موضوع: چهل حدیث از امام جعفر صادق علیه السلام به مناسبت سالروز شهادت جانگداز ایشان

قال الامام الصادق - علیه السّلام - : فیما اخَذَ رسولُ اللهِ - صلّی الله علیه و آله - مِنَ البَیعَةِ عَلی النّساءِ أن لا یَحْتَبینَ و لا یَقْعُدْنَ مَعَ الرّجالَ فی الخَلَاء .

«وسائل الشیعه، ج 20، ص 185»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: از جمله پیمانهائی كه رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - از زنان امت خود گرفته است، این است كه چادرهای خود را در بین ساق پا و پشت خود جمع نكنند و بر بدن نچسبانند و با مردان نامحرم در محل خلوت ننشینند.

یکی از ویژگی های انسان های موفق تصمیم گیری درست و موثر است، اما باید دانست که تصمیمی موثر و سازنده می باشد و از کارآیی مناسبی برخوردار است که دارای ویژگی هایی باشد.

دارا بودن اطلاعات کافی

اطلاعات از اصلی ترین عناصر تصمیم گیری خوب و موثر است، زیرا همه مدیران و خط مشی گذاران، هنگام اخذ تصمیم نیاز به اطلاعات دارند تا بتوانند پیش بینی های لازم را درباره رویدادهای آتی به عمل آورند. شرایط تصمیم گیری از دریچه اطلاعات را می توان در حالات مختلف، بر روی یک طیف قرار داد که در یک طرف آن، وضع مطمئن و در انتهای دیگر وضع تشنج زا قرار می گیرد.

تحت شرایط مطمئن، اطلاعات به اندازه کافی وجود دارد و ما به خوبی نسبت به هدف ها آگاهی داریم و درباره نتیجه اقدام یا راهی که در پیش رو داریم می توانیم اطلاعات دقیق قابل سنجش و معتبر یه دست آوریم. از این رو فردی که در شرایط مطمئن تصمیم می گیرد به اهداف و رویه های کار آشنا است و در مورد تصمیم گیری خود اطلاعات کافی دارد و بالطبع به تصمیمات برنامه ریزی شده نزدیک است، چرا که در تصمیمات برنامه ریزی شده، اهداف، رویه ها، روشها روشن است و سیاست های سازمان چگونگی اخذ تصمیم را مشخص می کند.

در تصمیم برنامه ریزی شده، تا حد آزادی عمل از فرد گرفته می شود، زیرا این سازمان است که تعیین تکلیف می کند و نسبت به آنچه باید انجام شود، تصمیم می گیرد. با این حال تصمیمات برنامه ریزی شده با هدف صرفه جویی در وقت یا دادن آزادی عمل و اختیار بالا به مدیران می باشد.


سیاست ها، مقررات و رویه ها سبب می شوند تا مدیران در وقت خود صرفه جویی کنند و مقدار بیشتری از وقت خود را صرف امور مهم تر نمایند. وقتی مدیران با مسائل پیش بینی نشده و اضطراری روبه رو می گردند که سیاست های سازمان یا شرکت برای حل آنها روشی ارائه ننموده و اطلاعات کافی در این زمینه جمع آوری نشده باشد در این صورت آنها مجبورند تصمیمات برنامه ریزی نشده بگیرند و پس نیاز به اطلاعات جامع در چنین موقعیت هایی لازم و ضروری است و تصمیم گیری در سازمان زمانی موثر می باشد که از اطلاعات کافی بهره مند گردد. کلام نورانی امام صادق(ع) به همین نکته اشاره دارد که در فرازی از وصیت خود به عبدالله بن جندب می فرماید: به هنگام هر امری توقف کن، تا ورودی را از خروجی آن شناسایی نمایی قبل از اینکه در آن تصمیم واقع گردی و پشیمان شوی.

آینده نگری و عاقبت اندیشی
یکی دیگر از ویژگی های تصمیم گیری موثر این است که تصمیم با تدبیر و عاقبت اندیشی توام باشد، بدین معنا که اخذ تصمیم بدون اندیشه در سرانجام آن نمی تواند به صورت یک تصمیم خوب، بخردانه و موثر باشد. امیرمومنان(ع) دور اندیشی و آینده نگری را نشانه عقل و خردمندی می شمرند و خردمندترین و عاقل ترین انسانها را افرادی می دانند که آینده نگری و عاقبت اندیشی بیشتری دارند.

استفاده از تجربه

یکی از مسائل مهم در تصمیم گیری استفاده از تجارب گذشته است. بهره گیری مناسب از تجارب گذشته می تواند اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار مدیران قرار دهد. اگر از تجربه های گذشته به صورت صحیح و مناسب بهره برداری شود، میزان خطا و اشتباه در تصمیم ها کاهش می یابد و تصمیمات ارزش و اعتبار بیشتری خواهند داشت. حضرت امیر(ع) می فرماید: آن کس که تجربه ها را حفظ کند و به موقع از آنها استفاده نماید کارهایش به نتیجه می رسدو نیز می فرماید؛کسی که تجربه اش کم باشد گول می خورد و کسی که تجربه اش بسیار باشد کمتر فریب می خورد.

