موضوع: گیاهان در قرآن (عدس)

و آن زمان را كه گفتید: ای موسی، ما بریك نوع طعام نتوانیم ساخت، از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند. (بقره/ 61)

نام قرآنی:عدس

نامهای متداول: فارسی، عربی: عدس، عبری: عدشه؛ اردو، هندی، پنجابی، گجراتی، مراتی، تامیلی: مَسوُر؛ سانسكریت: مسورك؛ بنگالی، كشمیری: مُسُور؛ تلگو: پپو؛ انگلیسی:Ientil؛ Ientille؛ لاتینی:Iens؛ آلمانی:Linse؛ ایتالیایی: Ienticchia؛ یونانی: Faki؛ اسپانیایی:Ienteja؛ روسی:Chechevitsa

نام علمی: Lens culinaris؛L.esculenta (از تیره نیام داران Leguminosae)
اشاره قرآنی:


" و اذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربك یخرج لنا ممّا تنبت الارض من بقلها و قثآئها و فومها وعدسها و بصلها قال اتستبدلون الّذی هو ادنی بالّذی هو خیر اهبطوا مصراً فانّ لكم ما سالتم و ضربت علیهم الذلّة و المسكنة و باءو بغضب من الله ذلك بانّهم كانوا یكفرون بایات الله و یقتلون النبیین بغیرالحق ذلك بما عصوا و كانوا یعتدون." (بقره/ 61)
و آن زمان را كه گفتید: ای موسی، ما بر یك نوع طعام نتوانیم ساخت از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند. موسی گفت: آیا می خواهید آنچه را كه برتر است به آنچه فروتر است بدل كنید؛ به شهری باز گردید كه در آن جا هر چه خواهید به شما دهند. مقرر شد بر آنها خواری و بیچارگی و خشم خدا را بر خود هموار ساختند و این بدان سبب بود كه به آیات خدا كافر شدند و پیامبران را به ناحق كشتند و نافرمانی كردند و تجاوز ورزیدند.

این آیه اشاره ای است به واقعه فرار حضرت موسی و پیروانش از ظلم حاكمان (فرعون) مصر و ورود آنان به صحرای سینا. بنی اسرائیل در زمان اقامت در این دشت پس از تمام كردن همه خوراكیهایی كه با خود آورده بودند احساس گرسنگی كردند. خداوند غذایی یكنواخت كه همان منّ و سلوی بود بر ایشان نازل كرد. آنان با میل و لذت این غذا را خوردند اما پس از مدتی كه منّ و سلوی می خوردند از پیامبرشان خواستند برای آنان غذایی فراهم كند كه آنان در زمان زندگی در مصر می خوردند یعنی سبزی، خیار، سیر، عدس و پیاز.
در روزگاران قدیم عدس را برای تهیه نان به كار می بردند نه به عنوان حبوبات. ثروتمندان نان پخته شده از آرد گندم می خوردند و فقیران نان عدس و در یونان قدیم آن را رولانتای عربی (Revelanta Arabica) می نامیدند. با توجه به این حقیقت تاریخی عدس در آیه فوق باید چیزی باشد شبیه سیر نه گندم. بسیاری از مفسران قرآن مانند مولانا ابوالكلام آزاد، پیكتال، آربری، مولانا مودودی و مولانا عثمانی "فوم" را غله (گندم) نامیده اند و مولانا حقانی و یوسف علی "فوم" را سیر دانسته اند.
موارد مصرف عدس

چهار نوع عدس در مصر، فلسطین و كشورهای مدیترانه ای می روید. نوع قرمز آن از همه معروفتر است. نوع دیگری از حبوبات در هندوستان می روید كه "ملكه مسور" یا ملكه عدس نام دارد.

عدس شامل حدود 12% آب و 60% مواد قندی مختلف است كه نیمی از این مواد نشاسته می باشد و 25% آن پروتئینی با كیفیتی خوب است همراه با مقدار كمی فسفر و پتاسیم. عدس ماده ای است مُدر و مسهلی ملایم. خمیر عدس برای معالجه آبله مرغان ، آبله و جوشهای پوست مفید است.