موضوع: درس‌های "مختارنامه" برای سکوت خواص

درس‌های "مختارنامه" برای سکوت خواص

شبکه ایران: هفته گذشته، جمعه شب، در هفتمین قسمت سریال "مختار"، فضای متشنج کوفه و چند دستگی جامعه شیعی این شهر به تصویر کشیده شد. از صحنه‌های تأثیرگذار و تأمل‌برانگیز این قسمت راویت درنگ‌های فرصت‌سوز برخی خواص از جمله سلیمان بن صرد خزاعی بود که در این مقطع حساس از تاریخ اسلام باعث تضعیف جبهه شیعی شد؛ صحنه‌هایی که تحولات اجتماعی و حوادث روز را به ذهن بییندگان مبادر ساخت و بار دیگر بر این واقعیت صحه گذاشت که تاریخ محل عبرت است؛ جایی برای درس گرفتن.
جدیدترین شماره از هفته‌نامه سروش در پرونده‌ای ویژه به معرفی این شخصیت و بررسی درس‌های "مختارنامه" برای خواص پرداخته است که آن را در دو بخش در ادامه می‌خوانید.
اگر سلیمان سکوت نمی‌کرد
اگر سلیمان به تردیدها لعنت می‌فرستاد، اگر سلیمان به یاری مسلم می‌رفت، اگر سلیمان باورهایش را فراموش نمی‌کرد، اگر سلیمان ابن صرد خزاعی، سلیمان می‌ماند؛ چه اتفاقی می‌افتاد؟ ورق برمی گشت؟ تاریخ رنگی دیگر می‌گرفت؟ مسلم از بام دارالحکومه به روضه رضوان نمی‌رفت؟ کربلا نینوایی نمی‌شد؟... نه؛ چون ماندن و نماندن یک سلیمان نمی‌توانست قلم تغییر بکشد بر تقدیری که رقم خورده بود، اما سلیمان ابن صرد خزاعی، اگر سلیمان می‌ماند، اگر تردیدها را لعنت می‌کرد، اگر بر باورهایش اصرار می‌ورزید، اگر سکوت نمی‌کرد، دشمن مجالی برای سوء استفاده نمی‌یافت؛ فرصتی برای تفرقه افکنی پیدا نمی‌کرد؛ سلیمانی که از بزرگان کوفه بود و حرفش خریدار داشت...
حکایت آنچه سلیمان کرد و توبه‌اش (که اگر به درگاه خدا مقبول نمی‌شد، به مقام شهادت نمی‌رسید) حکایت همه نخبگان و بزرگان تاریخ است که گاه با سکوت و کناره گیری بی‌هنگام، به مردمان و البته به خود خیانت می‌کنند و توبه سلیمان عبرتی است برای همه آن‌ها که بر تردیدهای بی‌موقع لعنت نمی‌فرستند و تا فرصت هست به میدان نمی‌آیند و سخن نمی‌گویند. به قول رهبر معظم انقلاب "شک خواص، پایه‌ حرکت صحیح جامعه اسلامى را مثل موریانه می‌جود."
پیمان‌شکن هرآینه گردد شکسته حال...
این روزها خیلی‌ها وقتی "مختارنامه" را می‌بینند اتفاقات آن را با شرایط امروز قیاس می‌کنند، اگرچه رخصت و مجوز قیاس امام معصوم و یاران وفادارش را نداریم اما از تاریخ باید درس گرفت که به قول دکتر عبدالحسین زرین‌کوب: "ملتی که تاریخ خود را نداند، آن را تکرار می‌کند."
