موضوع: تادولت کريمه....

نويسنده :اصغر کريم زاده، حسن ملايي





بررسي رسالت ها و راه بردهاي فرهنگي -تربيتي دولت زمينه ساز

چکيده

قرن هاي متمادي است که مظلومان و عدالت خواهان، منتظر ظهور موعودي هستند که حضور مقتدرانه وي به همراه تشکيل حکومت عدل جهاني و نابودي بساط ظلم و بي عدالتي، در کتب آسماني وعده داده شده و امام مهدي (عج) همان موعودي است که اسلام مژده ظهورش را داده، اما اين ظهور، بي زمينه سازي، امري نامعقول خواهد بود .
با توجه به گستردگي قيام حضرت مهدي (عج) و نيز دشمنان آن حضرت که منسجم و سازمان يافته در مقابل حضرت هستند، قالب اقدام براي زمينه سازي نيز بايد متناسب با قدرت دشمن، لحاظ شود. به همين جهت، دولتي که زمينه ساز حکومت جهاني حضرت باشد، بهترين گزينه است .
در اين مقاله، ضمن توجه به لزوم زمينه سازي براي ظهور و نيز چيستي و آرمان دولت زمينه ساز ابتدا به رسالت هاي فرهنگي -تربيتي دولت زمينه ساز پرداخته مي شود. پس از آن در اين چارچوب، راه بردهاي دولت زمينه ساز در دو دسته راه بردهاي داخل و خارج از کشور عرضه خواهد .
واژگان کليدي

حضرت مهدي (عج)، حکومت جهاني، ظهور، زمينه سازي، دولت زمينه ساز، رسالت هاي فرهنگي، رسالت هاي تربيتي .
مقدمه

انسان براي رسيدن به کمال هستي و مقصد نهايي و فرار از امواج سهمگين روزگار ظلم و بي عدالتي و رسيدن به ساحل نجات به دست مصلح و منجي نهايي، لحظه شماري مي کند. از طرفي اراده الهي بر اين امر تعلق گرفته که روزي منادي و مجري عدالت خواهد آمد :
وَنُريدُ أَن نَمُنَّ عَلَي الَّذينَ استُضعفُوا فِي الأَرضِ وَ نَجعَلَهُم أَئمَّةً وَ نَجعَلَهمُ الوارِثين؛ (1)
و ما برآن هستيم که بر مستضعفان روي زمين نعمت دهيم و آنان را پيشوايان سازيم و وارثان گردانيم .
روزي که صالحان، وارث زمين خواهند شد و آن را از چنگال طالحان و جباران رها خواهند ساخت :
وَلَقد کَتَبنَا فِِي الزَّبُورِ مِن بَعدِ الِّذکرِ أَنّ الآَرضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالحُونَ؛(2)
در زبور بعد از ذکر (تورات )نوشتيم :بندگان شايسته ام، وارث [حکومت ]زمين خواهند شد .
بنابراين، اصل ظهور منجي آسماني که کتب آسماني نيز او را وعده داده اند و بشر آمدنش را انتظار مي کشد، امري قطعي است؛ اما آيا ما مي توانيم در امر تعجيل ظهور، نقش داشته باشيم؟به عبارتي، ايا مي توان با زمينه سازي، به ظهور حضرت ولي عصر (عج) شتاب بخشيد؟اگر ما به زمينه سازي براي ظهور موظف هستيم، اين کار چگونه صورت مي پذيرد ؟آيا وظايف افرد فقط به وظايف فردي منحصر مي شود يا حکومت و دولت نيز در اين زمينه وظايفي برعهده دارد؟
همان گونه که در تعريف علمي از دولت نيز آمده،(3)دولت بر واقعيت هايي استوار است که در گذشته، اکنون و آينده وجود ندارد. بنابراين، آينده نگري و توجه به افق پيش رو نيز از وظايف مهم دولت به شمار مي آيد .
لزوم زمينه سازي براي ظهور

