موضوع: خواب خوب؛ سلامت خوب

خواب کافی برای سلامت و کارکرد مناسب یک ضرورت است ولی با این وجود، تغییر سبک زندگی به علت مشکلات زندگی شهری باعث شده است به خصوص در شهرهای بزرگ خواب کم و ناکافی به شکل یک همه ‌گیری درآید. مطالعات جدید به رابطه کم‌ خوابی با مشکلات مختلف سلامت پرداخته ‌اند...



مطالعات رابطه کم‌ خوابی در زنان به خصوص زنان مسن با هیپرلیپیدمی را مطرح می‌ کردند. برای تقویت شواهد در این مورد مطالعه ‌ای طولانی در مدت 6 سال در 14257 دانش‌ آموز دبیرستانی شرکت ‌کننده انجام گرفت. پس از تحلیل نتایج و تعدیل از نظر عوامل، نظیر سطح فعالیت بدنی، استرس عاطفی و وزن بدن، پژوهشگران ارتباط مستحکمی میان کم‌ خوابی و هیپرلیپیدمی در میان زنان جوان یافتند. هرچند این مطالعات نخستین گام ها در جهت یافتن شواهد مستحکم از تاثیر خواب بر سلامت هستند و هنوز سوالات بیشماری در این زمینه وجود دارد، مانند این ‌که چرا این رابطه در زنان قوی‌ تر از مردان بوده است یا این که اصلاح خواب به اصلاح وضعیت لیپید در این افراد کمک خواهد کرد و یا آیا این اختلالات با پیامدهایی همچون سکته قلبی و مغزی ارتباط دارند و اصلاح آن باعث کاهش احتمال این پیامدها خواهد گردید؟
البته منطقی به‌ نظر می ‌رسد که برای مدیریت پیامدهای سلامت در میانسالی و سالمندی از عادات زندگی در جوانی آغاز نمود چون همان طور که می‌ دانید اکثر روندهای پاتولوژیک بیماری‌ های مزمن میانسالی و سالمندی نظیر آترواسکلروز از زمان جوانی آغاز به فعالیت می ‌کنند. احتمالا در آینده نزدیک، مداخلات برای تنظیم خواب مناسب هم جزء مداخلات موثر سبک زندگی خواهد گردید.

یک دیدگاه جدید در ژنتیک؛ مکانیسم اثر تجارب زندگی بر توارث
عوامل ژنتیک بر وضع روانی فرد موثر است ولی آیا عکس این موضوع هم درست است؟ مطالعات اخیر روی جوندگان و انسان نشان می ‌دهد که تجارب اولیه زندگی می ‌تواند بیان ژن را تحت تاثیر قرار دهد. در مطالعه ‌ای که بر روی موش ها طراحی شد پژوهشگران از شیوه ‌ای استفاده کردند که اثر عوامل محیطی و مادری بر روی نسل بعد را حذف کنند تا تاثیر تجارب اولیه زندگی در نسل اول برروی نسل بعدی از موش ها را مشاهده نمایند. موش های تازه متولد شده نسلی که دوران کودکی تحت استرس قرار گرفته بودند با موش های ماده بدون استرس جفت‌ گیری کرده و موش های نسل 2 متولد شده نر با ماده‌ های بدون استرس دیگری جفت‌ گیری نموده و موش های نسل 3 متولد شدند.
موش های نر نسل سوم رفتارهایی معادل افسردگی در مقایسه با گروه شاهد نشان می‌ دادند. در سطح مولکولی متیلاسیون بعضی ژن های دخیل در این تغییرات رفتاری تغییر نموده بود.

این مطالعه نشان می ‌دهد که دوران کودکی پر استرس (دست‌ کم در موش ها) میزان میتلاسیون بعضی از ژن ها را تغییر می ‌دهد و این تغییر به نسل‌ های بعد می ‌رسد و باعث بروز رفتارهایی می ‌شود که خود محرک محیطی مرتبط به آن را تجربه نکرده ‌اند هرچند شواهدی از این دست و تاثیر تجارب زندگی بر ژنتیک توارث هنوز در اول راه است ولی اگر شواهد بیشتر چنین تاثیراتی را تایید کنند، مسئولیت والدین به فرزندان خود را چند برابر خواهند بود. این که فرزند خود را اکنون چگونه تربیت می ‌کنیم شاید تا نسل‌ ها بعد باعث بهروزی یا تیره‌ بختی نوادگانمان گردد.
دکتر محمد حسین‌ زاده- پزشکی نوین