قصه سلیمان که در هفته‌های اخیر سکوت او در "مختارنامه" اعصاب همه را به هم ریخته، مظلومیت مسلم، تلاش مختار و عزیمت امام به سمت کوفه همه ماجراهایی است که می‌توان از آن‌ها درس گرفت؛ این روزها خیلی‌ها با شاهد مثال آوردن حکایت سلیمان، اشارتی دارند بر آن‌ها که بی‌هنگام سکوت کرده‌اند؛ مثلاً حجت الاسلام محمدتقی رهبر رئیس مجمع نمایندگان روحانی مجلس شورای اسلامی قصه سلیمان را یادآوری می‌کند و می‌گوید: آنچه جبهه حق را تضعیف کرده بی‌وفایی، پیمان‌شکنی و سستی و مطامع دنیوی است. ‌او سریال "مختارنامه" را مصداقی بر گفته خود می‌داند و می‌افزاید: در این سریال کاملاً مشخص است که پیمان‌شکنی عواقب بدی به دنبال دارد؛ به‌طوری که گاهی اوقات این پیمان‌شکنی قابل جبران نیست. در این سریال مشخص است که برخی افرادی که انسان‌های خوب و اهل نماز بودند در مقابل دنیا و جاه و مقام، خود را باختند و حق را تنها گذاشتند. یکی از درس‌های عبرت‌آموز "مختارنامه" این است که انسان باید مراقب باشد تا به خاطر دنیا، جاه و مقام خود را گم نکند و از حق فاصله نگیرد و دور نشود.
او تنها نگذاشتن حق از سوی مدیران واقعی را یکی دیگر از عبرت‌های این سریال بر می‌شمارد و عنوان می‌کند: در زمان قیام امام حسین (ع) در کربلا 72 نفر تا پای جان ایستادند و امام خود را تنها نگذاشتند. خواص باید از این امت و یاران امام حسین (ع) درس بیاموزند و تحت‌تأثیر هوای نفس و وسوسه‌های شیطانی قرار نگیرند. متأسفانه در انتخابات ریاست جمهوری گذشته برخی امتحان خوبی پس ندادند و با وجود اینکه در گذشته مسئولیت‌های مهمی داشتند اما با وسوسه‌های شیطانی و به خاطر جاه و مقام، خود را گم کرده و تسلیم هوای نفس شدند.
رهبر ماجرای انتخابات سال گذشته را درس عبرتی برای همه افراد می‌داند و خاطرنشان می‌کند: آن‌ها باید به وجدان ضمیر آگاه و ناخودآگاه خود مراجعه کنند و ببینند کارهایی که کردند موجب خوشحالی و خرسندی چه کسانی شد؟ تاریخ و تاریخ اسلام برای این‌گونه افراد درس عبرت بزرگی است و باید توجه داشته باشند که وقتی قرآن کریم وقایع تاریخی را نقل می‌کند، می‌فرماید که ما این‌ها را نقل می‌کنیم تا مایه عبرت باشد.
رهبر با اشاره به عبارت «کل یوم عاشورا و کل الارض کربلا» می‌گوید: این عبارت می‌خواهد به ما بفهماند که باید همواره به یاد عاشورا و کربلا باشیم و از آن درس عبرت بگیریم و بدانیم که کربلا و عاشورا فراموش‌نشدنی است و نباید اشتباهات مردم آن زمان در این زمانه تکرار شود.
وی به خواص توصیه می‌کند تا به موضع‌گیری و عملکرد خود توجه کرده و آن را ارزیابی کنند و ببینند آیا کارها و اقداماتی که کردند در راه خشنودی خداوند و پیغمبر (ص) و ائمه (ع) بود و یا در راستای هوای نفس و وسوسه‌های شیطانی. ببینند که چه کسانی از اقدامات آن‌ها سود بردند. آیا استکبار جهانی، امریکای جنایتکار و سران صهیونیست از عملکرد آن‌ها بهره بردند یا مردم. ببینید که چه کسانی از آن‌ها تعریف و تمجید کردند، آیا رادیوهای بیگانه و ضد انقلاب به حمایت از آن‌ها برخواستند یا مردم؟‌
او در انتها می‌گوید: سریال "مختارنامه" مملو از پیام‌های عبرت‌آموز و درس‌های به یاد ماندنی برای افرادی است که بصیرت کافی نداشته و دچار سردرگمی هستند و ما امیدواریم از این سریال پند‌های لازم گرفته شود.
کفران نعمت نکنیم...