برخي با تمسک به دسته اي از روايات و برداشت نادرست از آنها، اين گونه نتيجه گيري کرده اند که انسان ها، هيچ نقشي در ظهور ندارند و بايد نظاره گر باشند تا اراده الهي بدان تعلق گيرد و ظهور محقق گردد.(4) بديهي است نتيجه اين ديدگاه، انتظار تکويني و سلب اختيارازانسان است که با عقل سازگار نيست .
برخي نيز با تسمک به روايت«امتلا»که متواتر بين شيعه و اهل سنت است،(5) وجود و اشاعه ظلم، جور، فحشا و منکرات را توجيه مي کنند(6)که اين کار آنها، با روح قرآن و احاديث (7)در تعارض کامل است .
دلايلي که براي اصل زمينه سازي وجود دارند، عبارتند از :
الف) دليل عقلي
از نظرعقلايي مي توان گفت:تشکيل حکومت جهاني با آن عظمت و شکوه، به صورت دفعي محال نيست، اما دليل عقلي يا نقلي معتبر برچنين وقوعي نداريم. ممکن است خود ظهور به دليل عدم توقيت، به طور ناگهاني صورت گيرد، اما قطعاً نمي توان گفت بدون هيچ زمينه اي انجام مي شود .
آية الله مکارم شيرازي، درباره انواع آمادگي ها براي حکومت جهاني مي نويسد :
براي اين که دنيا چنان حکومتي را پذيرا باشد، چند نوع آمادگي لازم است :
1.آمادگي فکري و فرهنگي :يعني سطح افکار مردم جهان، آن چنان بالا رود که بدانند مثلاً مسئله نژاد يا مناطق مختلف جغرافيايي، مسئله قابل توجهي در زندگي بشر نيست و تفاوت رنگ ها و زبان ها و سرزمين ها، نمي تواند بشر را از هم جدا سازد .
2.آمادگي اجتماعي:مردم جهان بايد از ظلم و ستم و نظامات موجود خسته شوند، تلخي اين زندگي مادي و يک بعدي را احساس کنند و حتي ازاين که ادامه اين راه يک بعدي، ممکن است در آينده مشکلات کنوني را حل کند، مأيوس گردند .
3.آمادگي هاي تکنولوژي و ارتباطي :بر خلاف آن چه بعضي مي پندارند که رسيدن به مرحله تکامل اجتماعي و رسيدن به جهاني آکنده از صلح و عدالت، تنها با نابودي تکنولوژي جديد امکان پذيراست، وجود اين صنايع پيش رفته، نه تنها مزاحم يک حکومت عادلانه جهاني نخواهد بود، بلکه شايد بدون آن وصول به چنين هدفي محال باشد...معجزه، استثنايي است:منطقي در نظام جاري طبيعت، براي اثبات حقانيت يک آيين آسماني؛ نه براي اداره هميشگي نظام جامعه.
4.آمادگي هاي فردي :حکومت جهاني قبل از هرچيز، نيازمند عناصر آماده و با ارزش انساني است تا بتواند بار سنگين چنان اصلاحات وسيعي را به دوش بکشد. (8)
ب)دلايل نقلي
1آيات قرآن
جداي ازآياتي که به صورت عموم بر لزوم زمينه سازي دلالت مي کند،(9)آياتي در قرآن به طور ويژه، لزوم زمينه سازي را بيان مي نمايد؛ از جمله، علامه طباطبايي در ذيل آيه شريفه 52از سوره سبأ که مي فرمايد: (وَ قَالُوا آمَنَّا بِه وَ أَنَّي لَهُمُ التَّنَاوُشُ مِن مَکَانٍ بَعيِدٍ ).«و مي گويند :به حق ايمان آورديم ولي چگونه مي توانند از فاصله دور به آن دست يابند»، مي نويسد :
وقتي قائم (عج) به سرزمين «بيداء»برسد، لشکر سفياني در برابرش صف آرايي مي کند. پس خداي عزو جل زمين را دستور مي دهد تا پاهاي ايشان را درخود فرو ببرد و بگيرد، و درباره همين مورد است که خداي عز و جل مي فرمايد:
(وَ لَو تَرَي إِذ فَزِعُوا فَلَا فَوتَ وَ أُخِذُوا مِن مَکَانٍ قَرِيبٍ وَ قَالُوا آمَنَّا بِهِ )؛(10)يعني مي گويند :اينک ما به قائم آل محمد (عج) ايمان آورده ايم ؛
(وَ أَنَّي لَهُم التَّنَاوُشُ مِن مَکَانٍ بَعِيدٍ*وَ جِيلَ بَينَهُم وَ بَينَ مَا يَشتَهُونَ)(11)؛ يعني بين آنان وعذاب نشدن، حايل ايجاد مي شود ؛
(کَمَا فُعِلَ بِأَشيَاعِهِم )؛(12)يعني آنهايي که قبل از ايشان، مکذبين بودند و هلاک شدند؛
مِن قَبلُ إنَّهُم کَانُوا فِي شَکٍّ مُّريِبٍ.(13)
اين آيه، دست رسي به ايمان (از جمله مهدي )از مکان دور دست را ناممکن مي داند؛ زيرا آنان اين ايمان را هنگام گرفتار آمدن در چنگال مجازات را بيان کردند و آن را خلاصي خود قرار دادند و ايمان اضطراري که از روي خوف و وحشت باشد، ارزشي نخواهد داشت. از اين آيه استفاده مي شود که اگر ايمان به حضرت مهدي (عج) واقعي (و از جاي نزديک و قرب ولايي)باشد، ممکن است عاملي براي دست رسي به آن حضرت باشد. اما چنان چه ايماني ظاهري و (از مکان بعيد، و دو را زمحبت و ولايت )باشد، اثري نخواهد بخشيد. قرآن در جاي ديگري مي فرمايد :
إِنَّ اللهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَومٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِم ؛ (14)
خداوند سرنوشت هيچ قوم (و ملتي )را تغيير نمي دهد، مگر آن که آن چه را در خودشان است، تغيير دهند .
