موضوع: چرا بعضی اوقات دچار اشتباه و گناه می‏شوم؟

چرا بعضی اوقات دچار اشتباه و گناه می‏شوم؟

عالمان اخلاق می‏گویند: منشأ و انگیزه درونی گناهان، سه نیروی نفس می‏باشد:

1. شهوت، 2.غضب و 3.وهم.

نیروی شهوت، انسان را به افراط در لذت خواهی نفسانی می‏کشاند و سرانجامش، غرق شدن در فحشا و زشتی‏هاست.

نیروی غضب، انسان را به ظلم، طغیان، آزار رسانی و تجاوز، وادار می‏کند.

نیروی وهم، روح برتری طلبی، انحصارجویی، تکبر و خودخواهی را در انسان زنده می‏کند و او را به گناهان بزرگی وارد می‏کند.

به این مثال توجه کنید: آب، در عین حال که مایه حیات تمامی جانداران می‏باشد، اگر مهار نشود، به صورت سیلابی جریان می‏یابد و باعث نابودی حیات بشر می‏شود. بنابراین، این پدیده حیات‏بخش نیز نیاز به سد سازی و مهار دارد و در صورتی برای بشر مفید خواهد بود که به هنگام نیاز، در کانال کنترل شده خاصی قرار گیرد و از دریچه مخصوصی، به مقدار نیاز، جریان یابد و در غیر این صورت، طغیان می‏کند و به باغ‏ها، کشتزارها و خانه‏ها سرازیر شده، همه را ویران خواهد ساخت.

در مورد انسان نیز نیروی غضب، برای دفاع و شهوت، برای بقای نسل، لازم است؛ ولی اگر این دو غریزه بر اثر افسار گسیختگی طغیان کنند، موجب بروز جنایات ویران‏گر و انحرافات جنسی و بی‏عفتی خواهند شد.

در نتیجه اگر بخواهیم جامعه را از لوث گناه پاک سازیم و یا وجود خویش را از آلودگی گناه حفظ کنیم، راهی جز کنترل و تعدیل غرایز و تمایلات نفسانی نداریم.

حل مشکل
1. گناه‏شناسی؛ شناخت گناهان و تفکر در آثار دنیوی و اخروی آنها، گام نخستین شناسایی تصویر زشت گناهان و زمینه‏ساز تنفر از گناهان است.

2. گناه‏زدایی؛ مبارزه اساسی با گناه، از طریق مبارزه با زمینه‏های گناه و تقویت زمینه‏های اصلاح، امکان‏پذیر است و در این‏باره، راهی جز تقویت اراده وجود ندارد.

اینک با طرح سؤال‏های کوتاه و پاسخ آنها، به گشودن راه کمک می‏کنیم.

1. چرا باید خودمان را بشناسیم؟ چون اگر استعداد بی‏نهایت و ارزش‏های وجودی خود را نشناسیم، هرگز حرکتی نخواهیم کرد. تمام حرکت تکاملی انسان، به نوع و عمق شناخت وی نسبت به ارزش‏های وجودی وی وابسته است.

2. چرا باید هستی را شناسایی کنیم؟ چون انسان خلاصه هستی است و با هماهنگی و همراه شدن با هستی و قرب به خدای هستی و رنگ خدایی گرفتن، به کمال می‏رسد. اگر انسان هستی را نشناسد نمی‏داند چه باید کند و به عبارت دیگر، انسان، قانون کمال را از هستی فرا می‏گیرد.

3. نقش دین در زندگی انسان چیست؟ آدمی با زبان هستی آشنا نیست و نیاز به مترجم دارد. دین، ترجمان هستی است و به نحو بسیار ظریفی انسان را به رنگ هستی درمی‏آورد. تمام دین، در جهت به خدا رسیدن و قرب الهی برنامه‏ریزی شده است.

