موضوع: آيا آيه «بقية الله خير لكم ان كنتم مومنين» در باره امام زمان (عج) نازل شده است؟

پاسخ:

در قرآن کريم آيات بسياري داريم که موضوع اوليه آيه در زمان انبياي گذشته بوده است اما مصداقي از آن نيز در زمان رسول گرامي اسلام صلي الله عليه وآله وسلم محقق مي شود . تمامي ماجراهايي که از انبياي کرام نقل شده است به اين دليل بوده است که آن ماجرا ربطي به عصر رسول گرامي اسلام و وقائع زمان آن حضرت داشته است .

از واضح ترين آنها مي توان به آيه

رَحمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ عَلَيکُم أهلَ البَيتِ (هود 73)

بخشايش و برکتهاي خداوند بر شما اهل اين خانه باد

اشاره نمود که در شان حضرت ابراهيم و خاندانش نازل شده است اما رسول خدا از خداوند طلب نمودند که آن را در ذريه وي نيز قرار دهد :

قوله : كما صليت على آل إبراهيم هم إسماعيل وإسحاق وأولادهما ، وقد جمع الله لهم الرحمة والبركة بقوله : رحمة الله وبركاته عليكم أهل البيت إنه حميد مجيد ولم يجمعا لغيرهم ، فسأل النبي صلى الله عليه وآله وسلم إعطاء ما تضمنته الآية

نيل الأوطار - الشوكاني - ج 2 - ص 325

قول رسول خدا که فرمودند همانطور که بر ابراهيم و آل ابراهيم درود فرستادي مقصود اسماعيل واسحاق واولاد ايشان است وخداوند براي ذريه وي رحمت وبرکت را جمع فرموده است چون در قرآن فرموده : بخشايش و برکتهاي خداوند بر شما اهل اين خانه باد که او ستايش شده بخشنده است واين دو مطلب براي هيچ کس جمع نشدند .پس رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم از خداوند خواست که آنچه را که در اين آيه آمده است به وي عطا شود .

قال تعالى : ( رحمة الله وبركاته عليكم أهل البيت إنه حميد مجيد ) فسأل ( ص ) إعطاء ما تضمنته هذه الآية مما سبق إعطاؤه لإبراهيم

مغني المحتاج - محمد بن أحمد الشربيني - ج 1 - ص 176

خداوند فرمود : بخشايش و برکتهاي خداوند بر شما اهل اين خانه باد که او ستايش شده بخشنده است .پس رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم از خداوند خواست که آنچه را اين آيه شامل وي مي شود – که به ابراهيم عطا شده بود - به وي عطا کند

وبه همين دليل در روايات مي بينيم که هنگام سلام کردن به اهل بيت رسول خدا و درود فرستادن بر ايشان همين آيه را تلاوت مي کرده اند:

ثم نهض اليماني وهو يقول رحمة الله وبركاته عليكم أهل البيت

الكافي - الشيخ الكليني - ج 1 - ص 347

شخص يمني ايستاد وگفت : بخشايش و برکتهاي خداوند بر شما اهل اين خانه باد

آيه مورد بحث نيز همينطور است .

بقية الله به معني کسي يا چيزي است که خداوند براي مردم باقي گذاشته است :

( بقية الله خير لكم ) أي ما يبقيه الله لكم بعد إيفاء الحقوق

تفسير القرطبي - القرطبي - ج 9 - ص 86

بقية الله بهتر است براي شما يعني آنچيزي که خداوند براي شما بعد از دادن حق ديگران باقي گذاشته است

پس معني بقية الله عام است و شامل هر چيزي مي شود که خداوند براي مردمان باقي گذاشته باشد. يکي از مهمترين آنها کسي است که خواهد آمد وجامعه را پر از عدل و داد مي نمايد.

به همين دليل حتي در بعضي کتب اهل سنت آمده است که خود حضرت خود را بقية الله ناميده وديگران هم به حضرت ولي عصر بقية الله مي گويند .

وعن أبي جعفر أيضا قال : المهدي منا منصور بالرعب ...وصاح صايح من السماء بأن الحق معه ومع أتباعه فعند ذلك خروج قائمنا ، فإذا خرج أسند ظهره إلى الكعبة واجتمع إليه ثلاث مائة وثلاثة عشر رجلا من أتباعه ، فأول ما ينطق هذه الآية : ( بقية الله خير لكم إن كنتم مؤمنين ) ثم يقول : أنا بقية الله وخليفته وحجته عليكم ، فلا يسلم مسلم عليه إلا قال : السلام عليك يا بقية الله في الأرض...

الفصول المهمة في معرفة الأئمة - ابن الصباغ مالکي - ج 2 ص 1133- 1135چاپ دار الحديث

از ابا جعفر(امام باقر) نقل شده است که گفت مهدي از ماست( اهل بيت) وخداوند او را با انداختن ترسش در دل دشمنان ياري مي کند ... منادي از آسمان ندا مي دهد که حق با او و اطرافيانش است . در آن هنگام قيام کننده ما قيام مي کند . پس وقتي ظهور کند به کعبه تکيه داده و سيصد وسيزده نفر همراه وي جمع مي شوند . پس اولين چيزي که مي گويد اين آيه است : ( بقية الله خير لكم إن كنتم مؤمنين ) سپس مي گويد اي مردم من بقية الله در زمين هستم وخليفه خداوند و حجت او بر شما .پس هيچ کس به وي سلام نمي کند مگر اينکه مي گويد سلام بر تو اي بقية الله...

مرحوم آيت الله مرعشي در کتاب شرح احقاق الحق مدارک ديگري نيز از کتب اهل سنت براي اين مطلب نقل فرموده اند :

منهم العلامة الشيخ عبد الهادي الأبياري في " العرائس الواضحة " ( ص 209 ط القاهرة ) قال : وعن أبي جعفر من خبر طويل : أنه إذا خرج أسند ظهره إلى الكعبة واجتمع إليه ثلاثمائة وثلاثة عشر رجلا من أتباعه ، فأول ما ينطق بهذه الآية : ( بقية الله خير لكم إن كنتم مؤمنين ) ثم يقول : أنا بقية الله وخليفته وحجته عليكم فلا يسلم عليه أحد إلا قال : السلام عليك يا بقية الله في الأرض ...

ومنهم العلامة المذكور في " جالية الكدر " ( ص 209 ط مصر ) . روى الحديث عن أبي جعفر بعين ما تقدم عن " العرائس الواضحة " .

شرح إحقاق الحق - السيد المرعشي - ج 13 - ص 332

از ايشان ( کسانيکه از علماي اهل سنت اين روايت را در کتبشان نقل کرده اند) علامه شيخ عبد الهادي ابياري است که در کتاب العرائس الواضحة ص 209 چاپ مصر گفته است واز ابا جعفر( امام باقر عليه السلام) روايتي است طولاني در مورد اينکه وقتي مهدي ظهور کند به کعبه تکيه داده 313 نفر از طرفدارانش نزد وي جمع شده اولين چيزي که مي خواند اين آيه است که : ( بقية الله خير لكم إن كنتم مؤمنين ) سپس مي گويد من بقية الله هستم وخليفه او وحجت خداوند بر شما پس هر کس به وي سلام مي کند مي گويد سلام بر تو اي بقية الله ...

واز ايشان همين علامه اي که ذکر شد در کتاب " جالية الكدر " است که همين روايت را که در العرائس الواضحة بود نقل کرده است .