با استناد به روايات و دلايل عقلي فراوان، مي توان دريافت که حضور حضرت مهدي (عج) و برخورداري از نعمت ظاهري و معنوي حکومتش، در گرو حکومت و دگر گوني جامعه انساني عموماً و جامعه اسلامي خصوصاً است. دست کم شروع حرکت اصلاحي در جامعه، مي تواند نويدي بر اسباغ نعمت الهي ظهور و حضور باشد. از کلمات «قوم »و «انفسهم »، در اين آيه شريفه و آيات مشابه،(15)استفاده مي شود که اراده جمعي جامعه، فراهم کننده بسترهاي گوناگوني است که در سرنوشت آن اجتماع تأثير به سزايي دارد. در واقع، تغيير زيرساخت هاي ارزشي جامعه، بستر و زمينه مهمي در دگرگوني اوضاع اجتماعي است. اين تغيير از درون انديشه و جان انسان ها نشئت مي گيرد و آغاز مي شود و سپس اراده نو اجتماعي مناسب با آن انديشه و آرمان، به دنبالش ظاهر مي گردد .
بنابراين، براي تکامل جامعه و در نهايت رسيدن به يک نتيجه مطلوب اجتماعي، فراهم آوردن برخي از زمينه هاي اجتماعي، امري اجتناب ناپذير است.
به همين ترتيب، آيات ديگري نيز بر ضرورت موضوع دلالت دارد.(16)
2.روايات
روايات در اين زمينه، بسيار زياد است. به جهت دسته بندي، به واژه هاي کليدي و مهم به کار گرفته شده در اين روايات اشاره مي کنيم:
-وطأ:در بردارنده ي معناي هموار سازي است. و عبارت «وَطاءَ الشيءَ»، يعني آن چيز را آماده و مهيا ساخت .(17)
طبراني و ابن ماجه از پيامبر (ص) نقل مي کنند که فرمود :
يخرج ناس من المشرق فيوطئون للمهدي سلطانه؛ (18)
مردمي از مشرق خروج مي کنند و زمينه حکومت مهدي را آماده مي سازند .
-مهد:ردر بردارنده ي معناي آماده سازي است و عبارت «مَهدتُ الامر»يعني آن کار را آماده کردم ؛(19) چنان که اين آيه شريفه مي فرمايد :
وَمَن عَمِلَ صَالِحاً فَلِأَنفُسِهِم يَمهَدُونَ؛ (20)
و کساني که کار شايسته کنند، [فرجام نيک را ]به سود خودشان آماده مي کنند.
حديث نبوي نيز مي فرمايد :
و انه يخرج قوم من اهل المشرق او خراسان يمهدون للمهدي سلطانه و هم اصحاب الريات السود و يکون قائدهم الخراساني من ذرية الحسين.(21)
-روايات متضمن واژه هاي «العرق »و«العلق»
بشير نبّال مي گويد :
...لمّا قدمتُ المدينه، قلتُ لابي جعفر انهم يقولون ان المهدي لو قام لا ستقامت لَهُ الاُمورعفواً، و لا يُهريق محجمه دم. فقال :کلّا! و الذي نفسي بيده! لو استقامت لاحدٍ عفواً، لاستقامت لرسول الله (ص) حين اُدميت رباعيتُه، و شُبح في وجهِهِ! کلّا! و الذي نفسي بيده! حتّي نمسحَ نحن و انتم العرق و العلق، ثم مسح جبهتَه؛ (22)
...هنگامي که به مدينه رسيدم، به امام باقر (ع)عرض کردم :آنان مي گويند :هنگامي که مهدي (عج) قيام کند، کارها به خودي خود، براي او سامان مي گيرد و حتي به اندازه حجامتي هم خون نمي ريزد. حضرت فرمود:«هرگز چنين نيست ! سوگند به آن که جانم به دست اوست! اگر قرار بود کارها براي کسي به خودي خود سازمان گيرد، هر آينه براي رسول خدا سامان مي گرفت، در آن روز که دندان هايش شکست و صورتش مجروح گشت! نه! قسم به آن که جانم به دست اوست! چنين نخواهد شد تا آن که ما و شما، عرق و خون را از چهره خود پاک کنيم .»
معمّربن خلّاد نيز مي گويد :
ذکر القائم عند ابي الحسن الرضا. فقال :انتم اليوم ارخي بالاً منکم يومئذٍ...قالو:کيف؟قال :لو قد خرج قائمنا لم يک الّا العَلَق و العرق، و النوم علي السُّروج....؛(23)
در مجلس امام رضا (ع) ازامام قائم (عج) يادي به ميان آمد. آن حضرت فرمود :«شما، امروز [که امامتان قيام نکرده و حکومت را به دست نگرفته]در آسودگي و آسايش بيشتري نسبت به آن روز [که امامتان قيام کند]قرار داريد.»از آن حضرت پرسيدند :چه طور چنين است ؟فرمود:«هنگامي که قائم ما [اهل بيت ]خروج کند، چيزي جز عرق ريختن و خون بسته شده اي [که از سختي کار بر پوست دست و صورت ظاهر مي شود ]و نيز خواب و استراحت بر روي مرکب ها نخواهد بود ... .»
-روايات بيان علت طولاني شدن غيبت
امام صادق (ع) درباره طولاني شدن عذاب بني اسرائيل مي فرمايد :
فلما طال علي بني اسرائيل العذاب ضجوا و بکوا الي الله اربعين صباحاً فاوحي الله الي موسي و هارون يخلصهم من فرعون فحطّ عنهم سبعين و مأه سنة، هکذا انتم لو فعلتم لفرج الله عنا، فاما اذ لم تکونو فان الامر ينتهي الي منتهاه؛ (24)
زماني که عذاب بني اسرائيل طول کشيد، آنان ضجه زدند و چهل روز به درگاه خدا گريستند. پس خداوند به موسي و هارون وحي کرد که آنان را از فرعون خلاصي مي بخشد. پس 170سال گرفتاري از آنان برطرف شد. هم چنين شما اگر چنين کنيد، خداوند فرج ما را مي رساند و اگر مانند آنان نباشيد، امر [فرج]به انتهاي زمان معين خود مي رسد .
اين روايت به صراحت بيان مي کند که اگر درست اقدام شود، مي توان طول غيبت را کاهش داد .
رواياتي نيز به آماده شدن براي قيام آن حضرت اشاره مي کنند :
ليعدّنّ احدکم لخروج القائم و لو سهماً؛(25)
براي خروج حضرت قائم (عج) اگر شده حتي يک تير آماده کنيد .
سياست هاي دولت زمينه ساز

