موضوع: وظایف شیعیان در عصر غیبت

[size=large]در این نوشتار به صورت كلی و مختصر به چند نمونه از وظایف منتظران حضرت اشاره می‌كنیم. برای مطالعه بیشتر ـ به كتاب‌هایی كه به طور مفصل به این موضوع پرداخته‌اند كه بعضی از آنها را در این نوشته نام می‌بریم ـ مراجعه فرمایید.
1. شناخت:
یكی از ویژگی‌های منتظر، شناخت و معرفت به امام زمان است نه فقط یادگیری نام‌ها و القاب و تاریخ ولادت و غیبت؛ بلكه معرفت داشتن به ویژگی‌ها و ابعاد وجودی حضرت و اندیشیدن در كلمات و اوامر حضرت و تأمل در حكمت نام‌ها و نشانه‌ها و علائم ظهور و شگفتی ولادت و حیات او، همچنین دانستن سبب و حكمت غیبت پر رمز و راز حضرت كه به یقین وقتی انسان معرفت به این موارد پیدا كرد و اهداف و آرمان‌های او را فهمید خود را برای عملی كردن اهداف امام زمان آماده می‌سازد و خشنودی او را به خشنودی خودش ترجیح می‌دهد و سعی می‌كند سرباز خوبی برای آن حضرت باشد.
از رسول اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم) حكایت شده:
«من مات و هو لایعرف امامَهُ ماتَ میتةً جاهلیةً»؛1
«كسی كه بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.»
راه‌های شناخت امام زمان:
از جمله راه‌های شناخت امام زمان عبارتند از: 1. تلاش برای آگاهی بیشتر از حضرت یا از طریق شنیدن از بزرگان و یا مطالعه‌ی كتاب‌هایی كه در این زمینه نوشته شده است، مانند كتاب مكیال المكارم كه مرحوم آیت‌الله سید محمدتقی موسوی اصفهانی تالیف كرده‌اند و طبق گفته نویسنده به فرمان خود امام زمان(عج) نوشته شده است این كتاب یكدوره امام‌شناسی كه ترجمه فارسی هم شده است.2
2. راه دوم بوسیله ارتباط روحی و معنوی با دعا و توسل است: همانطور كه در زیارت جامعه می‌فرماید: «خدایا از تو می‌خواهم كه مرا از آشنایان به امامان و به حق و حقوق آنان قرار دهی!»3
راه اول: راه معرفت علمی است ولی راه دوم: راه شناخت قلبی و روحی است.
3. اطاعت:
اگر چه امام زمان غایب است ولی اراده و فرمانش در میان همه‌ی خلایق جاری است. دستوراتش را باید شناخت و فرمان‌هایش را باید اطاعت كرد.
از امام صادق(علیه السلام) حكایت شده كه می‌فرماید:
خوشا به حال شیعیان مهدی قائم(علیه السلام) آنان كه در دوران غیبت او چشم انتظار ظهور اویند و در دوران ظهورش سرسپردگان اوامر او.»4
حال سوال این است چگونه او امر و دستورات امام زمان(عج) را در زمان غیبت ایشان بدانیم و به آنها عمل كنیم؟
در جواب این سوال باید گفت كه اگر چه در خصوص امام زمان ارتباط محسوس بین امام و مردم وجود ندارد ولی در هیچ یك از دو غیبت صغری و كبری امام زمان، پیوند امام با مردم به طور كلی قطع و گسسته نشده است زیرا در هر دو غیبت، امر سفارت و نیابت وجود داشته و دارد و از طریق نایبان، پیوند امام با مردم برقرار بوده و هست. در زمان غیبت صغری نیابت نایبان خاص بوده و در زمان غیبت كبری نیابت نایبان حضرت عام می‌باشد كه با توجه به شرایط و ضوابطی كه مطرح می‌كنند اطاعت فقهاء جامع الشرایط لازم و در ردیف اطاعت از امام زمان می‌باشد. و مخالفت با فقیه جامع الشرایط كه نایب امام است، مخالفت با امام، و مخالفت با امام، مخالفت با خداوند می‌باشد.