4. دانستن سرنوشت انسان در حیات اخروی و معاد، چه کمکی به انسان می‏کند؟ معاد و قیامت، فردای زندگی انسان است؛ فردایی که باید آن را بسازد و تا ابدیت در آن بماند. انسان باید بداند که عازم کدام وادی و مسافر کدام اقلیم وجود است؛ باید بداند که برای فردای خود، چه توشه‏ای فراهم کند و چه مقدار به کار و کوشش بپردازد؛ ببیند با چه کسی می‏خواهد همراه و همنشین شود تا در قیامت، با مشکل روبه‏رو نگردد.

یکی از مهم‏ترین مراحل خودسازی، رفع زمینه‏های گرایش به گناه است.

نقش ذکر و یاد خدا
ذکر خدا، آثار مثبت فراوانی دارد. ذکر، از آن جهت که با ذاکر اتحاد وجودی می‏یابد و باعث حضور خداوند در دل و جان مؤمن است، موجب می‏شود که ذاکر، خود را در محضر خدا حاضر ببیند و از کمال قرب او بهره مند شود و در نتیجه، بر محور حیا، از بسیاری از افکار پلید، اخلاق زشت و اعمال نکوهیده، پرهیز کند.


دستور العمل‏های ترک گناه
1. ترک زمینه گناه
کنترل چشم؛ امام صادق علیه‏السلام فرمود: «نظر دوختن، تیری مسموم از تیرهای ابلیس است و چه بسا نگاهی که حسرت درازمدتی را (در دل) به ارث بگذارد»1 بنابراین، انسان باید تا حد امکان، از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز کند.

کنترل گوش؛ باید از شنیدنی‏هایی که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه‏ساز حرام هستند، پرهیز شود؛ مانند موسیقی حرام، صدای شهوت انگیز نامحرم و... .

ترک هم نشینی با دوستان ناباب؛ دوستانی که باعث می‏شوند انسان گناه را مزمزه کند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد.

از امام سجاد علیه‏السلام، از همراهی و سخن گفتن و رفیق بودن با پنج کس نهی فرموده که عبارتند از: دروغگو، گناهکار، بخیل، احمق و کسی که قطع رحم کرده است».2

2. ترک فکر گناه
ترک زمینه گناه، سهم بسزایی در ترک فکر گناه دارد. سعی کنید که فکر گناه را به یاد خدا تبدیل کنید.

3. اشتغال به برنامه شبانه روزی
حتماً باید شبانه‏روز خود را با برنامه‏ریزی صحیح و متناسب وضع روحی و جسمی خود پر کنید و هیچ ساعت بی‏کاری نداشته باشید تا نفس شما مشغول شود. در اوقات بیکاری وسوسه‏های نفس و شیطان به سراغ انسان می‏آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه می‏کشاند. امیرالموءمنین علی علیه‏السلام فرمود: «به راستی و حقیقت، این نفس (انسانی)، پیوسته و مرتب به بدی امر می‏کند؛ در نتیجه، هر کس آن را به خود واگذارد (و به کاری نگمارد)، نفس او را به سمت گناهان می‏کشاند».3

4. روزه گرفتن
روزه گرفتن، قوای حیوانی و شهوانی انسان را تضعیف می‏کند. اگر قوای شهوانی ضعیف شود، فکر گناه هم کم رنگ شود. امام جعفر صادق علیه‏السلام فرمود: «هرگاه شکم پر شود، طغیان می‏کند».4 مفهوم حدیث، این است که اگر شکم پر نشود، طغیان نمی‏کند و بهترین نوع گرسنگی، همان روزه گرفتن است.

تذکر این نکته بسیار ضروری است که روزه نباید برای بدن ضرری داشته باشد وگرنه شرعاً حرام است. و نیز نباید مزاحم انجام کارهای روزمرّه باشد. در هر صورت، اگر برای روزه گرفتن ممکن نیست، ساعات پرداختن به ورزش باید افزایش یابد.

5. ورزش
هر روز ورزش لازم است؛ البته آن ورزش‏هایی که برای بدن ضرری ندارد؛ مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکت‏های کششی.

چند توصیه
1. هیچ گناهی را کوچک نشمارید.

