موضوع: گفتگو در محضر اميرالمومنين عليه السلام

جهل و نادانى

373 - از صفات ناپسند در انسان كدام يك خطرناك ترند؟
الجهل فى الانسان اضر من الاكله فى البدن .
جهل و نادانى بدترين خطر است . جهل انسان ، از بيمارى خوره ، در بدن زيانبارتر است .
374 - بعنى جهالت و نادانى تا اين حد خطرناك است ؟
بله بزرگترين مصيبت انسان جهل اوست . اعظم المصائب الجهل .
375 - بدترين نوع جهل كدام است ؟
بدترين نادانى ها، جهل انسان به خود و امور خود است (خودشناسى )
اعظم الجهل جهل الانسان امر نفسه .
376 - جهل تا چه اندازه مضر است ؟
جهل ريشه تمام بدبختيها و فسادهاى انسان است .
الجهل فساد كل امر الجهل اصل كل شر.
جهل اساس هر بدى است .
377 - چرا دشمنان و مخالفان دانشمندان از ميان افراد جاهل بروز مى كنند؟ زيرا انسان دشمن چيزى است كه خود به آن جاهل است .
الناس اعداء ما جهلو.
378 - چه چيز انسان را از جهنم دور نگه مى دارد؟
من اشفق من النار اجتنب المحرمات .
كسى كه از آتش جهنم بترسد از گناهان دورى مى كند (دورى از گناه دورى از جهنم )
379 - هيزم آتش دوزخ چيست ؟
و قود النار يوم القيامه كل غنى بحل بماله على الفقراء و كل عالم باع الدن بالدنيا .
هيزم آتش جهنم در قيامت ، هر ثروتمندى است كه از انفاق بر فقيران بخل ورزد و هر عالمى كه دين را به دنيا بفروشد.
380 - اى مولاى پرهيزكاران ، كسى كه خود را دوست شما معرفى مى كند ولى اعمالش با اعمال و گفتار شما تطبيق نمى كند آيا مورد قبول شما است ؟
خير، كسى كه دوست ما است بايد مثل ما عمل كند و جامه ورع و پاكى را بر تن كند.
من احبنا فاليعمل بعملنا و اليجتلب الورع .
381 - چه كنم كه جزء حزب الله پيروز باشم ؟
ايسرك ان تكون من حزب الله الغالبين ؟
اتق الله سبحانه و احسن فى كل امورك فان الله مع الذين اتقوا و الذين هم محسنون .
از خدا بترس و در تمام امورت درستى و نيكى كن كه خدا با اهل تقوا و نيكوكاران است .
382 - دورانديشى به چيست ؟
الحرم النظر فى العواقب و مشاوره ذوى العقول . (370)
دورانديشى به اين است كه در عاقبت كار دقت كنى و با افراد خردمند و عاقل مشورت نمائى .
383 - براى بدست آوردن نام نيك و ماندنى چه بايد كرد؟
من احب الذكر الجميل فاليبذل ماله .
هر كه دوست دارد نام نيك او به جا ماند از مالش بذل و بخشش كند (به نيازمندان ).
384 - رحمت خداوند شامل چه كسى مى شود؟
من احسن الى الرعيه نشر الله عليه جناح رحمته و ادخله فى مغفرته .
هر كه (هر حاكم و فرمانروايى كه ) به مردم و رعيت خود احسان و نيكى كند خداوند بال رحمت خود را بر او بگشايد و او را مشمول مغفرت خود گرداند.
385 - آيا ممكن است توطئه گر و كسى كه نقشه شومى براى ديگران مى كشد خودش در دام بيفتد؟
البته كه ممكن است .
من حفر بئرا لاخيه المومن اوقع فيها. (371)
كسى كه براى برادر مومن خود چاهى بكند (و توطئه اى بكند) خودش در آن چاه مى افتد.

كينه توزى

386 - بدترين عيوب آدمى چيست ؟
راس العيوب الحقد.
سرآمد همه عيوب كينه توزى و حقد است .
387 - ريشه فتنه ها در چيست ؟
سبب الفتن الحقد. (372)
ريشه فتنه ها كينه داشتن است .
388 - منشا كينه چه مى باشد؟
شده الحقد من شده الحسد. (373)
شدت كينه از شدت حسادت است .
389- آيا با افراد كينه اى مى توان دوست شد؟
خير آدم كينه توز، داراى مودت و دوستى نيست .
لا مودة لحقود.(374)
و ليس لحقود اخوة .
براى آدم كينه توز برادرى و اخوت مطرح نيست .
390- رستگار، چه كسى است ؟
من عمل بالحق افلح .
هر كه به حق عمل كند، رستگار مى گردد.
391 - رهبرى از آن كيست ؟
من اتخذ الحق لجاما اتخذه الناس اماما. (375)
هر كه حق را لجام و محور خود قرار دهد (حق محور باشد) مردم ، او را به امامت و رهبرى برگزينند.
392 - زيانكارترين مردم چه كسى است ؟
اخسر الناس من قدر على ان يقول الحق و لم يقل . (376)
زيانكارترين مردم كسى است كه بتواند حق را بگويد، ولى نگويد.
393 - از چه بهراسيم ؟
از باطل ، تو را مانوس نسازد چيزى ، مگر حق ؛ و تو را چيزى به وحشت نيندازد، مگر باطل .
لا يويسنك الا الحق و لايو حشنك الا الباطل . (377)
394 - كجا بايد حق را گفت ؟
آنجا كه شنونده مناسبى بيابى .
لا تمسك عن اظهار الحق اذا وجدت له اهلا . (378)
اگر فرد لايقى يافتى كه حق را بشنود از گفتن آن خوددارى مكن .

