفت آورد عرضه داشت يا رسول الله مگر زهرا هم از نور ما آفريده شده فرمود: بلي. علي عليه السلام به سجده افتاد و شكر خداوند تبارك و تعالي را به خاطراين نعمت بزرگي كه به او عنايت كرده به جاي آورد.
از حضرت زهرا سلام الله عليها صحيفه‌اي بر جاي مانده كه در ميان ائمه عليهم السلام دست به دست مي‌گشت و هم اكنون در اختيار امام زمان(عج) مي‌باشد. تمام ائمه به اين صحيفه مادرشان افتخا ر مي‌كنند. امام باقر عليه‌السلام كه شكافنده علوم است مي‌فرمايد: «ما آنچه داريم از صحيفه مادرمان زهرا سلام الله عليها داريم.»براي پي بردن به مقام علمي آن حضرت كافي است به خطبه ايشان كه در مسجد نزد مهاجرين و انصار قرائت فرمودند نظري افكنده شود. حضرت در اين خطبه يك سلسله معارف عقيدتي و فلسفه احكام را به گونه‌اي بيان مي‌دارند كه درهيچ سخني يافت نمي‌شود همچنين احتجاجات خصوصي كه با ابوبكر در باره فدك داشتند كه از نظر استدلال و منطق و بلاغت بي‌نظير است. از رسول اكرم صلي الله عليه و آله سئوال كردند آيا فاطمه در زمان خودش برترين زنان عالميان است؟ فرمود: برترين زنان در زمان خود داراي مقامي است كه از آن مريم عمران است اما فاطمه برترين زنان در تمام زمان‌ها از ابتدا تا انتهاست.
پي‌نوشت‌ها:
1. سوره الرحمن، آيه 26.
2. سفينة البحار، ج3، ص33.
پاسخ با نقل قول
