موضوع: معنای سرمدی بودن خدا

معنای سرمدی بودن خدا

در برخی روایات، خداوند متعال با عنوان «سرمدی» توصیف شده است(1)؛ این کلمه در واقع به معنای «ازلی و ابدی» است. «ازلی» بودن خداوند متعال به این معناست که هیچ زمانی را نمی توان یافت که او موجود نبوده باشد، یعنی همیشه بوده است؛ به تعبیر بهتر و علمی خداوند متعال هرگز مسبوق به عدم نیست. «ابدی» هم به این معناست که او همیشه خواهد بود، هرگز نمی توان تصور کرد که خداوند متعال از بین رود یا بمیرد، به تعبیر دیگر هرگز نابود نمی شود. قرآن نیز در این رابطه می فرماید: «وَ لا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ».(2) امام صادق(ع) نیز در این رابطه فرمودند: ««إنّ اللّه تبارك و تعالى كان و لا شي‏ء غيره، نورا لا ظلام فيه، و صادقا لا كذب فيه، و عالما لا جهل فيه، و حيّا لا موت فيه، و كذلك هو اليوم و كذلك لا يزال أبدا».(3) یعنی: «خداوند تبارک و تعالی بود و چیزی هم همراه او نبود، نوری است که هیچ تاریکی در آن راه ندارد، صادق است و هیچ کذبی در او راه ندارد، عالم است و هیچ جهلی در او راه ندارد، زنده است و هیچ مرگی در آن راه ندارد، امروز هم، چنین است و هرگز از بین نمی رود».




اما دلیل این مطلب چیست؟ دلیل فلسفی آن این است که چون وجود، ذاتی خداوند متعال است، هرگز از او جدا نمی شود؛ چرا که اوصاف ذاتی، یعنی اوصافی که هرگز از موجود قابل انفکاک نیست. در مقابل ذاتی «عرضی» است، عرضی یعنی آن صفتی که می توان آن را از موجود جدا کرد؛ به عنوان مثال شیرینی برای آب عرضی است، چرا که می توان شیرینی را از آب جدا کرد و آب شیرین نباشد؛ اما شیرینی برای شکر ذاتی است، چرا که نمی توان شکری را تصور کرد که شیرین نباشد.
وجود و هستی نیز برای خداوند متعال ذاتی است، چرا که او واجب الوجود و قائم به نفس است؛ حال که وجود ذاتی اوست، هرگز از او جدا نمی شود، پس همیشه دارای وجود بوده و خواهد بود. یعنی هرگز نمی توان تصور کرد که وجود نداشته باشد یا از بین رود، چرا که در این صورت، وجود، دیگر ذاتی او نبوده و صفتی عرضی محسوب می شود. پس چون وجود ذاتی اوست، هرگز قابل انفکاک و جدایی نیست. در نتیجه: همیشه بوده و خواهد بود، یعنی ازلی و ابدی است و این همان «سرمدیت» است.(4)

پی نوشت :
1. بحارالأنوار ج : 99 ص : 115.
2. قصص- 88.
3. توحيد الصدوق، ص 141.
4. الإلهيات على هدى الكتاب و السنة و العقل، ج‏1، ص: 184.

jonbeshnet.ir