موضوع: 8 علت بوی بد دهان

اهمیت بوی بد دهان به حدی است که در برخی افراد باعث وسواس می شود به طوری که دایما به بوی دهان خود مشکوک اند در حالی که دهانشان بویی ندارد. در مقابل نیز برخی با وجود داشتن دهان بد بو ازآن بی اطلاعند و ناخواسته باعث آزار و پریشانی اطرافیان خود می شوند. روش ساده تشخیصی آن به این ترتیب است که روی یک دستمال یا کف دست خود بدمید و بلافاصله بو کنید. در صورت احساس هرگونه بو حتما مشکلی وجود دارد. هر چند راه مطمئن تر پرسیدن در مورد بوی دهانتان از نزدیکانی است که به آنها اطمینان دارید.
بوی بد دهان ممکن است منشأ داخل دهانی یا خارج دهانی داشته باشد، گرچه عوامل داخل دهانی بسیار شایع تر هستند. بوی بد دهان عمدتا در اثر فعالیت و تکثیر باکتری های داخل دهانی است که منجر به تولید مولکول های شیمیایی می شود که حاوی سولفور است و بوی ناخوشایندی دارند. غذای حاوی پروتئین زیاد این موضوع را تشدید می کند چون آزادسازی این ترکیب ها هنگام فعالیت میکروب ها روی پروتئین ها بیشتر است. با توضیح این مقدمه به عوامل ایجاد بوی بد دهان اشاره ای خواهیم داشت.

1- دندان ها و لثه ها

وقتی دهانتان بدون آن که انتظارش را داشته باشید، بوی بدی می‌گیرد، اولین علتی که در ذهنتان برای این عارضه ایجاد می‌شود، وجود عفونت است. منظور از عفونت دندان، نفوذ میکروب‌ها به داخل ساختمان دندان، پالپ (ریشه و بافت اطراف آن است) که سبب بروز عفونت می‌شود. چنین عفونتی از نوک ریشه دندان به لثه انتشار می یابد و باعث تورم و ایجاد درد شدید آن می شود؛ البته در چنین شرایطی معمولا درمان کمی پیچیده تر بوده و در مواردی نیز ممکن است کشیدن دندان ضروری باشد.
در بسیاری موارد، یک دندان پوسیده که مدت ها درمان نشده می تواند علت عفونت باشد. گاهی نیز دندان عقل نیمه نهفته یا در مواردی وارد شدن ضربه به دندان که باعث ترک آن شود، می تواند عامل ایجاد عفونت باشد.
بوی بد دهان می تواند ناشی از عوامل بیماری زایی چون عفونت های لثه، ژنژیویت (التهاب لثه)، بخصوص ژنژیویت مزمن همراه با خونریزی باشد. البته علائم کلینیکی عفونت های دندانی شامل مجموعه ای از علائم موضعی و عمومی می شود که علائم موضعی آن شامل درد هنگام جویدن، التهاب، قرمزی، حساسیت دندان به گرما و سرما و سخت باز شدن دهان است. علائم عمومی عفونت دندانی نیز شامل تب، میزان نبض و تنفس بالا و التهاب غدد لنفاوی موضعی می شود؛ البته بسته به میزان پیشرفت عفونت، بعضی علامت ها بیشتر و برخی کمتر دیده می شود.
اگر پالپ دندان پس از عفونی شدن (آلوده شدن به باکتری) نتواند از خود دفاع کند، احتمال تشکیل آبسه دندانی در نوک ریشه بسیار زیاد می شود؛ البته نباید فراموش کرد که پوسیدگی های دندانی اگر درمان نشود، بعد از تخریب مینا و عاج به پالپ رسیده و باعث التهاب و ناراحتی آن می شود. علاوه بر پوسیدگی، عوامل دیگری چون سابقه ضربه ناگهانی به دندان، پرکردگی های عمیق، شکستگی و ترک دندان، تحلیل و سایش شدید دندان ها و بیماری های پیشرفته لثه در ایجاد بیماری های پالپ نقش دارد. بخشی از میکروب های موجود در دهان با مواد موجود در بزاق، لایه نرم بی رنگ و چسبنده ای تشکیل می دهد که با آب شسته نمی شود و تشکیل لایه ای را می دهد که به آن پلاک میکروبی می گویند. اگر این لایه با مسواک و نخ دندان از روی دندان ها تمیز نشود، باعث ناراحتی لثه می شود و سیستم ایمنی بدن در واکنش نسبت به تشکیل پلاک باکتریایی باعث ایجاد التهابی غیرطبیعی در بافت اطراف دندان می شود.
جالب است بدانید که دندان عصب کشی شده هم دچار عفونت می شود؛ یعنی گاهی به دلیل عفونی بودن دندان امکان ایجاد آبسه پس از درمان ریشه وجود دارد که با مشورت با دندانپزشک شاید نیاز به مصرف آنتی بیوتیک باشد.
پلاک های میکروبی و باکتریایی علت اصلی بروز بیماری لثه و التهابات اطراف ایمپلنت است که این التهابات با گذر زمان می تواند باعث از دست رفتن استخوان اطراف دندان و ایمپلنت شود. به همین دلیل افرادی که تحت درمان با ایمپلنت قرار می گیرند باید بهداشت دهان و دندان خود را به صورت مطلوب حفظ کنند و هر دو یا سه ماه زیر نظر متخصص لثه و جراح ایمپلنت خود قرار گیرند تا از وضعیت و سلامتی لثه و دندان خود مطمئن شوند.
پس از تشخیص عفونت توصیه می کنیم درمان سریع را شروع کنید. درمان موثر عفونت دندان به چند عامل بستگی دارد. ابتدا باید آبسه تخلیه شود که به واسطه آن از میزان درد و عفونت کاسته می شود. سپس درمان ریشه ممکن است لازم باشد که باید به سرعت انجام شود. اگر آبسه، بافت لثه را درگیر کرده باشد، توصیه می شود که دهان با آب گرم شستشو شود که این کار چند بار در روز و طی چند روز باید انجام شود. استفاده از آنتی بیوتیک نیز برای حذف کامل عفونت ضروری است. انجام رادیوگرافی از دندان نیز پس از گذشت شش ماه از درمان عفونت لازم است.
باقی گذاشتن دندان های عفونی در دهان بسیار خطرناک است، چون علاوه بر تاثیر عفونت بر سلامت عمومی بدن، در برخی موارد مثلا درباره عفونت دندان های شیری روی جوانه دندان های دائمی زیرین تاثیر گذاشته و باعث نقص ساختاری این دندان ها می شود.