چنان که گفته شد، آينده نگري و توجه به افق پيش رو، از وظايف مهم دولت است. در حال حاضر، آينده پژوهي و آينده نگري، جزو مباحث علمي و دانشگاهي قرار گرفته و با توجه به اعتقاد يقيني به تحقق جامعه مهدوي بايد در جهت تعجيل آن بکوشيم و براي برپايي آن جامعه تلاش کنيم .
در جامعه ايراني مسلمان، دولتي مطلوب است که براي تحقق جامعه مطلوب گام بردارد، رفتارها را شبيه جامعه آرماني کند و در زمينه سازي ظهور تلاش نمايد. لزوم زمينه سازي، در مباحث پيشين بحث شد، اکنون به بيان سياست هاي دولت زمينه ساز مي پردازيم..
رسالت هاي دولت زمينه ساز(26)

الف )ايجاد رغبت عمومي به حکومت مهدوي
1.تبيين جاي گاه امام در حيات انسان، هستي و جامعه
تلاش همه انسان ها در زندگي براي دست يابي به سعادت است، اما اگر در حقيقت سعادت انسان و عوامل مؤثر بر آن دقت شود، مشخص خواهد شد که نه تنها مسائل فردي، بلکه جامعه و حتي هستي را در تعاملي نزديک با عاقبت و سعادت انساني مي توان بررسي کرد. اگر جاي گاه امام در حيات انسان، هستي و جامعه، تبيين شود و افراد جامعه بدانند و باور کنند که امام، واسطه فيض است و خداوند، آسمان و زمين را به برکت وجود آن بزرگ وار نگه داشته (27)و زمين لحظه اي را بدون او تحمل نخواهد کرد(28) و بدانند امامت چيست و امام کيست و به بياني ديگر، پر رنگ کردن نقش امام در محورهاي مذکور، بي شک در ايجاد رغبت عمومي به حکومت مهدوي و تربيت نسل زمينه ساز، کمک شاياني خواهد کرد.
2.تشريح صفات امام مهدي (عج)
اگر در جامعه، صفات امام براي مردم تشريح شود و آثار و نتايج اعتقاد به آن بزرگ وار بازگو گردد، شيريني کلام آن بزرگ وار و عطر اطاعت راستين از ايشان، در جامعه پيچيده خواهد شد.(29) اگر مردم بدانند که فقدان شناخت امام، موجبات مرگ معنوي، ضلالت، جهالت و کفر و نفاق را فراهم خواهد کرد(30) و شناخت حقيقي دين، به شناخت امام وابسته است،(31)به يقين بسياري از مشکلات جامعه حل خواهد شد. در اين ميان، دولت زمينه ساز مي تواند با گسترش امکانات خويش و ايجاد بسترهاي مناسب و با استفاده از ابزارهاي مناسب، در مسير تحقق اين امر مهم، گام هاي مؤثري بردارد .
3.ترسيم دورنماي حکومت مهدوي
شايد يکي از علل دوري جامعه از فرهنگ انتظارصحيح حکومت مهدوي، روشن نشدن دورنماي آن حکومت براي افراد آن جامعه باشد. هر چند نمي توان درخشندگي حکومت جهاني حضرت قائم (عج) را آن طور که هست نشان داد، شايد بتوان با ذکر ويژگي هاي اين حکومت در همه زمينه ها، دورنمايي ازاين نظام بهشتي و سراسر عدل آن را توصيف کرد و رغبت عمومي براي دولت کريمه را ايجاد نمود؛ حکومتي که برپايي آن به تعبير آيات قرآن، همانند زنده شدن دوباره زمين است.(32) و جانشيني حقيقي انسان بر روي زمين در آن محقق خواهد شد؛(33)حکومتي که در آن خوف ها از بين مي رود، جان و مال و آبروي مردم در امان قرار مي گيرد و در سراسر جهان امنيت حاکم مي شود. (34)در اين عصر فقر و بي عدالتي، کيست که با شنيدن اوصاف بهشت عدل مهدوي که در آن آسمان باران خود را فرو مي ريزد و زمين نباتات خود را بيرون مي افکند،(35) اين چنين روزگاري را از خداوند طلب نکند؟
4.ارايه الگوي دولت اسلامي منتظر
براي تحقق روي کردهاي جامعه آرماني اسلامي، تمامي رفتارها، سياست ها، فرهنگ ها، روي کردها و گفتارهاي دولت، بايد شبيه جامعه مطلوبي باشد که وعده آن در قرآن داده شده است. البته مراد آن نيست که اين دولت در کمال، هم چون دولت مهدوي باشد، ولي دست کم بايد با اصول حکومت مهدوي هم سو بوده، در جهت اهداف آن حرکت کند. در اين جا به چند نمونه از ويژگي هاي بارز دولت موعود اشاره مي نماييم که دولت زمينه ساز نيز بايد در مسير تحقق آنها تلاش نمايد :
-خدامحوري
يکتا پرستي و خدانحوري در فرهنگ مذهبي اسلام، نخستين ارزشي است که به آن توجه مي شود. اين ويژگي در عينيت فرهنگ و سياست جامعه اسلامي، جلوه هاي بسياري دارد.(36) اين موضوع در عصر طلايي حکومت امام مهدي (عج) به اوج خود مي رسد. امام صادق (ع) مي فرمايد :
إذا قام القائم لايبقي أرض إلّا نودي فيها شهادة أن لا إله الّا الله وأنّ محمّداً رسول الله ؛ (37)
زماني که قائم (عج) قيام کند، هيچ سرزميني نمي ماند، مگر اين که نداي شهادتين (لا إله إلّا الله و محمّد رسول الله )در آن طنين اندازد.
بي ترديد در وانفساي انسان محوري (38)بشرامروز، تلاش در جهت گسترش فرهنگ خدامحوري در داخل و خارج از مرزها، وظيفه دولت زمينه ساز است. از طرفي، دولت منتظر بايد تلاش کند که در عمل نيز، خدامحوري را ستون فقرات تمام برنامه هاي خويش قرار دهد .
-اخلاق محوري
هرپژوهش گر حقيقت جو، با اندک کاوش در منابع اوليه اسلام، معنويت سالاري و اخلاق محوري را درتار و پود تعاليم آن آشکارا نظاره خواهد کرد. کمتر گزاره ديني را مي توان يافت که ذاتاً صبغه اخلاقي نداشته باشد. در منشورتعاليم اسلامي، هيچ رفتار و پنداري وجود ندارد که نتوان ماهيتي ملکوتي و الهي به آن بخشيد. تقوا که يکي از ارزش هاي معنوي و اخلاقي و از اهداف تربيتي در نظام اسلامي است، از مهم ترين مباني اخلاقي و تربيتي حکومت امام عصر (عج) محسوب مي گردد. پيامبر (ص) مي فرمايد :
يملأ قلوب العباد عبادة و يسعهم عدله؛ (39)
دل هاي بندگان را پر از عبادت مي کند و عدلش فراگير مي شود .
امام باقر (ع) نيز مي فرمايد:
يامرکم ان لا تشرکوا به شيئا و ان تحافظوا علي طاعته و طاعة رسوله، و ان تحيوا ما احي القران و تميتوا ما امات و تکونوا اعوانا علي الهدي ووزراءعلي التقوي ؛(40)
[حضرت مهدي ]شما را فرمان مي دهد که چيزي را شريک او (خدا)نسازيد و بر اطاعت او و فرمان برداري از پيامبرش کوشا باشيد؛ آن چه را قرآن زنده ساخته است، زنده سازيد و آن چه را که قرآن در پي نابودي آن است، از ميان برداريد؛ در راه هدايت، مددکار باشيد و در راه تقوا و پبرهيز کاري، کمک کار .
-عزت محوري
خداوند متعال در قرآن کريم، عزت را تماماً و بالاصاله از آن خويش مي داند(41) و در آيات ديگر، آن را بعد از خود، به رسول خدا و مؤمنان متعلق مي داند.(42) بنا به فرموده قرآن، هر که خداوند اراده نمايد، عزيز و هر که را بخواهد، ذليل مي گرداند.(43)بي ترديد حفظ عزت مسلمانان و بالا بردن جاي گاه حکومت در همه سطوح، بر حکومت اسلامي واجب است ؛ اصل مهمي که نبي مکرم اسلام آن را متذکر شده اند :
الاسلام يعلو و لا يعلي عليه .(44)