توقیع حضرت ولی عصر(عج):
سوالاتی كه برای مردم حاصل شده بود و برای خودش نیز «اسحاق بن یعقوب» مشكل بود در ذیل نامه‌ای به وسیلة نایب دوم، یعنی محمد بن عثمان عمری به محضر حضرت مهدی(عج) فرستاد و پاسخ آنها را طلبید از جمله‌ی آن مسائل این بود كه مردم در عصر غیبت در حوادث واقعه به چه كسی مراجعه كنند؟ حضرت پاسخ فرمودند:
«.... و امّا الحوادث الواقعه فارجعوا فیها إلی روات حدیثنا فانهم حجتی علیكم و انا حجة الله»؛ «اما آنچه سوال كرده‌ای خدا تو را هدایت كند و ثابت قدم نماید... اما حوادثی كه پیش می‌آید به راویان حدیث ما مراجعه كنید زیرا آنها حجت و نمایندگان من هستند بر شما و من حجت خدا بر شما....»5
از این حدیث استفاده می‌شود كه اطاعت از ائمه‌ی قبل، عین اطاعت از امام زمان است چون فقها با توجه به قرآن كریم و قول ائمه احكام شرعی را بیان می‌كنند.
3. انتظار:
انسان منتظر، انسانی كوشا است، انسانی جهادگر و مبارز است كه در مسیر اقامه‌ی توحید و استقرار ولایت از نثار هر چه دارد دریغ نمی‌ورزد.
چنانچه از حضرت علی(علیه السلام) حكایت شده:
«كسی كه چشم انتظار حاكمیت ما باشد، مانند مجاهدی است كه در راه خدا به خون خویش غلطیده باشد.»6
و جامعه‌ی منتظر جامعه‌ای پویا است، جامعه‌ای متحرك و فعال است كه حاكمیت طاغوت را نمی‌پذیرد و بی‌عدالتی را بر نمی‌تابد. منتظر ظهور امام زمان بودن حركت بسوی ظهور داشتن و به آرمان‌های موعود عمل نمودن است.
انسان منتظر نفس اماره را كنترل و شیطان را از خود دور می‌كند و خود را جهت استقبال از آقا امام زمان(عج) مهیا می‌كند. جهت استقبال از او لوح دل را از آلودگی‌ها و گناهان می‌شوید و خانه دل را به یاد خدا و با صفات حمیده و پسندیده‌ی انسانی زینت می‌دهد و الا امام زمان(عج) كه به هر جایی پا نمی‌گذارند. نمی‌توان یك گوشه‌ی دل را از محبت دنیا پر كرد گوشه‌ی دیگر گناهان و ... بعد به آقا بگوییم بیا بیا كه سوختم، زهجر روی ماه تو؟ چگونه سوخته است انسانی كه خود را برای ظهور آماده نكرده است.
آیینه شو، جمال پری طلعتان طلب جاروب زن به خانه سپس میهمان طلب
4. خدمت‌گذاری به حضرت:
از امام صادق(ع) نقل شده كه می‌فرمایند: «اگر دوران او را درك می‌كردم همه‌ی روزهای زندگیم را در خدمت به او می‌گذراندم.»7
وقتی پیامبران و امامان در خدمت به امام زمان پیشتاز هستند وقتی امام صادق(ع) آرزوی خدمت به ایشان را دارد و حضرت عیسی(علی نبینا وعلیه السلام) از آسمان فرود می‌آید تا او را یاری كند وظیفه‌ی شیعیان منتظر در خدمت به ساحت مقدس او چقدر است؟
بی‌تردید خادمین دوران ظهور، همان خادمین دوران غیبت‌اند.
آنها كه پس از ظهور شایستگی خدمت می‌یابند، همان‌هایی هستند كه در دوران غیبت، بر خدمت به امام و امت امام همت گماشته‌اند، و اهداف امام را سرلوحه‌ی زندگی خود قرار داده‌اند.