2-خشکی دهان

بزاق از ترکیب های بسیار با ارزشی است که دهان را به طور دائم تمیز می کند و ذرات و مولکول های بودار را می شوید. همچنین بزاق ترکیب های حاصل از باکتری های پوسیدگی زا را خنثی و به پیشگیری از پوسیدگی کمک می کند. بنابراین یکی از عوارض کمبود بزاق می تواند بوی بد دهان باشد. کم آب شدن بدن به هر دلیلی مثل تشنگی و گرسنگی طولانی یا مصرف برخی دارو ها می تواند باعث خشکی دهان شود.

مصرف دائم آب، میوه جات و مایعات (به جز قهوه و الکل) می تواند از ایجاد خشکی دهان جلوگیری کند. جویدن آدامس بدون شکر به ترشح بزاق و و تمیز کردن محیط دهان کمک می کند. هنگام خواب میزان ترشح بزاق به طور طبیعی کاهش می یابد که دلیل مهم بوی خاص دهان در ابتدای صبح است به خصوص در افرادی که خرخر می کنند و با دهان باز می خوابند.

گاهی خشکی دهان می تواند به صورت ثانویه به دنبال یک بیماری یا نشانگان یا استفاده از دارو ها ایجاد شود. در این نوع خشکی دهان، بزاق یا اصلا وجود ندارد یا بسیار اندک است و بوی بد ناشی از آن نیز اغلب شدید است. در این موارد مشکل باید به صورت ریشه ای برطرف شود. خشکی به دنبال مصرف دارو می تواند با افزایش مصرف آب جبران شود.

3-سیگار

آیا سیگار می‌کشید؟ سیگار کشیدن ده‌ها و صدها ایراد دارد و تقریبا همه می‌دانیم که روی سلامت ما چه تاثیرات بدی می‌گذارد اما شاید در مورد یکخصوصیت بد سیگار چیزی نشنیده باشید: «سیگار کشیدن باعث بدبو شدن تنفس و دهان شما می‌شود در ضمن بدانید که سیگارکشیدن برای لثه شما بد است و لثه‌های‌تان را ملتهب کرده و احتمال بیماری‌های لثه را بیشتر می‌کند.» خود بیماری‌های لثه هم باعث بدبو شدن نفس‌ شما می‌شود.