سلیمان، باایمان و از شیعیان راستین بود که نفوذ زیادی هم داشت، اما در حمایت از مسلم‌بن‌عقیل و امام حسین (ع) مسامحه کرد و دچار اشتباه شد و یک دفعه متوجه شد که خواب بوده است. اگرچه او روزی بیدار می‌شود و سعی می‌کند گذشته خود را جبران کند. این‌ها حرف‌های حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، نماینده بیرجند در مجلس شورای اسلامی و رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور است. او نیز سریال "مختارنامه" را گواهی برای حکایت سلیمان و عبرت از تاریخ می‌داند و می‌گوید: یا لثارات الحسین همین افراد بودند که به خونخواهی امام حسین (ع) قیام کردند و با دشمنان به مبارزه برخواستند و تا آنجا سعی کردند گذشته خود را جبران کنند که جانشان را فدا کردند.
رئیس هیئت داوری فراکسیون اصولگرایان مجلس تصریح می‌کند:‌ از سریال "مختارنامه" می‌توان این درس را گرفت که جایی که نیاز به حضور هست باید حضور به‌موقع داشت و نباید غفلت کرد، چراکه عواقب غفلت ممکن است غیرقابل جبران باشد.
ابراهیمی با بیان اینکه غفلت در برخی موارد باعث تغییر مسیر تاریخ می‌شود، می‌افزاید: تاریخ صدر اسلام نشان می‌دهد که غفلت باعث شد امت اسلامی ضربات سنگینی بخورد و حتی تاریخ و مسیر مسلمانان را عوض کرد.
او با اشاره به سخنان رهبری مبنی بر اینکه "جایی که خواص باید بگویند، بگویند و جایی که نباید بگویند، نگویند"، می‌گوید: بصیرت در شرایط کنونی بسیار مهم و با اهمیت است و نیروهای انقلاب باید مواظب حرکات و موضع‌گیری‌های خود باشند و با بصیرت حرکت کنند و هرکجا که لازم بود به‌موقع تصمیم لازم را گرفته و اقدام کنند.
او روزهای انقلاب را یادآوری می‌کند و می‌گوید: آدم در خواب هم تصور نمی‌کرد که رژیم پهلوی روزی از این مملکت رخت بربندد و انقلاب اسلامی در این مملکت حادث شود و به برکت آن نظام جمهوری اسلامی برپا گردد. اما دیدیم که با رهبری امام راحل و همراهی ملت عزیز، این انقلاب و نظام محقق شد و نعمتی بالاتر از انقلاب اسلامی برای این مملکت قابل تصور نبود. ما باید قدردان این نعمت بزرگ الهی باشیم؛ مردم ایران مردمی نجیب، مومن، خداجو و انقلابی هستند و باید قدردان این ملت بود. خدا نعمت خود را از کسانی که کفران می‌کنند، خواهد گرفت. خواص باید بدانند که خدا با هیچ کس پیمان نبسته است و با پیمان‌شکنان هم عقد اخوت نبسته است.
ابراهیمی این بار خواص را خطاب قرار می‌دهد و می‌گوید: خداوند نعمتی به ما داده است که ما باید بهترین بهره‌برداری را از آن داشته باشیم و بدانیم که رهنمودهای رهبر معظم انقلاب بهترین راهگشای مشکلات مملکت و ملت است. مسیر ولایت صراط مستقیم است و باید با صلابت در این مسیر گام برداریم. آقایانی که به بهانه انتخابات راه راست را گم کردند و از بصیرت و حق فاصله گرفتند، از سریال "مختارنامه" عبرت‌ بگیرند و بدانند که غفلت آنان هزینه سنگینی برای نظام و ملت خواهد داشت.
ابراهیمی می‌افزاید: برخی باید بدانند که اشتباهات آن‌ها نه تنها به ضرر خودشان نیست بلکه به ضرر ملت هم تمام می‌شود و باید هرچه سریع‌تر به راه راست برگردند...
کاش درس بگیریم...
