علل رايج نفخ
اختلالات کوچک و بزرگ دستگاه گوارش ميتوانند اتساع و نفخ شکمي را در پي داشته باشند. برخي از اين اختلالات و حالتها عبارتند از:
بلع ناخودآگاه هوا: اين حالت که در علم پزشکي اصطلاحا به آن آئروفاژي نيز گفته ميشود، معمولا هنگام تند غذا خوردن و نوشيدن، جويدن آدامس يا سيگار کشيدن رخ ميدهد.
يبوست: در صورتي که يک فرد به يبوست مزمن مبتلا باشد، اختلال حرکات روده و کندي حرکات آن باعث تجمع گاز و کاهش نوبت دفع به کاهش تخليه همان گاز منجر خواهد شد. در نتيجه، يبوست ميتواند به نفخ بينجامد.
اختلالات آنزيمي: بسياري از بالغان بدون آنکه خود خبر داشته باشند دچار درجاتي از کمبود آنزيم لاکتاز هستند. کمبود اين آنزيم به همراه کمبود گروه ديگري از آنزيمهاي گوارشي ميتواند موجب سوءهاضمه و در نهايت افزايش گاز توليدي در روده باشد.
افزايش رشد و تکثير باکتريهاي روده: در اين حالت، باکتريهاي مقيم روده به دلايل گوناگوني بيش از حالات معمول تکثير پيدا ميکنند و حجم عظيمي از باکتريها در روده عملا در فرآيند هضم و جذب اختلال ايجاد خواهند کرد.
کاهش حرکت روده: هر عاملي که کاهش تحرک روده را به دنبال داشته باشد موجب افزايش تجمع گاز و اتساع شکم ميشود. بهعنوان نمونه در بيماران ديابتي به علت آسيب اعصاب معده حالتي به نام گاستروپارزي ايجاد ميشود که همراه با کاهش سرعت تخليه معده است. علاوه بر اين، برخي داروها نيز ميتوانند عامل کاهش حرکت روده باشند.
دلايل مهمتر: نفخ ميتواند به عنوان نشانهاي از يک بيماري مهم نيز باشد. بهعنوان نمونه، اگر در مسير لوله گوارش انسدادي رخ دهد، اتساع شکمي به همراه درد و استفراغ ديده ميشود. تجمع مايع در شکم و تومورهاي دستگاه گوارش هم ميتوانند باعث اتساع شکم شوند. علاوه بر اين نشانگان روده تحريکپذير هم گاهي اوقات با نفخ تظاهر پيدا ميکند.
توصيههاي ضدنفخ
اگر شما از آن دسته افرادي هستيد که بهطور متناوب دچار نفخ شکم ميشويد و در بررسيهاي صورتگرفته توسط پزشکتان علايم هشداردهندهاي چون کاهش وزن، کمخوني، اسهال و نشانههاي سوءجذب مشاهده نشده، رعايت برخي نکات ساده ميتواند بيشتر از حد تصور برايتان مفيد باشد. البته توجه داشته باشيد که اين توصيهها نيز براساس دلايل احتمالي نفخ شما مطرح ميشوند:
بلع هوا: شما نيازمند اصلاح سبک زندگي خود هستيد. بهتر است ديگر آدامس نجويد و غذاي خودتان را آهستهتر بخوريد و قبل از قورت دادن، حسابي آنها را بجويد. آبنباتها و نوشيدنيهاي گازدار هم گزينههاي مناسبي در رژيم غذايي شما نيستند.
يبوست: بهتر است از ملينهاي اسموتيک و ميزان فراواني مايعات استفاده کنيد. توجه داشته باشيد که ترکيبات فيبرداري که در درمان يبوست به کار ميروند ميتوانند موجب تشديد نفخ شما شوند.
سوءهاضمه: اگر دچار کمبود آنزيم لاکتاز هستيد از محصولات کم لاکتوز استفاده کنيد و اگر به گلوتن نان حساسيت داريد محصولات رژيمي تهيه کنيد.
رژيم غذايي: سعي کنيد در رژيم غذايي از مواد توليدکننده گاز همچون حبوبات، ذرت و کلم بروکلي کمتر استفاده کنيد. محدودکردن مصرف غذاهاي پرچرب نيز به کاهش مشکل شما کمک زيادي خواهد کرد.
درمانهاي دارويي: توصيههاي بالا اغلب تلاش ميکنند تا به درمان ريشهاي تجمع گاز در شکم بپردازند. با وجود اين راههاي درماني ديگري نيز وجود دارند که تنها به تسکين علامتي اين مشکل ميپردازند. اين درمانها طيف گوناگوني از داروهاي صنعتي تا محصولات گياهي را در برميگيرند. به هر حال بايد توجه داشت که مصرف طولانيمدت اين محصولات حتما با تاييد پزشک معالجتان باشد.