بهره گیری از مزایای تصمیم گیری فردی- گروهی

تصمیم گیری در صورت فردی و گروهی دارای معایب و مزایایی است. نقاط قوت تصمیمات گروهی کسب اطلاعات جامع تر و کامل تر، پذیرش سریع تر تصمیم، مشروعیت بیشتر و افزایش تنوع دیدگاهها است و نقاط ضعف آن وقت گیر بودن، مبهم و لوث شدن مسئولیت ها و فشار گروه بر اعضا جهت سازش افراد است. نقاط قوت تصمیمات فردی سرعت بالا، مشخص بودن مسئولیت تصمیم و است و نقاط ضعف آن خلاقیت و نوآوری کم و دقت پایین تصمیم است.

بهترین تصمیم گیری این است که با دیگران مشورت و از آنان نظرخواهی شود، اما پس از جمع آوری آرا تصمیم گیری نهایی با خود شخص باشد این تصمیم گیری مشورتی مزایا و قوت تصمیم گیری فردی و گروهی را دارد و از مشکل کمتری برخوردار است. در نتیجه می توان گفت مهمترین عامل در هر نوع تصمیم گیری موثر و موفقیت آمیز، قاطعیت و ثبات در تصمیم است و تصمیم گیری آن گاه موثر و کارا خواهد بود که از درجه قاطعیت و ثبات لازم بر خوردار باشد. امیرمومنان(ع) می فرماید: خداوند سبحان، پیامبران و فرستاده های خود را در تصمیم ها دارای قدرت و قاطعیت قرار داد.
منابع

- بحار الانوار، ج ۷۸
- غرر الحکم و دررالکلم، حکمت ۳۳۶۷ و ۸۰۳۹
- نهج البلاغه، خطبه

امام صادق علیه السلام فرمودند:

1-بهشت را جستجو نمودم،پس آن را در بخشندگی و جوانمردی یافتم.

2-تندرستی و رستگاری را جستجو نمودم،پس آن را در گوشه گیری(مثبت و سازنده) یافتم.

3-سنگینی ترازوی اعمال را جستجو نمودم،پس آن را در گواهی به یگانگی خدای تعالی و رسالت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)یافتم.

4-سرعت در ورود به بهشت را جستجو نمودم پس آن را در کار خالصانه برای خدای تعالی یافتم.

5-دوست داشتن مرگ را جستجو نمودم،پس آن را درپیش فرستادن ثروت(انفاق)برای خشنودی خدای تعالی یافتم.
6-شیرینی عبادت را جستجو نمودم،پس آن را در ترک گناه یافتم.

7-رقت(نرمی)قلب را جستجو نمودم،پس آن را در گرسنگی و تشنگی(روزه) یافتم.

8-روشنی قلب را جستجو نمودم،پس آن را در اندیشیدن و گریستن یافتم.

9-(آسانی)عبور بر صراط را جستجو نمودم،پس آن را درصدقه یافتم.

10-روشنی رخسار را جستجو نمودم،پس آن را در نماز شب یافتم.

11-فضیلت جهاد را جستجو نمودم،پس آن را در به دست آوردن هزینه زندگی زن و فرزند یافتم.

12-دوستی خدای تعالی را جستجو نمودم،پس آن را در دشمنی با گنهکاران یافتم.

13-سروری و بزرگی را جستجو نمودم،پس آن را در خیر خواهی برای بندگان خدا یافتم.

14-آسایش قلب را جستجو نمودم،پس آن را در کمی ثروت یافتم.

15-کارهای پر ارزش را جستجو نمودم،پس آن را در شکیبایی یافتم.

16-بلندی قدر و حسب را جستجو نمودم،پس آن را در دانش یافتم.

17-عبادت را جستجو نمودم،پس آن را درپرهیزکار یافتم.

18-آسایش را جستجو نمودم،پس آن را در پارسایی یافتم.

19-برتری و بزرگواری را جستجو نمودم،پس آن را درفروتنی یافتم.

20-عزت و (ارجمندی) را جستجو نمودم،پس آن را در راستی و درستی یافتم.

21-نرمی و فروتنی را جستجو نمودم،پس آن را در روزه یافتم.

22-توانگری را جستجو نمودم،پس آن را در قناعت یافتم.

23-آرامش و همدمی را جستجو نمودم،پس آن را در خواندن قرآن یافتم.

24-همراهی و گفتگوی با مردم را جستجو نمودم،پس آن را در خوشخویی یافتم.

25-خوشنودی خدا را جستجو نمودم،پس آن را در نیکی به پدر و مادر یافتم.

منبع:مستدرک الوسائل،جلد 12