اين گونه احاديث و قواعدي مثل «نفي سبيل»در زمينه سياست خارجي و روابط مسلمانان با کافران، بر تمامي قراردادها و قوانين حاکم است و نقش کليدي دارد.
شهيد مرتضي مطهري (رحمه) در اين باره مي فرمايد :
درگفتارهاي اقبال لاهوري، خواندم که موسوليني گفته است:«انسان بايد آهن داشته باشد تا نان داشته باشد »؛ يعني اگر مي خواهي نان داشته باشي، زور داشته باش. ولي اقبال مي گويد:«اين حرف درست نيست؛ اگر مي خواهي نان داشته باشي، آهن باش.»نمي گويد آهن باش ؛ بلکه آهن باش؛ يعني شخصيت تو؛ شخصيتي محکم به صلابت آهن باشد. مي گويد:شخصيت داشته باش. چرا به زور متوسل مي شوي؟چرا به اسلحه متوسل مي شوي ؟بگو اگر مي خواهي هر چه داشته باشي، خودت آهن باش؛ خودت فولاد باش؛ خودت شخصيت داشته باش؛ خودت با صلابت باش ؛ خودت منش داشته باشد.(45)
«معزّالمؤمنين »(عزت بخش مؤمنان )، يکي از القاب وجود نازنين امام مهدي (عج) است. در جامعه و نظامي که ايشان بنيان گذار و حاکم آن است، زمام همه امور در دست طبقات محروم و ستم ديده قرار دارد و مستضعفان، با عزت و کرامت، بر امور جامعه حاکم مي شوند و به اداره آن مي پردازند. رسول اکرم (ص) فرمود :
اذ بعث الله رجلا من اطائب عترتي و ابرار ذريتي، عدلا مبارکا ذکيا، لا يغادر مثقال ذرة، يعز الله به الدين و القرآن و الاسلام و اهله، و يذل به الشرک و اهله؛ (46)
هنگامي که خداوند مردي را از پاک ترين فرزندان و خوب ترين عترت من بر مي انگيزد که سرا پا عدل و برکت و پاکي است، ازکوچک ترين حقي چشم پوشي نمي کند؛ خداوند به وسيله او دين و قرآن و اسلام و اهل آن را عزيز مي کند و شرک و اهل شرک را خوار وزبون مي سازد .
امام سجاد (ع) در تفسير آيه 55سوره مبارکه نور(47) در تفسيرايمان آوردگاني که خدا وعده استخلاف در زمين به آنان داده است مي فرمايد :
هم و الله شيعتنا اهل البيت، يفعل الله ذلک بهم علي رجل منا، و هو مهدي هذه الامة؛(48)
به خدا سوگند! آنها شيعيان ما هستند. خداوند اين کار را براي آنان به دست مردي از ما انجام مي دهد که مهدي اين امت است .
دولتي که منتظر دولت موعود است، بايد در تمام عرصه ها، مخصوصاً عرصه هاي بين المللي، از تماميت اسلام، ارزش هاي آن و سرزمين اسلامي، هم چون نگهباني عزت مند، پاس داري کند .
-وحدت محوري
به تأييد قرآن، جوامع بشري ابتدا بروحدت و برابري استوار بوده اند .
وَمَا کَانَ الَّناسُ إِلَّا أُمَّةً وَاحِدَةً فَاختَلَفُوا؛ (49)
ومردم جزيک امت نبودند. پس اختلاف پيدا کردند .
به طورکلي، تاکنون دو جريان بزرگ اجتماعي در طول تاريخ وجود داشته :اول، جنبش و تلاش کساني که توقف ظلم و تجاوز و بي عدالتي را مي خواسته اند و به عدالت و وحدت و برابري انسان ها اعتقاد داشته اند. دوم، تلاش صاحبان زر و زور و تزوير که حفظ نظام طبقاتي و برتري و تبعيض نژادي و بي عدالتي و روابط استثماري را خواهانند. در دوران سبز زندگي، يعني دوران ظهور ولي عصر (عج) که بشر حيات بهاري خود را خواهد ديد، آن حضرت شرايط را به گونه اي فراهم خواهد کرد که بين مردم، وحدت کامل ايجاد شود. امام صادق (ع)مي فرمايد :
يظهرالله عزّوجلّ الحقّ و العدل في البلاد و يحسن حال عامة العباد و يجمع الله و يولّف بين قلوب مختلفة؛ (50)
خداوند عزّ و جلّ به واسطه او، حق را ظاهر مي گرداند و عدل را در شهرها گسترش مي دهد و حال عموم مردم را بهبود مي بخشد و وحدت کلمه پديد مي آورد و بين قلب هاي گوناگون الفت ايجاد مي کند
اميرمؤمنان (ع) دراوصاف امام زمان (عج) مي فرمايد :
و القي الرافة و الرحمة بينهم فيتواسون...ولا يعلو بعضهم بعضا و يرحم الکبير الصغير و يوقرالصغيرالکبير؛ (51)
در ميان مردم، مهرباني و هم دلي برقرار مي کند ؛ پس مردمان در پرتو آن، هم ديگر را ياري مي کنند...وبر يک ديگر برتري طلبي ندارند؛ بزرگ تر به کوچک تر رحم مي کند و کوچک تر به بزرگ تر احترام مي گزارد.
دولت مردان وظيفه دارند تا با الگو گرفتن از حضرت مهدي (عج) در صدد ايجاد وفاق ملي و اتحاد اسلامي باشند و از طرفي با بررسي عوامل و موانع وحدت، در تهيه عوامل و در رفع موانع بکوشند. همان گونه که روش حکومت حضرت مهدي (عج) اين چنين است .(52)
-شايسته محوري
اصل شايسته سالاري، بافطرت انساني، سازگار و در تمامي فرهنگ ها و مکتب ها و مکتب هاي بشري مورد نفاق است. اگر اختلافي دراين زمينه وجود داشته باشد، به تشخيص معيارصلاحيت و شايستگي مربوط است که اقوام گوناگون هر کدام معيار خاصي براي آن در نظرمي گيرند. در فرهنگ اسلام هم چون ديگر فرهنگ هاي اصيل، معيار شايستگي، برخورداري افراد از تخصص و تعهد است؛ به طوري که فرد، افزون بر برخورداري از تخصص و توانايي لازم در انجام دادن مسئوليت هاي محوله، خود را به حفظ حدود و مقررات تعيين شده موظف بداند. رعايت اين اصل، به ويژه در سپردن مسئوليت ها ي محوله، خود را به حفظ حدود و مقررا تعيين شده موظف بداند. رعايت اين اصل، به ويژه در سپردن مسئوليت هاي مهم و کليدي، اهميت بسزايي دارد. در ديدگاه اسلام، چون هدايت مردم اصل و اساس است، خداوند بهترين انسان را براي اين امر برگزيد. گزينش بهترين انسان ها براي پيامبري و هدايت بشر، وعده بر اين که صالحان وارث نهايي زمين هستند(53) و کلمات معصومان،(54) بهترين دليل براي اثبات اين مطلب است که شايسته سالاري، يکي از استراتژي هاي کلي در حکومت مهدوي به شمار مي آيد. ويژگي هايي که درباره ياران حضرت مهدي (عج) نقل شده، به خوبي اثبات کننده اين مدعاست.(55)بنابراين، دولت پرچم دار زمينه سازي حکومت حضرت مهدي (عج)، بايد خود در ارزيابي و استخدام نيروها، از معيارهاي کارکنان حکومت مهدوي الهام گيرد .