محمد کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم معتقد است که از سریال "مختارنامه" می‌توان درس‌های بسیاری گرفت. او با اشاره به شخصیت سلیمان در سریال "مختارنامه" می‌گوید: از این سریال درس‌های زیادی می‌توان آموخت و از تجربه‌های انسان‌ها در صدر اسلام و دوران ائمه باید برای استفاده در این دوران بهره برد.
وی مهم‌ترین نکته و درس عبرت‌آموز را در این می‌داند که هر موضوعی باید در جای خود و به‌موقع مطرح شود. گاهی اوقات تعلل چند دقیقه‌ای در یک تصمیم‌گیری موجب خسارت و آسیب می‌شود و ارزش آن از دست می‌رود؛ هرچند بعد انسان بخواهد با نثار جان خود گذشته را جبران کند.
در "مختارنامه" می‌بینیم که سلیمان زمانی که باید در کنار مسلم بن عقیل و یا امام حسین (ع) باشد و از نزدیک به دفاع از آن‌ها بپردازد، دچار غفلت می‌شود و بصیرت لازم را ندارد. کوثری بصیرت، آگاهی، شناخت، شجاعت و قاطع بودن در تصمیم‌گیری را بسیار مهم می‌داند و یادآورمی شود: از این سریال می‌توان این درس را آموخت که در مسائل حساس زمانه باید با بصیرت و آگاهی برخورد کرد باید بدانیم که غفلت آسیب جدی بر پیکره نظام و مملکت وارد می‌کند. هرچه نسبت به اقدامات دشمن آگاه‌تر باشیم و به موضوعات با نگاه عمیق‌ نگاه کنیم، تصمیم‌گیری خیلی راحت‌تر خواهد بود.
عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس اضافه می‌کند: ما باید بدانیم که دشمنان برای شکست نظام در حال طراحی توطئه‌هایی هستند و در این زمینه از جنگ نرم وعملیات‌های روانی بهره می‌برند اما باید هوشیار بود و با تحلیل درست شرایط و عبرت از گذشته و تاریخ، به بهترین نحوه عمل کرد تا هم توطئه‌های دشمنان خنثی شود و هم مسیر تاریخ را بر اساس خواست خود طراحی کنیم.
کوثری با بیان اینکه ساخت فیلم و سریال "مختارنامه" از چندین سال قبل شروع شد، اظهار می‌کند: شاید پخش آن در سال جاری یعنی پس از فتنه انتخابات سال 88 حکمتی داشته باشد و شاید هم حکمت آن این باشد که آقایان به‌خوبی گذشته و تاریخ صدر اسلام را به یاد بیاورند و از آن عبرت بگیرند. وی با تأکید بر اینکه باید با مرور تاریخ و تجربیات انسان‌های گذشته وقایع خوب و مفید را انتخاب و از آن بهره ببریم، می‌گوید: باید با بهره‌مندی از این اتفاقات به‌موقع از نظام و ولایت فقیه و ولی‌زمان دفاع و حمایت کنیم و با آگاهی کامل در صحنه باشیم و توطئه‌های دشمنان را خنثی کنیم. خواص باید زمان‌شناس و با بصیرت باشند و به موقع ولو با تأخیر اندک تصمیم‌گیری کنند ولی اگر بخواهند آن‌قدر تعلل کنند که دیگر تصمیم‌گیری یا عدم تصمیم‌گیری آن‌ها فایده‌ای نداشته باشد، آن‌ها خواص نخواهند بود و خاصیت خود را از دست می‌دهند. این‌گونه نیست که خواص در همه حال و در همه شرایط خواص باشند، چراکه یکی از ویژگی‌های خواص داشتن بصیرت لازم است. خواص بی‌بصیرت هیچ فایده و خاصیتی نخواهند داشت و گاهی اوقات عوام بهتر از خواص بی‌بصیرت هستند. کاش آقایان از سریال "مختارنامه" عبرت بگیرند و بدانند که توبه در زمانی که وقت و شرایط از دست برود فایده‌ای نخواهد داشت.