احتكار

395 - كسانى كه حق مردم را احتكار مى كنند آيا خير هم مى بينند؟
هرگز، زيرا احتكار خود عامل بى بركتى و محروميت است .
الاحتكار داعيه الحرمان .
396 - آيا ممكن است آدمهايى كه ادعاى اسلام دارند اجناس مورد نياز مردم را احتكار نمايند؟
خير، آدم مسلمان احتكار نمى كند و به هم نوع خود زيان نمى رساند. زيرا احتكار شيوه آدم هاى پست و بى دين است . الاحتكار رذيله - الاحتكار شيمه الفجار . (379)
397 - زشت ترين كارها چيست ؟
اقبح شيى ء جور الولاه . (380)
زشت ترين كار، ستمكارى حاكمان و زمامداران است .
398 - جمال و زيبائى حكومت به چيست ؟
به انصاف داشتن . الانصاف زين الولاه .
399 - چه سفارشى به واليان و حاكمان داريد؟
اذا وليت فاعدل . (381)
اگر به حكومت و رياستى رسيدى (فقط) به عدل رفتار كن .
400 - آفت رياست را در چه مى بينى ؟
در تكبر و فخرفروشى . آفه الرياسه الفخر. (382)
401 - سياست را در چه مى بينيد؟
سياسه العدل فى ثلاث : لين فى حرم ، و استقصاء فى عدل و افضال فى قصد . (383)
سياست عادلانه بر سه پايه استوار است ، نرمش همراه با دور انديشى ، پيگيرى كامل در اجراى عدالت ، و ميانه روى در بخشش و عطا.
402 - در برابر احكام الهى چه وظيفه اى داريم ؟
همانا خداوند امورى را واجب گردانيده ، آنها را ضايع مكنيد، و حدودى را برايتان مقرر نموده ، از آن تعدى نكنيد، و چيزهايى را بر شما حرام نمود، حرمت آن را مشكنيد، و چيزهايى را برايتان نگفته بدون اينكه آنها را فراموش كرده باشد، پس خود را براى (فهم ) آنها به زحمت نياندازيد.
ان الله افترض عليكم الفرائض فلا تضيعوها و حد لكم حدودا فلا تعتدوها، ونهاكم عن اشياء فلاتهتكوها و سكت لكم عن اشياء و لم يدعها بسيانا فلا تتكلفوها . (384)
403 - موقعيت علماء شيعه ، اين هدايتگران جامعه ، كه چون شمع مى سوزند تا در ظلمت ها نورافشانى كنند چگونه است ؟
من كان من شيعتنا عالما بشر يعتنا فاخرج ضعفاء شيعتنا عن ظلمه جهلهم الى نور العلم االذى حبوناه به جاء يوم القيامه و على راسه تاج من نور يضيى لاهل جميع العرصات . (385)
هر كس از عالمان شيعه ما، كه به دين ما آگاه باشد و شيعيان ضعيف ما را از تاريكى جهل برهاند و به نور علمى كه ما به او بخشيده ايم درآورد، در حالى وارد محشر مى شود كه تاجى از نور بر سر دارد كه همه اهل محشر را روشنى مى بخشد.
404 - آيا اجداد شما همه اهل ايمان و خداپرست بودند و اگر بودند بر چه دينى بودند؟
به خدا سوگند پدرم (ابو طالب ) و جدم عبدالمطلب و هاشم و عبد مناف هرگز بتى را نپرستيدند ... آنها بر دين حضرت ابراهيم عليه السلام بودند و با تمسك به آن ، به جانب كعبه نماز مى خواندند.
والله ما عبد ابى و لا جدى عبدالمطلب و لا هاشم و لا عبد مناف صنما قط ... كانوا يصلون الى البيت على دين ابراهيم متمسكين به . (386)
405 - اساس دين بر چه استوار است ؟
دين توسط چهار گروه از مردم برپا است ، دانشمندى كه علم خود را به كار برد (و مردم را هدايت كند)، و نادانى كه براى آموختن و رفع جهل خود سرباز نزند، و ثروتمندى كه در بخشش بخل نورزد، مستمندى كه آخرت خويش را به دنيا نفروشد.
قوام الدين باربعه : عالم مستعمل علمه و جاهل لا يستنكف ان يتعلم و بجواد لا يبخل بمعروفه و فقير لا يبيع آخرته بدنياه . (387)
406 - آيا عمل به عهد و پيمان با دشمن لازم است ؟
البته ، اگر با دشمنت پيمان بستى و در ذمه خود، او را امان دادى به عهد خويش وفا كن و آنچه را بر ذمه دارى ، ادا نما.
ان عقدت بيتك و بين عدوك عقده البسته منك ذمه فحط عهدك بالوفاء وارع ذمتك بالامانه . (388)
فرج قائم آل محمد صلى الله عليه و آله چه روزى محقق مى شود و تا كى بايد صبر كرد؟
نااميد نباشيد، ظهور و فرج قائم آل محمد را انتظار بكشيد و از رحمت خداوند نااميد نباشيد كه محبوبترين اعمال نزد خداوند عزوجل انتظار فرج است .
انتظروا الفرج و لا تياسوا من روح الله فان احب الاعمال الى الله عزوجل انتظار الفرج . (389)