-تربيت محوري
همه آياتي که در قرآن کريم درباره بعثت انبيا مطرح شده، تعبير (يُزَکِّيهِم وَ يُعَلِّمُهُمُ الکِتاَّ ب وَ الحِکمَة)دارد؛ يعني انسان سازي و تربيت انسان، از اصلي ترين اهداف بعثت انبيا به شمار مي آيد. بر اساس آموزه هاي دين مبين اسلام، حکومت بهترين وسيله براي رسيدن به اين هدف مهم محسوب مي گردد. از واقعيت هاي ترديد ناپذير، اين است که انسان در همه ابعاد، قابليت تربيت و سازندگي دارد و هنگامي که برنامه هاي تربيتي براساس ارزش هاي والاي اخلاقي و انساني تنظيم گردد، بشر راه اعتدال و درستي را خواهد گزيد و در راه و روش شايسته و ستوده اي گام خواهد نهاد اما اگر برنامه ها و عوامل تربيتي، فاسد و ناصالح باشد، بي ترديد نتيجه معکوس خواهد داد و انسان به سوي تباهي خواهد رفت.
کانون خانه و خانواده که کودک در آن ديده بر جهان مي گشايد يکي از عوامل تربيتي است که در جهت دهي به کودک، نقش بسيار مهمي دارد. پس از خانه، نقش مدرسه مهم است که کودک با ورود بدان جا، مراحل نخستين دانش و فرهنگ را از طريق آموزگاران دريافت مي دارد و هر چه مراحل مختلف علمي را طي مي کند، سطح مطالعه و فرهنگ و آگاهي هاي او بالا مي رود تا سرانجام به عالي ترين مراحل و مدارج علمي و فکري مي رسد. نقش محيط و جامعه نيزاهميت دارد. کودکي که در جامعه اي مملو از دروغ و شائبه و بي بند باري رشد کند، تربيت ناشايست و نادرست مي پذيرد. اما کودکي که در جامعه دين باور وامانت دار و سرشار از جيا و درست کاري تربيت شود، فردي شايسته خواهد بود.
هم چنين رسانه هاي گروهي و دستگاه هاي تبليغاتي جامعه هم چون روزنامه ها و مجلات، راديو و تلويزيون اهميت دارند. امام مهدي (عج) که در انديشه اصلاح جامعه جهاني است و مي خواهد جامعه اي اسلامي پي ريزي نمايد و آن را به ارزش هاي والاي انساني و قرآني آراسته سازد، در اين راه بايد از وسايل و عوامل تربيتي بهره گيرد و آموزش هاي تربيتي صحيح و سازنده خويش را به وسيله اين وسايل و تجهيزات به مردم برساند. از اين رو، فرهنگ و تعاليم انسان ساز اسلام، مدارس و آموزشگاه ها را اداره و رهبري مي کند و راه هاي تعليم و تربيت در همه مراحل از شيوه ها و برنامه هاي اسلامي بهره مند مي گردد و وسايل ارتباط جمعي به طور کامل، شايسته و ثمر بخش مي شوند و از چارچوب مقررات و ارزش هاي اسلامي تجاوز نمي کنند.(56) حضرت علي (ع)مي فرمايد :
مهدي (عج) هواهاي نفساني را به هدايت باز خواهد آورد، آن گاه که هدايت را به هواپرستي بفروشند و آرا و نظرها را برقرآن منطبق سازد، چون قرآن را بر مدار آراي خويش بازخوانند.(57)
بنابراين، دولت زمينه ساز نيز بايد با ديدي تيزبينانه، براي همه نهادهايي که به نحوي در مسئله تربيت نقش دارند، برنامه و هدف تعيين شده داشته باشد .
ب)ارتقاي بصيرت ديني و پاي بندي اخلاقي جامعه
طبق روايات بسيار در وصف آخر الزمان و عصر غيبت کبرا، فتنه هايي گم راه کننده به وقوع مي پيوندند که بصيرت و فهم عالمانه دين، يکي از راه هاي اصلي نجات و پيروي از مسيراهل بيت عليهم السلام است.
امام صادق (ع)درتفسير آيه شريفه (إِنَّ في ذلکَ لَآياتٍ لِلمُتَوَسِّمين)(58) مي فرمايد :
کاني انظرالي القائم و اصحابه في نجف الکوفة کان علي رؤسهم الطير، قدفنيت ازوادهم و خلقت ثيابهم، قد اثرالسجود بجباههم، ليوث بالنهار، رهبان باليل، کان قلوبهم زبرالحديد، يعطي الرجل منهم قوة اربعين رجلا، لاتقتل احدا منهم الا کافر او منافق و قد وصفهم الله تعالي بالتوسم في کتابه العزيز بقوله :(إِنَّ فِي ذلِکَ لَآيَاتِ لِلمُتَوَسِّمِينَ )؛(59)
گويا قائم و ياران او را مي بينم که در نجف (کوفه )اجتماع کرده و پرندگاني بر سرآنها پرواز مي کنند. توشه هاي آنها کاستي گرفته، جامه هاي آنها کهنه شده و نشان سجده بر پيشاني آنها نقش بسته است. آنها شيران روز و زاهدان شب اند دل هايشان مانند پاره هاي آهن[محکم و استوار]است و ره کدام از آنها، توان چهل مرد را دارا هستند. هيچ يک ازآنها کشته نمي شود مگر به دست کافر يا منافق. خداوند تعالي در کتاب عزيز خود از آنها با عنوان اهل بصيرت و تيزبيني ياد کرده است، آن جا که مي فرمايد :در اين (عذاب)براي اهل بصيرت نشانه هايي نهفته است .
امام عسگري (ع)خطاب به احمد بن اسحاق مي فرمايد :
...و الله ليغيبن غيبه لا ينجو من الهلکة فيها الا من ثبته الله عزّ وجلّ علي القول بامامته و وفقه فيها للدعاء بتعجيل فرجه؛ (60)
..سوگند به خدا![فرزندم]داراي غيبتي خواهد بود که هيچ کس در آن دوران، از هلاکت و نابودي رهايي نمي يابد، مگر آن که خداوند، او را بر اعتقاد به امامت وي استوار سازد و بر دعا براي تعجيل ظهور آن حضرت، توفيقش بخشد .
هم چنين روايات فراواني که به تفقه در دين سفارش مي کنند، بر اين مطلب گواهي مي دهد. دراين باره، لازم است دولت زمينه ساز، به دو نکته کليدي توجه ويژه نمايد:
1.تعميق معرفت ديني، پشتوانه خوبي در عرصه مهدويت (يکي از گزاره هاي اصيل ديني )است؛
2.جامعه اي صالح است که مي تواند زمينه و پذيراي مصلح کل باشد .
پي نوشت ها :

