موضوع: حرف شنوی را به كودك خود یاد بدهیم

كودكان مشابه بقیه افراد هستند: آنها ممكن است برخی وقتها حرفهای دیگران را گوش ندهند. در واقع در این سن شما باید به آنها یاد بدهید كه چگونه به حرفهای دیگران توجه كنند. اما آنچه در اغلب موارد اتفاق می افتد این است كه والدین یك چیز را 10 مرتبه تكرار می كنند سپس شمارش معكوس را برای تنبیه كودك آغاز می كنند. نتیجه این كار این است كه كودك یاد می گیرد كه هیچ وقت قبل از بار دهم به حرفهای آنها گوش ندهد.
كودك شما با گوش نكردن به حرفهای شما سعی می كند توجه شما را جلب كند؛ كه البته نق زدن دائمی نوع خوبی از توجه كردن به كودك نیست! اما اگر كودك شما بتواند هنر حرف شنوی را به خوبی یاد بگیرد به پیشرفت فرآیند یادگیری در او كمك می كند؛ موجب می شود تا بیشتر به علائم هشدار توجه كند؛ به او كمك می كند تا با شما و معلمانش و سایر بزرگترهایی كه از او انتظار می رود تا به آنها احترام بگذارد بهتر كنار بیاید؛ و همچنین به او كمك می كند تا دوستان بهتری پیدا كند. استراتژیهای ساده ای وجود دارند كه اگر به طور مداوم از آنها استفاده كنید كودك شما مهارتهای لازم برای تبدیل شدن به یك "شنونده خوب" را فرا می گیرد. فراموش نكنید كه هیچگاه برای آموزش دادن به كودك زود نیست! ممكن است یك كودك در این سن نتواند به خوبی یك كودك 5 ساله به حرفهای شما گوش بدهد اما باز هم می تواند تا حد زیادی حرف شنوی داشته باشد.
برای حرف زدن با كودك، همسطح او قرار بگیرید

همه پدر و مادرها دیر یا زود می فهمند كه حرف زدن با كودك در حالتی كه مثلا شما ایستاده اید و او روی زمین نشسته است به ندرت اثر مناسب را بر كودك می گذارد. البته اگر شما از یك اتاق دیگر شروع به حرف یا داد زدن بكنید نتیجه كمتری خواهید گرفت! جلوی كودك روی زمین بنشینید یا او را بغل كنید تا بتوانید مستقیما در چشمانش نگاه كرده و توجهش را به خودتان جلب كنید. اگر بر سر میز صبحانه در كنار او بنشینید و به او یادآوری كنید كه چیپس ذرتش را بخورد یا شب هنگام و قبل از خاموش كردن چراغ، كنار تخت خوابش بنشینید و با او حرف بزنید او بیشتر به شما توجه خواهد كرد.
واضح و روشن حرف بزنید

حرف خود را واضح، ساده و مقتدرانه بگویید. اگر شما حرف زدن درباره یك موضوع را بیش از حد كش بدهید، كودك چندان توجه نخواهد كرد. اگر كلمات زیادی را استفاده كنید كودك نمی تواند به راحتی مفهوم حرفهای شما را بفهمد: «هوای بیرون واقعا سرد است. تو هم اخیرا مریض بوده ای. پس باید قبل از اینكه به فروشگاه برویم ژاكت خودت را بپوشی». برعكس یك جمله مانند: «باید ژاكتت را بپوشی» صریح و روشن است. در صورتی كه كودك شما گزینه دیگری ندارد و تنها می تواند كار مورد نظر شما را انجام دهد بهتر است جمله خود را به صورت سوالی مطرح نكنید؛ بعنوان مثال «وقتشه كه توی صندلی ات توی ماشین بشینی» بسیار بهتر است از اینكه بگوئید «بیا بشین توی ماشین، باشه عزیزم؟».
حرف خودتان را اجرا كنید؛ سریع!

برای كودك روشن كنید كه دقیقا آنچه را گفته اید اجرا خواهید كرد؛ و تهدید یا قولی ندهید كه نتوانید آن را اجرا كنید. مثلا اگر به كودك دوساله خود می گویید: «تو باید هنگام شام شیر هم بخوری» پنج دقیقه بعد حرفتان را عوض نكنید و مثلا آب میوه را به جای شیر پیشنهاد ندهید. اگر به او اخطار دادید كه «اگر برادرت را بزنی باید نیم ساعت داخل اتاقت بمانی» هنگامی كه او این كار را كرد واقعا او را برای نیم ساعت به اتاقش بفرستید. اطمینان حاصل كنید كه همسر شما نیز كارهایتان را تائید كرده و به تصمیماتتان احترام می گذارد تا احیانا كار همدیگر را تخریب نكنید.
پیام و حرف خود را مجددا تقویت كنید