هدف از پست و مقام

407 - هدف مسئولين در قبول مسئوليت چه بايد باشد؟
نبايد بهره و هدف تو از زمامدارى ، كسب قدرت و مال يا فرونشاندن خشمى باشد بلكه بايد هدفت از ميان بردن باطل و زنده نگه داشتن حق باشد.
اما بعد، فلايكن حظك فى و لايتك ما لا تستفيده و لا غيظا تشفيه ولكن امانه الباطل و احياء حق . (390)

رفتار با مردم

408 - در رفتارهاى اجتماعى و رعايت حقوق انسان ها چگونه بايد بود؟
ابذل لاخيك دمك و مالك و لعدوك عدلك و انصافك و للمعامه بشرك و احسانك . (391)
جان و مال خويش را براى برادر مومن خود فدا كن ، و نسبت به دشمنت با عدل و انصاف رفتار كن ، و خوشروئى و احسانت را از عموم مردم دريغ مدار.
409 - چه بايد كرد تا در زندگى ، گزندى به ما نرسد و كارها بر وفق مراد پيش برود؟
اگر بتوانى از چهار چيز دورى كنى سزاوار است كه به تو مكروه گزندى نرسد، شتابزدگى ، خيره سرى (لجاجت )، خودپسندى و كاهلى .
من استطاع ان يمنع نفسه من اربعه اشياء فهو خليق ان لا ينزل به مكروه ابدا... العجله ، و اللجاجه ، و العجب و التوانى . (392)
410 - به اساتيد و معلمان كه رهبران جامعه اند چه توصيه اى مى فرمائيد؟
آنكه خود را پيشواى مردم قرار مى دهد، پيش از ادب كردن ديگرى بايد به ادب كردن خويش بپردازد، و پيش از آن كه به گفتار تعليم نمايد، بايد به كردار ادب نمايد؛ و آن كه ديگرى را تعليم دهد، شايسته تر به تعظيم است از آن كه ديگرى را تعليم دهد و ادب بياموزد.
من نصب نفسه للناس اماما فليبدا بتعليم نفسه قبل تعليم غيره و اليكن تاديبه بسيرته قبل تاديبه بلسانه و معلم نفسه و مودبها احق بالاجلال من معلم الناس و مودبهم . 411 - نعمتهاى الهى كه در دست ماست چگونه از دست خواهد رفت ؟(393)
ان لله فى كل نعمه حقا فمن اداه زاده منها و من قصر عنه خاطر بزوال نعمته .
خدا را در هر نعمتى حقى است ، هر كه آن حق را ادا كند (شكر نعمت كند و آن را در جهت صحيح مصرف نمايد)، نعمت را بر او افزون كند، و هر كه در اداء حق نعمت كوتاهى كند، آن را در معرض خطر از دست رفتن قرار داده است .
412 - مفيدترين سخنى كه بايد آن را آموخت چيست ؟
قرآن : كتاب خدا را بياموزيد كه نيكوترين و رساترين موعظه و اندرز است ، و قرآن را درست بفهميد كه بهار و زنده كننده دلهاست ، و از نور آن شفا (براى دردهاى باطن خود) بجوئيد كه شفابخش بيمارى هاى دل هاست ، و آنرا نيكو تلاوت كنيد كه نيكوترين داستان هاست .
تعلموا كتاب الله تبارك و تعالى فانه احسن الحديث و ابلغ الموعظه و تفقهوا منه فانه ربيع القلوب و استشفوا بنوره فانه شفاء الصدور و احسنوا تلاوته فانه احسن القصص . (394)

