موضوع: مراد از ملاقات خدا چیست؟

مراد از ملاقات خدا چیست؟[۱]





«مَن کَانَ یَرْجُوا لِقَاءَ اللَّهِ»[۲]، ملاقات و مواجهه اقتضاى دیدن ندارد بلکه در امر غیر مرئى نیز گفته مى‏شود چنانچه فی قوله تعالى‏ «أَفَمَن وَعَدْنَاهُ وَعْداً حَسَناً فَهُوَ لَاقِیهِ»[۳] و گویند ملاقات مرگ کرد، مواجه با مرگ شد، و مواجه یا ملاقات شرّ کرد، و مواجه با شرّ یا با خطر شد با آنکه اینها دیدنى نیست پس نفس ماده ملاقات و مواجهه‏ من حیث هی‏، اقتضاى دیدن ندارد بلکه عبرت به متعلق است پس اگر از امورى باشد که دیدنى است اقتضاى دیدن کند چنانچه گوئى: لاقیت زیداً یا واجهت زیداً و اگر از امور غیرمرئیه است اقتضاى دیدن نکند بلکه محض احساس یا رسیدن به وى باشد و چون ذات حق، فی ذاته، مرئى نباشد پس نسبت لقاء به وى اقتضاى دیدار نکند و چون دیدن ذات، خود محل کلام است پس تمسک بلقاء که لا اقتضاء و غیر ظاهر در رؤیت است مصادره خواهد بود
پس مراد از لقاء خدا لقاء خیر و رحمت او است یا قهر و سطوت او، بعلاوه آنکه در مورد آیه، بنابر اخباریکه متصوفه تمسک مى‏کنند مانند خبر عایشه‏ «سترون ربکم کما ترون القمر» وبنابر آیه به زعم ایشان‏ «یَوْمَ یُکْشَفُ عَن سَاقٍ»[۴] در آن‏روز عمومى خواهد بود پس چه معنى دارد «مَن کَانَ یَرْجُوا لِقَاءَ اللَّهِ»[۵] جز آنکه لقاء خاص باشد و آن لقاء کرامت و رحمت است
بعلاوه خداوند فرموده: «إِنَّ الَّذِینَ لَا یَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا»[۶]، آیا معنیش این است که امیدوار دیدن ما نیستند، خیر، بلکه امیدوار لقاء خیر و رحمت او و بالجمله مقصود ما این است که‏ آیه کنایه است از لقاء رحمت به اعتبار محذوف. مانند: «وَجَاءَ رَبُّکَ»[۷] أی امر ربک، نه اینکه مى‏گوییم لقاء به معنى رحمت است.اگر بگویى که این آیه دلیل بر گفته عرفا است که گویند براى عابد وعده است و براى عارف نقد. نسیه عابد نقد عارف است. امر رؤیت چون در قیامت عام است پس این آیه مخصوص دنیا باشد.
پس معنى آیه مستقیم باشد. جواب گوییم، در جاى دیگر فرموده است: «مَن کَانَ یَرْجُوا لِقَاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ»[۸]، پس معلوم مى‏شود مخصوص به قیامت است و از مؤیدات آنکه رجاء لقاء کنایه است از لقاء رحمت یا عذاب نه نفس لقاء خداوند. قوله تعالى: «فَقَالَ یَاقَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْیَوْمَ الْآخِرَ»[۹]، وقوله تعالى: «قُل لِلَّذِینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذِینَ لَا یَرْجُونَ أَیَّامَ اللَّهِ»[۱۰]، زیرا که رجاء نفس روز یا رجاء نفس ایّام خدا معنى ندارد مگر به لحاظ مزد و ثواب و رحمت.
[۱] یادداشت هایی از مخطوطاتِ آیت الله شیخ محمد جواد خراسانی (رحمه الله علیه)

[۲] العنکبوت: ۵٫

[۳] القصص: ۶۱٫

[۴] القلم: ۴۲٫

[۵] العنکبوت: ۵٫

[۶] یونس: ۷٫

[۷] الفجر: ۲۲٫

[۸] العنکبوت: ۵٫

[۹] العنکبوت: ۳۶٫

[۱۰] الجاثیة: ۱۴٫

http://seyedsobhan.ir