*دانش آموخته مرکز تخصصي مهدويت .
**دانش آموخته مرکز تخصصي مهدويت .
1.سوره قصص، آيه 5.
2.سوره انبيا، آيه 105.
3.عبدالرحمان عالم ، بنيادهاي علم سياست، ص138، تهران :نشر ني ، 1378ش.
4.دليل طرف داران اين نظريه، رواياتي است که وقت ظهور را شبيه به وقت قيامت مي دانند؛از جمله روايت مفضل از امام صادق (ع) که مي فرمايد :«...لأنه هو الساعة التي قال الله تعالي:(يَسئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرسَاهَا قُل إِنَّمَا عِلمُهَا عِندَ رَبِّي لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقتِهَا إِلَّا هُوَ ). (محمد باقر مجلسي، بحار الانوار ، ج53، ص2، بيروت :انتشارات مؤسسه الوفاء، 1404ق)؛زيرا آن ظهور مهدي همان ساعت (و قيامتي )است که خداوند متعال درباره آن مي فرمايد :يَسئَلُونَکَ عَنِ الّسَاعَةِ أَيّانَ مُرسَاهَا قُل إِنَّمَا عِلمُهَا عِندَ رَبِّي لَا يُجَلِّهَا لِوَقتِهَا إِلّا هُوَ.(محمد باقر مجلسي ، بحار الانوار ، ج53، ص2، بيروت :انتشارات مؤسسه الوفاء ، 1404ق)؛زيرا آن ظهور مهدي همان ساعت (وقيامتي )است که خداوند متعال درباره آن مي فرمايد :(يَسئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرسَاهَا....)، درباره قيامت از تو سؤال مي کنند، کي فرا مي رسد. بگو :علمش فقط نزد پروردگار من است و هيچ کس جز او [نمي تواند]وقت آن را آشکار سازد .
5.المهدي من ولدي تکون له غيبة اذا ظهر يملا الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلما. »(لطف الله صافي گلپايگاني ، منتخب الاثر ، ص310، مکتبة آية الله صافي گلپايگاني ، 1428ق، حافظ سليمان حمسي قندوزي ، ينابيع المودة ، ج3، ص115، کاظمين ، بي نا، 1385ق).
6.المهدي من ولدي تکون له غيبة اذا ظهر يملا الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلما»؛(علاء الدين علي متقي هندي، البرهان في علامات اخر الزمان، ص78)مهدي (عج) از فرزندان من است. براي او غيبتي است، هنگامي که ظاهر شود ، زمين پر از قسط و عدل مي شود؛ همان طور که پر از جور و ظلم شده است .
7.(وَلتَکُن مِنکُم أُمَّةٌ يَدعُونَ إِلي الخَِيرِ وَ يَأمُرونَ بالمَعروُفِ وَ يَنهَونَ عَني المُنکَر) و بايد از ميان شما، گروهي، [مردم را ]به نيکي دعوت کنند وبه کار شايسته وادارند و از زشتي بازدارند.(سوره آل عمران ، آيه 104.
8.ناصر مکارم شيرازي، حکومت جهاني مهدي (عج) ، ص80-83، قم :انتشارات هدف، 1357ش.
9.سوره انفال ، آيه 60؛سوره انبياء، آيه 105؛سوره قصص، آيه 5.
10.سوره سبأ، آيه 51.
11.سوره سبأ، آيه 52.
12.سوره سبأ، آيه 54.
13.سيد محمد حسين طباطبايي ، الميزان في تفسير القران ، ج15، ص593، قم :دفتر انتشارات اسلامي، 1417ق.
14.سوره رعد، آيه 11.
15.سوره انفال، آيه 53.
16.سوره اعراف آيه 96، آيه ايمان و تقوا؛ سوره يوسف، آيه 110، آيه يأس؛ سوره بقره ، آيه 214، آيه نصر .
17.احمد بن فارس ، مقاييس اللغة ، ذيل ماده «وطي»، قم:مکتبة الاعلام الاسلامي ، 1404ق.
18.جلال الدين سيوطي ، الحاوي للفتاوي، ج2، ص60، بيروت:دارالفکر، 1414ق؛بحارالانوار ، ج51، ص87.
19.مقاييس اللغة، ذيل ماده «مهد ».
20.آنها که کار شايسته انجام مي دهند، زود خود را آماده مي سازند ».(سوره روم، آيه 44).
21.محمد بن يزيد قزويني ، سنن ابن ماجه ، ج2، ص1366، بيروت :دارالفکر، بي تا .
22.محمد بن ابراهيم نعماني ، الغيبة، ص408، باب 15، ح2، تهران :مکتبة الصدوق، 1397ق.
23.همان، ص409، باب 15، ح5.
24.بحارالانوار، ج52، ص131.
25.همان، ص346.
26.اللهم انا نرغب اليک في دولة کريمة، تعزبها الاسلام و أهله، و تذل بها النفاق و اهله، و تجعلنا فيها من الدعاة الي طاعتک ، والقادة الي سبيلک ، و ترزقنا بها کرامة الدنيا والآخرة»؛خداوندا!ما ازتو دولت ارزشمندي را خواهانيم که با آن ، اسلام و اهلش را عزت بخشي و نفاق و اهلش را خوار گرداني و ما را در آن دولت، از دعوت کنندگان به فرمان برداري از خود قرار دهي. (ابراهيم بن علي کفعمي از دعوت کنندگان به فرمان برداري از خود قرار دهي. (ابراهيم بن علي کفعمي ، المصباح ، ص581، قم :انتشارات رضي، 1405ق؛همو، البلد الأمين، ص195، چاپ سنگي) .
27.شيخ عباس قمي ، مفاتيح الجنان ، دعاي عديله؛ شهاب الدين سهروردي ، مجموعه مصنفات ، تصحيح :هانري کربن، ج2، ص11، تهران ، بي نا، 1355ش.
28.لولا الحجة لساخت الأرض بأهلها ».(محمد بن يعقوب کليني ، اصول کافي ، ج1، ص10، باب 4، تهران :انتشارات دار الکتب الاسلاميه ، 1365ش.
29.قال الرضا (ع) :«فإن الناس لو علموا محاسن کلا منا لاتّبعونا».(محمد بن حسن حر عاملي ، وسائل الشيعه ، ج27، ص92، قم :انتشارات مؤسسة آل البيت لاحياء التراث ، 1409ق.
30.من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهليه ».(محمد بن علي بن بابويه، کمال الدين و تمام النعمه ، ص409، ح9، قم :انتشارات دارالکتب الاسلاميه، 1395ق.