در اغلب موارد بهتر است كه با انجام برخی كارهای عملی، خصوصا هنگامی كه می خواهید كودكتان را از انجام دادن كاری كه برایش جذاب است منصرف كنید، حرف و پیام خود را تقویت كنید. مثلا بگویید: «وقت خواب است!» سپس از یك اشاره بصری (كلید چراغ را خاموش و روشن كردن) یك اشاره فیزیكی (یك دست را روی شانه اش بگذارید و به آرامی او را از طرف عروسكش به سمت خودتان متوجه كنید) یا هدایت او به سمت اتاق خواب (او را به طرف اتاق خواب ببرید، پرده ها را بكشید و بالش را آماده كنید) استفاده كنید.
اخطار بدهید

قبل از اینكه تغییری در وضعیت یا موقعیت او بدهید یا قبل از اینكه بخواهید كار خاصی انجام بدهید به او اخطار بدهید تا متوجه شود، خصوصا اگر مشغول بازی با عروسك یا دوستش است. مثلا پیش از ترك خانه به او بگویید: «ما باید چند دقیقه دیگر برویم. وقتی صدایت كردم باید لوازم نقاشی را جمع كنی و دستهایت را بشویی».
سعی كنید دستورات واقع بینانه به او بدهید

اگر شما به یك بچه دو ساله بگویید كه اسباب بازیهایش را جمع كند او به اطراف اتاق نگاهی می اندازد و یك جواب سربالا می دهد: خوب دیگه، اَُه! در عوض یك كار مشخص را به او واگذار كنید. مثلا اول بگویید كه بلوكهای زردرنگ را جمع كند سپس این كار را به یك بازی تبدیل كنید: «حالا بلوكهای آبی رنگ را جمع كن».
او را تشویق كنید و به او انگیزه بدهید

داد و بیداد كردن و دستور دادن ممكن است در برخی كودكان موجب شود كه حرفهای شما را گوش بدهند، اما هیچ كدام از آنها از این كار خوششان نمی آید. اكثر كودكان وقتی بهترین پاسخ را به درخواستهای شما می دهند كه با بامزگی و خوش اخلاقی با آنها برخورد كنید. مثلا بعضی وقتها می توانید با یك لحن بچه گانه یا بامزه و یا به صورت آواز و آهنگ با آنها حرف بزنید. شما می توانید این جمله را با آهنگ یكی از شعر های كودكانه و با آواز برایشان بخوانید: «وقتش شده كه دندانهایت را بشویی». بهتر است بر این نكته تاكید كنید كه اگر وظیفه شناس باشند چه مزایایی برایشان دارد؛ مثلا بهتر است به جای گفتن «باید دندانهایت را بشویی وگرنه آنها را كرم می خورد» یا «برو دندانهایت را مسواك بزن همین حالا» بگویید: «دندانهایت را مسواك بزن و در عوض می توانی لباس خواب دلخواهت را انتخاب كنی». پس از اینكه او دندانهایش را مسواك زد تشویقش كنید: «آفرین چه بچه حرف گوش كُنی!».
نشان دادن بامزگی، مهربانی و اعتماد در این مدل از حرف زدن با كودك موجب می شود كه كودك "بخواهد" كه به حرفهای شما گوش بدهد زیرا می فهمد كه شما او را دوست دارید و فكر می كنید كه او "یك بچه خاص" است. این نكته حتی در روشهایی كه نیاز به سخت گیری دارند بسیار مهم است. دادن دستورهای صریح و مقتدرانه به این معنا نیست كه شما باید بداخلاق یا تُندخو باشید؛ در واقع وقتی این دستورها به همراه یك لبخند یا در بغل گرفتن كودك باشند بسیار موثرتر خواهند بود. آنگاه كودك می فهمد كه اگر به شما و حرفهایتان توجه كند نتیجه آن را هم می بیند.
رفتار خوب را برای او الگوسازی كنید

كودكان خردسال اگر ببینند كه شما با دقت و به خوبی به حرفهای آنها گوش می دهید، آنها نیز حرف شنوی را بهتر یاد می گیرند. سعی كنید عادت كنید كه با همان احترامی كه به بزرگترها می گذارید به حرفهای كودك خود توجه كنید. وقتی كه او با شما حرف می زند به او نگاه كنید مودبانه پاسخ دهید و بدون پریدن وسط حرفهایش به او اجازه بدهید تا حرفش را تمام كند. ممكن است هنگامی كه مشغول پختن ناهار یا شام هستید كودكتان شروع به صحبت كردن كند؛ در این حالت سعی كنید از او دور نشوید و هنگامی كه او حرف می زند به او پُشت نكنید؛ هر چند ممكن است رعایت این موارد واقعا دشوار باشد. در واقع همانند بسیاری رفتارهای دیگر نمی توانید به كودك بگویید: «آن كاری را كه من می گویم انجام بده؛ اما آن كاری را كه من می كنم تقلید نكن»؛ كودكان حرف شنوی را از رفتارهای شما یاد می گیرند نه از دستورهای شما.