موضوع: آيا امام جعفر صادق (ع) اسماعيل را به امامت گماشت ؟

پاسخ اين مطلب را مي توان در قديمي ترين منابع اعتقادي شيعه يافت :

قول الصادق عليه السلام : ما بدا لله بداء كما بدا له في إسماعيل ابني ،

يقول : ما ظهر لله أمر كما ظهر له في إسماعيل ابني إذ اخترمه قبلي ليعلم بذلك أنه ليس بإمام بعدي .

كلام امام صادق عليه السلام : براي خداوند بدايي صورت نگرفت مثل آنچه که در اسماعيل فرزندم صورت گرفت .

ايشان مي فرمايند که از خداوند امري ظاهر نشد ( از جهت تعجب برانگيز بودن براي مردمان ) همانطور که در مورد اسماعيل فرزندم صورت گرفت . زيرا وي را قبل از من از دنيا برد تا همگان بدانند که وي بعد از من امام نيست .

التوحيد ، الشيخ الصدوق ، ص 336

اسماعيل فرزند بزرگ امام صادق عليه السلام بود، و به حسب روال طبيعي و آنچه در بين مردم مشهور بود وي بايد امام مي شد ؛

زيرا شيعيان روايتي دارند که در آن آمده است :

الأمر في الکبير ما لم تکن فيه عاهة

امامت در فرزند بزرگ است ، مگر اينکه وي بيماري داشته باشد ( که سبب رويگرداني مردم از وي شود )

الکافي ج 1 ص258

که البته اين روايت از جهت رجالي با سند صحيح به دست ما نرسيده است و در آن سهل بن زياد ابو يحيي الواسطي است که امامي است اما وثاقت وي ثابت نشده است. و تحريف مضمون همين روايت بود كه سبب گمراهي عده اي از شيعيان بعد از شهادت امام صادق عليه السلام گرديد ؛ زيرا عبد الله أفطح فرزند ديگر امام ، از امام کاظم عليه السلام بزرگتر بود و لذا عده اي با تحريف اين روايت قسمت آخر آن را که مي گويد امام نبايد از جهت جسمي مشکلي داشته باشد ، برداشته و از آن براي اثبات امامت عبد الله افطح استفاده کردند. زيرا سر عبد الله افطح ، حالت طبيعي نداشت و لذا به وي افطح مي گفتند )

اما طبق روايات رسيده از اهل بيت ، امام بعد از امام صادق عليه السلام فرزند ديگر حضرت يعني موسي بن جعفر بودند . لذا اين مطلب براي مردم ايجاد شبهه کرده بود . به همين جهت خداوند متعال اسماعيل را در حيات پدر از دنيا برد تا همگان بدانند که امام بعد از ايشان حضرت موسي بن جعفر عليهم السلام است .

اين مطلب يعني از دنيا رفتن اسماعيل براي بيشتر مردم عجيب بود ؛ زيرا ايشان چنين فکر مي کردند که وي امام خواهد شد اما خداوند وعده خود را عملي ساخت .