2. در ابتدای روز، با خدای متعال شرط کنید که گناه نکنید و در طول روز، مراقب اعمال و رفتار خود باشید و در پایان روز، از خویش حساب بکشید. اگر از عملکرد خویش راضی بودید، خدای را شکر گویید و در صورتی که راضی نبودید، بر خویش سخت بگیرید.

3. بدانید که همواره در محضر خدای بزرگ هستید و او بر وجود شما اشراف دارد و از ظاهر و باطن شما آگاه است.

4. از خداوند با دعا و نیایش استعانت و استمداد بجویید؛ زیرا که خود فرمود: «اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، هیچ کدام به فضیلت و تزکیه روی نمی‏آوردید».5

5. اعمال و عادات نیکو را جایگزین رفتار ناپسند نمایید؛ مانند شرکت دائمی در نماز جماعت، نماز شب و دعا.

قرآن کریم می‏فرماید: «خوبی‏ها، سرانجام میدان را بر بدی‏ها تنگ خواهد کرد و آنها را از بین خواهد برد».6

همچنین مطالعه پیرامون زندگی پارسایان و زاهدان و مطالعه کتاب‏های اخلاقی را فراموش نکنید.

در این زمینه به کتاب‏های زیر مراجعه کنید:

1. گناه‏شناسی، محسن قرائتی.

2. گناهان کبیره، شهید دستغیب.

3. قیامت و قرآن (تفسیر سوره طور)، شهید دستغیب.


پی‏نوشت:
1. شیخ عباس قمی، سفینة‏البحار.

2. همان.

3. علی سعادت پرور، سرالاسراء، ج 1، ص 544.

4. فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج 5، ص 150.

5. نور(24)، آیه 21.

6. هود(11)، آیه 114

و آنچه از مصيبت ها به شما برسد به خاطر گناهاني است كه خود كسب كرده ايد و از بسياري نيز در مي گذرد.سوره شوري آيه 30
آيه شريفه به طور تلويحي اشاره دارد كه يكي از راههاي گناه نكردن فكر كردن به نتيجه و عاقبت گناه است كه مصيبتها و مشكلات زندگي را به بار مي آورد.
از اين رو خوب است عادت كنيم قبل از هر گفتار يا كرداري به نتيجه و درستي و نادرستي آن فكر كنيم .

نوشته اصلی توسط zz0r0xx

چرا بعضی اوقات دچار اشتباه و گناه می‏شوم؟

عالمان اخلاق می‏گویند: منشأ و انگیزه درونی گناهان، سه نیروی نفس می‏باشد:

1. شهوت، 2.غضب و 3.وهم.

نیروی شهوت، انسان را به افراط در لذت خواهی نفسانی می‏کشاند و سرانجامش، غرق شدن در فحشا و زشتی‏هاست.

نیروی غضب، انسان را به ظلم، طغیان، آزار رسانی و تجاوز، وادار می‏کند.

نیروی وهم، روح برتری طلبی، انحصارجویی، تکبر و خودخواهی را در انسان زنده می‏کند و او را به گناهان بزرگی وارد می‏کند.

به این مثال توجه کنید: آب، در عین حال که مایه حیات تمامی جانداران می‏باشد، اگر مهار نشود، به صورت سیلابی جریان می‏یابد و باعث نابودی حیات بشر می‏شود. بنابراین، این پدیده حیات‏بخش نیز نیاز به سد سازی و مهار دارد و در صورتی برای بشر مفید خواهد بود که به هنگام نیاز، در کانال کنترل شده خاصی قرار گیرد و از دریچه مخصوصی، به مقدار نیاز، جریان یابد و در غیر این صورت، طغیان می‏کند و به باغ‏ها، کشتزارها و خانه‏ها سرازیر شده، همه را ویران خواهد ساخت.

در مورد انسان نیز نیروی غضب، برای دفاع و شهوت، برای بقای نسل، لازم است؛ ولی اگر این دو غریزه بر اثر افسار گسیختگی طغیان کنند، موجب بروز جنایات ویران‏گر و انحرافات جنسی و بی‏عفتی خواهند شد.

