موضوع: نکاتی حیرت انگیز در مورد بسم الله

نکاتي جالب و حيرت انگيز در مورد بسم الله
ارتباط محتواي«بسم الله» با مضمون هر سوره
بر اساس نظر اکثر مفسران هر باري که «بسم الله الرحمن الرحيم» نازل مي شد معناي جديد و مصداق تازه‌اي را در برداشت به اين معني که محتواي بسم الله آن سوره با مضمون آن سوره در ارتباط است. چون مضمون سور فرق مي ‌کند، ‌مضمون اين بسم الله ها هم فرق خواهد کرد و پايان هر سوره با نازل شدن بسم الله مشخص مي ‌شد.
ادب الهي در شروع کار/ نافرجام بودن هر کاري که با نام خدا آغاز نشود
خداي متعال براي اينکه به انسانها بياموزد که کار را به نام خدا آغاز کنند هم سوره هاي قرآن و هم ابتداي قرآن را با «بسم الله الرحمن الرحيم» آغاز کرده و علماي فريقين(شيعه و سني) از رسول خدا (ص) نقل کرده اند « کل امر ذي بال لم يبدأ فيه ببسم الله فهو ابتر» يعني «هر کاري که به نام خدا شروع نشود ابتر است». بنابراين اگر انسان کاري را به نام خدا شروع نکند، هرگز به مقصد نمي ‌رسد.
عبادتي که با نام خدا شروع نشود هم ابتر است
خداي سبحان با آغاز سوره فاتحة الکتاب به بسم الله به ما آموخت که اين حمد و عبادت خدا را نيز به نام خدا آغاز کنيد تا به مقصد برسيد. معلوم مي ‌شود اگر عبادت هم به نام خدا نباشد ابتر است چون حسن فعلي دارد ولي ارتباط را انسان حفظ نکرده است. هر چه به نام خدا نباشد، او هالک است زيرا چيزي که به نام خدا نباشد لا شيء‌ است به صورت شيء. بقاء فقط از آن خداست و کاري که براي وجه الله نباشد پايدار نيست.
امام صادق(ع) در روايتي از بسم الله به عنوان کليد درهاي طاعت ياد کرده و مي فرمايد: درهاى گناهان را با استعاذه (پناه بردن به خدا) ببنديد و درهاى طاعت را با بسم اللّه‏ گفتن بگشاييد. همچنين امام صادق (ع) در حديثي فرمودند: هرگاه يکى از شما وضو بگيرد و بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم نگويد، شيطان در آن شريک است و اگر غذا بخورد و آب بنوشد يا لباس بپوشد و هر کارى که بايد نام خدا را بر آن جارى سازد، انجام دهد و چنين نکند، شيطان در آن شريک است.
متعلَّق بسم الله
گفتن بسم الله در آغاز هر کار هم به معنى استعانت جستن به نام خدا است، و هم شروع کردن به نام او و اين دو يعنى استعانت و شروع که مفسران بزرگ ما گاهى آن را از هم تفکيک کرده اند و هر کدام يکى از آن دو را در تقدير گرفته اند به يک ريشه باز مى گردد. در واقع اين دو لازم و ملزوم يکديگرند يعنى هم با نام او شروع مى کنم و هم از ذات پاکش استمداد مى طلبم.
پس بسم اللهي که در اول قرآن است انسان به نام خدا شروع مي ‌کند که به هدف اين قرآن که نوراني شدن است، برسد. چون خداي سبحان قرآن را نور ناميد بسم اللهي که در اول قرآن است براي اين است که انسان به اين هدف واحد قرآن که نوراني شدن است، برسد. بسم اللّهي که در هر سوره است براي رسيدن به هدف خاص آن سوره است و بسم اللهي که در مسبحات ستة است براي رسيدن به هدف مشترک آن شش سوره تسبيحي است. بسم اللّهي که در حواميم سبعه است براي نيل به هدف مشترک آن هفت حاميم است و مانند آن.
در بعضي از تعبيرات بزرگان آمده است که همهٔ معارف قرآن کريم در سورهٔ حمد جمع شده است که آن فاتحة الکتاب است. ام الکتاب است و مانند آن؛ و همهٔ معارف سورهٔ فاتحهٴ الکتاب در بسم الله الرحمن الرحيم جمع شده است و همهٔ آن اسرار در" باء" بسم الله الرحمن الرحيم جمع شده است و اميرالمؤمنين(ع) مي فرمايد: من نقطة باء بسم الله الرحمن الرحيم هستم.
قداست و برکت نام خدا
«بسم الله الرحمن الرحيم» آنچنان از قداست برخوردار است که انسانها موظفند اين نام را تسبيح و تکريم کرده و آن را فراموش نکنند. نه اين نام را در جاي باطل به کار برند و نه در کار حق از اين نام غفلت کنند و نه در کنار اين نام، نام ديگري يا ديگران را ببرند. لذا خداي سبحان هم اين اسم را مظهر برکت قرار داد، هم مظهر تسبيح، هم اوصاف تشبيهيه را در اين اسم ظاهر کرد و هم برکات تنزيهيه را، هم فرمود «تبارک اسم ربک» هم فرمود «سبّح اسم ربک».
خداوند فرمود: «فسبّح باسم ربک العظيم»و «سبح اسم ربک الاعلي»(اين نام را تنزيه بکن). اين طور نباشد که در کنار اين نام شريکي براي او قائل باشي و بگويي به نام خدا و به نام خلق قهرمان خدا. اين تنزيه نام خدا نيست. اين توهين نام است که در کنار اين نام، نام ديگري يا ديگران باشد. و مبادا بگويي اول به نام خدا، دوم به نام فلان شخص. خدا نامش اولي است که ثاني برنمي ‌دارد. نه در کنار او نامي است، نه او اول است و ديگري يا ديگران ثاني. اين نام را تنزيه بکن.
وقتي آيه«سبح اسم ربک الاعلي» نازل شد، رسول خدا (ص) فرمود: «اجعلوها في سجودکم» آنرا در سجده قرار بدهيد، که در سجده مي ‌گوييم: سبحان ربي الاعلي و بحمده. وقتي آيه«سبح اسم ربک العظيم» نازل شد پيامبر(ص) فرمود: «اجعلوها في رکوعکم» لذا در رکوع مي ‌گوييم: سبحان ربي العظيم و بحمده. اينکه خداي سبحان فرمود نام مرا گرامي بداريد «تبارک اسم ربک ذي الجلال و الاکرام» براي اينکه اين نام منشأ برکت است. اين نام نشانه و علامت آن هستي محض است که همهٔ خيرات از ناحيه اوست