عقل زندگى ، هديه خدائى

413 - اگر قرار باشد خداوند به بنده اى هديه بدهد چه چيزى مى دهد؟
عقل زندگى : اگر خداوند بخواهد به بنده اش خيرى برساند، ميانه روى در معيشت و حسن تدبير در زندگى را به او عنايت بفرمايد، و او را از سوء تدبير و اسراف دور سازد.
اذا اراد الله بعبد خيرا الهمه الاقتصاد و حسن التدبير و جنبه سوء التدبير و الاسراف . (395)
414 - نماز را در چه وقتى و چگونه انجام دهيم كه شرمنده آن نباشيم ؟
صل الصلوه لوقتها الموقت لها و لا تعجل وقتها لفراغ و لا توخرها عن وقتها لاشتغال و اعلم ان كل شى ء من عملك تبع لصلواتك . (396)
نماز را در وقتى كه برايش تعيين شده بگزار و آن را نه بخاطر بيكارى پيش از وقت بخوان و نه به سبب كار و گرفتارى از وقتش تاخير بيانداز و بدان كه تمام اعمال تو (از نظر رد و قبول ) تابع نماز تو است .

منزلت خداوند در نزد بنده

415 - اگر بخواهيم از منزلت و مقام خود نزد خداوند آگاه شويم از چه طريقى ممكن است ؟
هرگاه فردى از شما بخواهد بداند كه منزلت او نزد خداوند چگونه است ، بنگرد كه در هنگام مواجه شدن با گناهان منزلت خداوند در نزدش چگونه است ، به همانسان نزد خداوند منزلت دارد.
من اراد منكم ان يعلم كيف منزلته عند الله فلينظر منزله الله منه عند الذنوب ، كذلك تكون منزلته عند الله تبارك و تعالى . (397)
416 - در مورد آداب نامه نگارى و نويسندگى چه نظرى داريد؟
اذا كتبت كتابا فاعد فيه النظر قبل ختمه فانها تختم على عقلك . (398)
هرگاه نامه اى يا كتابى نوشتى پيش از مهر و امضاء نمودنش ، آنرا مرور كن ، زيرا با مهر و امضاء آن خرد و انديشه ات را مهر مى كنى .

تقسيم بندى مردم

417 - مردم جامعه را چگونه مى بينيد؟
مردم سه دسته اند: دانشمندى خداشناس ، آموزنده اى كه در راه رستگارى كوشاست ، و فرومايگانى كه به هر طرف روند، و از پى هر صدائى راه افتند، و با هر بادى به هر سوئى خيزند، نه از روشنى دانش فروغى جسته و نه بسوى پناهگاهى استوار شتافتند.
الناس ثلاثه : فعالم ربانى و متعلم على سبيل نجاه و همج رعاء اتباع كل ناعق ، يميلون مع كل ريح ، لم يستضيئو بنور العلم و لم بلجاوا الى ركن وثيق . (399)
418 - چه روزى را عيد مى دانيد؟
هر روزى كه در آن گناه نشود، آن روز عيد است : كل يوم لا يعصى الله فيه فهو يوم عيد . (400)

بقاء و زوال دولت ها

419 - دوام دولت ها به چيست ؟
به عدالت ، ثبات و دوام دولت ها به اقامه روش هاى عدل و قسط است : ثبات الدول باقامه سنن العدل . (401)
420 - شكست دولت ها به چيست ؟
به كار گرفتن فرومايگان و افراد بى لياقت است : زوال الدول باصطناع السفل . (402)
421 - چگونه دولت ها به دست آدم هاى پست متلاشى مى شود؟
هنگامى كه دست افراد خوب از حكومت قطع شود و فساد و تباهى همه جا را بگيرد:
اذا ملك الا راذال هلك الافاضل . (403)
هرگاه آدم هاى پست فرمانروا شوند، افراد با فضيلت ، خانه نشين يا نابود مى شوند.
422 - يعنى فروپاشى دولت ها نتيجه اعمال دولتمردان است ؟
بلى ، اگر افراد پست و بى لياقت و يا تازه به دوران رسيده ، عهده دار حكومت و پست هاى حكومتى بشوند، باعث انحلال و زوال و پس روى حكومتها مى شوند.
تولى الاراذل و الاحداث الدول ، دليل انحلالها و ادبارها . (404)

انفاق از كيسه خليفه !

423 - هديه دادن و بذل و بخشش مسئولان و مديران از اموال دولتى چگونه است ؟
جود الولاه بفيى ء المسلمين جور و ختر. (405)
بذل و بخشش مسئولين و حاكمان از بيت المال مسلمين ، ستم و فساد كارى است . (آنها بايد امانتدار اموال مسلمين باشند و در موارد قانونى و شرعى خود هزينه كنند).