در نتیجه اگر بخواهیم جامعه را از لوث گناه پاک سازیم و یا وجود خویش را از آلودگی گناه حفظ کنیم، راهی جز کنترل و تعدیل غرایز و تمایلات نفسانی نداریم.

حل مشکل
1. گناه‏شناسی؛ شناخت گناهان و تفکر در آثار دنیوی و اخروی آنها، گام نخستین شناسایی تصویر زشت گناهان و زمینه‏ساز تنفر از گناهان است.

2. گناه‏زدایی؛ مبارزه اساسی با گناه، از طریق مبارزه با زمینه‏های گناه و تقویت زمینه‏های اصلاح، امکان‏پذیر است و در این‏باره، راهی جز تقویت اراده وجود ندارد.

اینک با طرح سؤال‏های کوتاه و پاسخ آنها، به گشودن راه کمک می‏کنیم.

1. چرا باید خودمان را بشناسیم؟ چون اگر استعداد بی‏نهایت و ارزش‏های وجودی خود را نشناسیم، هرگز حرکتی نخواهیم کرد. تمام حرکت تکاملی انسان، به نوع و عمق شناخت وی نسبت به ارزش‏های وجودی وی وابسته است.

2. چرا باید هستی را شناسایی کنیم؟ چون انسان خلاصه هستی است و با هماهنگی و همراه شدن با هستی و قرب به خدای هستی و رنگ خدایی گرفتن، به کمال می‏رسد. اگر انسان هستی را نشناسد نمی‏داند چه باید کند و به عبارت دیگر، انسان، قانون کمال را از هستی فرا می‏گیرد.

3. نقش دین در زندگی انسان چیست؟ آدمی با زبان هستی آشنا نیست و نیاز به مترجم دارد. دین، ترجمان هستی است و به نحو بسیار ظریفی انسان را به رنگ هستی درمی‏آورد. تمام دین، در جهت به خدا رسیدن و قرب الهی برنامه‏ریزی شده است.

4. دانستن سرنوشت انسان در حیات اخروی و معاد، چه کمکی به انسان می‏کند؟ معاد و قیامت، فردای زندگی انسان است؛ فردایی که باید آن را بسازد و تا ابدیت در آن بماند. انسان باید بداند که عازم کدام وادی و مسافر کدام اقلیم وجود است؛ باید بداند که برای فردای خود، چه توشه‏ای فراهم کند و چه مقدار به کار و کوشش بپردازد؛ ببیند با چه کسی می‏خواهد همراه و همنشین شود تا در قیامت، با مشکل روبه‏رو نگردد.

یکی از مهم‏ترین مراحل خودسازی، رفع زمینه‏های گرایش به گناه است.

نقش ذکر و یاد خدا
ذکر خدا، آثار مثبت فراوانی دارد. ذکر، از آن جهت که با ذاکر اتحاد وجودی می‏یابد و باعث حضور خداوند در دل و جان مؤمن است، موجب می‏شود که ذاکر، خود را در محضر خدا حاضر ببیند و از کمال قرب او بهره مند شود و در نتیجه، بر محور حیا، از بسیاری از افکار پلید، اخلاق زشت و اعمال نکوهیده، پرهیز کند.


دستور العمل‏های ترک گناه
1. ترک زمینه گناه
کنترل چشم؛ امام صادق علیه‏السلام فرمود: «نظر دوختن، تیری مسموم از تیرهای ابلیس است و چه بسا نگاهی که حسرت درازمدتی را (در دل) به ارث بگذارد»1 بنابراین، انسان باید تا حد امکان، از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز کند.

کنترل گوش؛ باید از شنیدنی‏هایی که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه‏ساز حرام هستند، پرهیز شود؛ مانند موسیقی حرام، صدای شهوت انگیز نامحرم و... .

ترک هم نشینی با دوستان ناباب؛ دوستانی که باعث می‏شوند انسان گناه را مزمزه کند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد.