برخی دیگر از تكالیف و وظایف منتظران حضرت:
5. محبت به امام زمان(عج): پیامبر اكرم: «خداوند را دوست بدارید به جهت آنچه از نعمت‌های خویش به شما می‌دهد و مرا به جهت دوستی خدای عزوجل دوست بدارید و اهل بیتم را به خاطر دوستی من دوست بدارید.»8
6. اظهار اشتیاق به دیدار آن بزرگوار: نیك بدون اشتیاق به آن حضرت، امر واضح و روشنی است زیرا كه این از لوازم محبت است.
7. اندوهگین بودن مؤمن از فراق آن حضرت: اینكه مومن از فراق و دور ماندن از حضرت اندوهگین باشد از نشانه‌های دوستی و اشتیاق به حضرت است.
8. حضور در مجالس فضایل و مناقب آن حضرت كه از مصادیق «فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ»9 است.
9. سرودن و خواندن شعر در فضایل آن حضرت: امام صادق(علیه السلام): «هر كس درباره‌ی ما یك بیت شعر بگوید خداوند برای او خانه‌ای در بهشت خواهد ساخت.»10
10. شناختن علایم ظهور حضرت: مقدمه‌ی شناخت حضرت شناخت علائم ظهور به ویژه علائم حتمی مقارن با ظهور حضرت است.
11. صدقه قراردادن به نیابت آن حضرت و برای سلامتی او: كه نشان از مودت و دوستی آن جناب و ولایت اوست.
12. حج و طواف به نیابت حضرت.
13. تصمیم قلبی بر یاری كردن آن جناب در زمان حضور و ظهور او.
14. تجربه بیعت با حضرت با خواندن دعاها از جمله دعای عهد و ... .11
نمایه كتاب:
برای مطالعه بیشتر در این زمینه مراجعه شود به:
1. كتاب مكیال المكارم، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، ناشر مهر قائم اصفهان.
2. نگین آفرینش، اثر جمعی از نویسندگان، ناشر بنیاد فرهنگی امام مهدی(عج).
3. وظایف منتظران، واحد تحقیقات مسجد مقدس جمكران.
4. سیمای آفتاب، حجت‌الاسلام دكتر طاهری.

1 . محاسن برقی، ج 1، ص 251 و بحارالانوار مرحوم مجلسی، ج 23، ص 76 و با تعبیر «من مات ولم یعرف امام زمانه فقد مات میتة جاهلیة» الصوارم المهرقة، شهید نور الله التستری، ص 263 این روایت را از صعمین نقل می‌كند.
2 . مترجم: سید مهدی حائری قزوینی، ناشر مهر قائم اصفهان می‌باشد.
3 . «اسألك ان تجعلنی فی جملة‌العارفین بهم و بحقهم» و مفاتیح الجنان فرازی از زیارت جامعه كبیره.
4 . طوبی الشیعة....، بحارالانوار، ج 52، ص 150.
5 . شیخ صدوق، كمال الدین، ص 484. جهت مطالعه بیشتر به كتاب سیمای آفتاب ـ سیری در زندگانی حضرت مهدی(عج) ـ به قلم حجت‌الاسلام دكتر طاهری درس یازدهم (غیبت كبری و نواب عام حضرت مهدی(عج)) مراجعه شود.
6 . امیرالمومنین(ع): «المنتظر لامرنا كالمتشحط بدمه فی سبیل الله»، كمال الدین صدوق، ص 645.
7 . «لو ادركته لخدمته ایام حیاتی»، بحار، ج 51، ص 148.
8 . مكیال المكارم، ترجمه فارسی، ص 218، ج 2، به نقل از امالی صدوق، ص 219.
9 . بقره / 148.
10 . مكیال المكارم، ص 257، ج 2، به نقل از وسائل الشیعه، ج 10، ص 467، ح 1.
11 . برای مطالعه بیشتر به ترجمه كتاب مكیال المكارم، ج 2، بخش هشتم: تكالیف بندگان نسبت به آن حضرت مراجعه شود.[/size]