4- زبان

سطح زبان مملو از پرزهای چشایی است که طبعا بین پرز ها، شیارها و فضا هایی تشکیل می شود به طوری که عمق این شیار ها خصوصا در قسمت خلف زبان بسیار بیشتر است. این فضاها منطقه مناسبی برای تجمع موادغذایی، رشد و تکثیر باکتری های گرم منفی است. مشکل بوی بد دهان در بسیاری از بیماران با تمیز کردن دائمی سطح زبان برطرف می شود.

5-دندان مصنوعی

دندان های مصنوعی دارای مناطق بسیار مناسبی برای گیر کردن مواد غذایی و رشد میکروب هاست و باید به طور دائم تمیز شوند. همچنین دندان های دائمی که گیر کافی ندارند و اصطلاحا لق هستند، باعث سایش و ایجاد زخم در بافت نرم دهان و تجمع باکتری ها در آن منطقه می شوند که از عوامل مهم ایجاد بوی بد دهان در این افراد محسوب می شود.

6-دهان و سیستم تنفسی

گاهی بوی بد دهان به دلیل تخلیه و عبور ترشحات مخاطی از ناحیه پشت حلق ایجاد می شود مانند سینوزیت و آلرژی. ناهنجاری هایی چون شکاف کام، محلی برای احتباس غذا و رشد میکروب هاست. همچنین التهاب و عفونت تونسیل ها می تواند از عوامل بوی بد دهان محسوب شود. شیارهای عمیق موجود در یک لوزه متورم محل مناسبی برای تجمع و تکثیر میکروب هاست.
سنگ تونسیل (تونسیلولیت) نیز از مناطق مناسب رشد میکروب هاست و ایجاد هرگونه خراشیدگی یا شکستگی در سنگ ها بوی بسیار نامطبوعی را متصاعد می کند. محبوس شدن اجسام خارجی در سوراخ بینی در کودکان از دیگر عوامل بوی بد دهان است. زخم ها، التهابات و عفونت های موجود در قسمت فوقانی و تحتانی سیستم تنفسی مثل برونشیت ها نیز تنفس را بدبو می کند.

7-سایر بیماری ها

ریشه ۱۰ درصد از عوامل بوی بد دهان مربوط به خارج از محیط دهان است. از جمله آنها می توان به انواع سرطان ها خصوصا کارسینوما ها و بسیاری اختلالات متابولیک اشاره کرد. دیابت، اختلالات کلیوی و کبدی، مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس، یبوست و اسهال و استفراغ از بیماری هایی هستند که می توانند منشأ بوی بد دهان باشند. همچنین برخی از داروها و آنتی بیوتیک ها به دلیل شکسته شدن مولکول آنها به ترکیبات بودار و برخی نیز به دلیل ایجاد خشکی دهان می توانند باعث بد بوشدن دهان شوند.

8- تغذیه

در دهان مناطق مختلفی وجود دارد که ذرات غذایی در آن مناطق محبوس می شود و تحت واکنش میکروب ها قرار می گیرند و می توانند بوی بد ایجاد کنند. از جمله این مناطق می توان سطح دندان ها، بین دندان ها، شیار بین لثه و دندان ها و نیز پرز های سطح زبان را نام برد. غذاهای حاوی پروتئین زیاد مثل گوشت قرمز، ماهی و پنیر این موضوع را تشدید می کند. رژیم غذایی با کربوهیدرات کم نیز می تواند باعث تشدید بوی بد دهان شود.
مواد غذایی خشک، سخت و چسبنده مثل چیپس، تافی و… نیز در ناهمواری های دهان و دندان گیر می کند و تنها با مسواک و شست وشو از دهان خارج می شوند که خود باعث افزایش در تکثیر میکروب ها، بوی بد و فعالیت پوسیدگی زایی می شوند.
در اینجا لازم است یادآور شویم برخی مواد غذایی دارای بوی خاصی هستند که ممکن است برای عده ای ناخوشایند باشد، ولی ارتباطی با فعالیت میکروبی ندارد. خوردن برخی مواد غذایی و بسیاری از سبزیجات مانند سیر، پیاز و برخی ادویه های قوی از این جمله اند. پس از هضم و جذب این گونه سبزیجات در بدن، مولکول های بودار وارد جریان خون می شوند و به تدریج از طریق ریه ها و تنفس دفع می شود. پس تا زمانی که این ترکیبات کاملا از خون خارج نشده تنفس با این بوی خاص ادامه دارد./