از امام سجاد علیه‏السلام، از همراهی و سخن گفتن و رفیق بودن با پنج کس نهی فرموده که عبارتند از: دروغگو، گناهکار، بخیل، احمق و کسی که قطع رحم کرده است».2

2. ترک فکر گناه
ترک زمینه گناه، سهم بسزایی در ترک فکر گناه دارد. سعی کنید که فکر گناه را به یاد خدا تبدیل کنید.

3. اشتغال به برنامه شبانه روزی
حتماً باید شبانه‏روز خود را با برنامه‏ریزی صحیح و متناسب وضع روحی و جسمی خود پر کنید و هیچ ساعت بی‏کاری نداشته باشید تا نفس شما مشغول شود. در اوقات بیکاری وسوسه‏های نفس و شیطان به سراغ انسان می‏آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه می‏کشاند. امیرالموءمنین علی علیه‏السلام فرمود: «به راستی و حقیقت، این نفس (انسانی)، پیوسته و مرتب به بدی امر می‏کند؛ در نتیجه، هر کس آن را به خود واگذارد (و به کاری نگمارد)، نفس او را به سمت گناهان می‏کشاند».3

4. روزه گرفتن
روزه گرفتن، قوای حیوانی و شهوانی انسان را تضعیف می‏کند. اگر قوای شهوانی ضعیف شود، فکر گناه هم کم رنگ شود. امام جعفر صادق علیه‏السلام فرمود: «هرگاه شکم پر شود، طغیان می‏کند».4 مفهوم حدیث، این است که اگر شکم پر نشود، طغیان نمی‏کند و بهترین نوع گرسنگی، همان روزه گرفتن است.

تذکر این نکته بسیار ضروری است که روزه نباید برای بدن ضرری داشته باشد وگرنه شرعاً حرام است. و نیز نباید مزاحم انجام کارهای روزمرّه باشد. در هر صورت، اگر برای روزه گرفتن ممکن نیست، ساعات پرداختن به ورزش باید افزایش یابد.

5. ورزش
هر روز ورزش لازم است؛ البته آن ورزش‏هایی که برای بدن ضرری ندارد؛ مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکت‏های کششی.

چند توصیه
1. هیچ گناهی را کوچک نشمارید.

2. در ابتدای روز، با خدای متعال شرط کنید که گناه نکنید و در طول روز، مراقب اعمال و رفتار خود باشید و در پایان روز، از خویش حساب بکشید. اگر از عملکرد خویش راضی بودید، خدای را شکر گویید و در صورتی که راضی نبودید، بر خویش سخت بگیرید.

3. بدانید که همواره در محضر خدای بزرگ هستید و او بر وجود شما اشراف دارد و از ظاهر و باطن شما آگاه است.

4. از خداوند با دعا و نیایش استعانت و استمداد بجویید؛ زیرا که خود فرمود: «اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، هیچ کدام به فضیلت و تزکیه روی نمی‏آوردید».5

5. اعمال و عادات نیکو را جایگزین رفتار ناپسند نمایید؛ مانند شرکت دائمی در نماز جماعت، نماز شب و دعا.

قرآن کریم می‏فرماید: «خوبی‏ها، سرانجام میدان را بر بدی‏ها تنگ خواهد کرد و آنها را از بین خواهد برد».6

همچنین مطالعه پیرامون زندگی پارسایان و زاهدان و مطالعه کتاب‏های اخلاقی را فراموش نکنید.

در این زمینه به کتاب‏های زیر مراجعه کنید:

1. گناه‏شناسی، محسن قرائتی.

2. گناهان کبیره، شهید دستغیب.

3. قیامت و قرآن (تفسیر سوره طور)، شهید دستغیب.


پی‏نوشت:
1. شیخ عباس قمی، سفینة‏البحار.

2. همان.

3. علی سعادت پرور، سرالاسراء، ج 1، ص 544.

4. فیض کاشانی، المحجة البیضاء، ج 5، ص 150.

5. نور(24)، آیه 21.

6. هود(11)، آیه 114

یه سوال من تازگیا باورام از خدا به هم خورده با دیدن بعضی مستند ها چیکار کنم؟