31.وَ مَن عِندَه ُعِلمُ الکِتابِ . (سوره رعد، آيه 43)؛تفسير الميزان ، ج6، ص30.
32.يُخرِجُ الحَيَّ مِنَ المَيِّتِ وَ يُخرِجُ المَيِّتَ مِنِ الحَيِّ وَ يُحييِ الأَرضَ بَعدَ مَوتِهَا وَ کَذلِکَ تُخرَجوُنَ (سوره روم ، آيه 19)؛تفسير الميزان ، ج8، ص124.
33.وَعَدَ الله الَّذيِنَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالحَاتِ لَيَستَخلِفَنَّهُم فِي الأَرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذِينَ مِن قَبلِهِم وَ لَيُمَکِّنَنَّ لَهُم دِينَهُمُ الَّذِي ارتَضي لَهُم وَ لَيُبَدِّلَّنَّهُم مِّن بَعدِ خَوفِهِم أَمناً يَعبُدوُنَنيِ لَا يُشرِکُون َ بِي شَيئاً وَ مَن کَفَرَ بَعدَ ذلّکَ فَأُولئِکَ هُمُ الفَاسقُونَ.(سوره نور ، آيه 55).
34.بحار الانوار ، ج52، ص321.
35.همان، ص316.
36.براي مثال ، در نهج البلاغه برخي از جلوه هاي خدامحوري را مي توان اين گونه بيان نمود :1.استکبار ستيزي (خطبه 234)؛2.توجه به مسئوليت هاي انسان (خطبه 190)؛3.جو ناپذيري (خطبه130)؛4.اخلاص و فداکاري (خطبه 13)؛5.انقلاب ارزش ها(خطبه 184)و....(جمعي از نويسندگان ، انديشه سياسي در گفتمان علوي ، قم :انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي ، 1384ش.
37.بحار الانوار ، ج52، ص340.
38.انسان گرايي (اومانيسم -Humanism)مکتبي فکري است که بر اساس آن انسان ، مي تواند هر کاري را انجام دهد و اصل و ريشه هر چيزي به انسان بر مي گردد .
39.بحار الانوار ، ج51، ص74؛منتخب الاثر ، ص169.
40.يوسف بن يحيي مقدسي شافعي ، عقدالدرر، ص145، باب 7، بيروت :انتشارات دارالکتب العلميه ، 1997م؛ هيئت علمي مؤسسه معارف ، معجم الاحاديث الامام المهدي ، ج3، ص295، قم :انتشارات مؤسسه المعارف الاسلاميه ، 1428ق.
41.سوره فاطر ، آيه 10؛سوره يونس ، آيه 65؛سوره نساء، آيات 138-139.
42.سوره منافقون ، آيه 8.
43.سوره آل عمران ، آيه 26.
44.محمد بن علي بابويه ، من لا يحضر الفقيه، ج4، ص243، قم :مؤسسه انتشارات اسلامي، 1413ق.
45.مرتضي مطهري ، حماسه حسيني ، ج1، ص165، قم :انتشارات صدرا ، 1374ش.
46.سيد علي ابن طاووس ، الملاحم و الفتن ، ص108، قم :انتشارات الرضي، 1978م.
47.وَعَدَ الله الَّذِينَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُوا الصَّالحَاتِ لَيَستَخلِفَنَّهُم فِي الأَرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذِينَ مِن قَبلِهِم وَ لَيُمَکِّنَنَّ لَهُم دِينَهُمُ الَّذيِ ارتَضَي لَهُم وَ لَيُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمناً يَعبُدُونَنِي لَا يُشرِکُونَ بِي شَيئاً وَ مَن کَفَرَ بَعدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الفَاسِقُونَ .
48.ناصر مکارم شيرازي، تفسير نمونه، ج14، ص531، تهران :انتشارات دار الکتب الاسلاميه ، 1374ش.
49.مردم جز يک امت نبودند ، ميانشان اختلاف افتاد».(سوره يونس، آيه 19).
50.کمال الدين ، ص647، ح7؛بحار الانوار ، ج52، ص128، ح20.
51.بحار الانوار ، ج52، ص385.
52.امام خميني (رحمه) دراين زمينه مي فرمايد :«اميد است که وحدت خودتان را حفظ کنيد ، در اين زماني که احتياج به وحدت است، ويا همان قدرتي که تا اين جا آمديد، از اين جا به بعد هم با همين قدرت به پيش برويد و يک حکومت اسلامي عادلانه -ان شاء الله -تأسيس بشود....همه بتوانيم پرچم اسلام را بلند کنيم؛زيرسايه قرآن باشيم و يک حکومت عدلي که در صدر اسلام اتفاق بيفتد. ان شاءالله با از قيد و بند مستکبرين خارج بشوند».(روح الله خميني ، صحيفه امام ، ج11، ص404مؤسسه تنظيم و نشرآثارامام خميني .
53.سوره انبياء، آيه 105.
54.نبي مکرم اسلام (ص) قبول مسئوليت از طرف کسي که بداند شايسته تر از او وجود دارد را خيانت مي دانند (کنز العمال، ج6، ص25).
55.«ويختار المهدي الموعود (عج) لحکم الأرض ولاةً هم خيرة أصحابه الذين يتحلّون بأعلي کفائات الوالي الإسلامي من العلم و الفقه والشجاعة و النزاهة و الإخلاص...وهو مع ذلک متابع لأمورهم وطريقة قيامهم بمهامهم و يحاسبهم بشدة فإن علامة المهدي أن يکون شديداً علي العمال جواداً بالمال رحيماً بالمساکين ».(محمد بن حسن حر عاملي، اثبات الهداة ، ج3، ص494، قم:المطبعة العلمية؛ ابي شيبه کوفي ، مسند ابي شيبه ، ج15، ص199، بيروت :دارالفکر ، 1409ق)؛«انه يأخذ البيعة عن اصحابه أن يکنزوا ذهباً و لافضّة ولا برّاً و لاشعيراً و يلبسون الخشن من الثياب ».(منتخب الاثر ، ص570).
56.سيد محمد کاظم قزويني ، امام مهدي از ولادت تا ظهور ، ص740، قم:انتشارات الهادي .
57.نهج البلاغه ، ترجمه :دشتي ، قم :انتشارات دارالجهرة.
58.سوره حجر، آيه 75.
59.بحار الانوار، ج52، ص386.
60.کمال الدين ، ج2، ص384.

منبع:نشريه مشرق، شماره10.

بررسي رسالت ها و راه بردهاي فرهنگي -تربيتي دولت زمينه ساز

رفع موانع گرايش به حکومت مهدوي

همان گونه که براي جذب قلوب مردم بايد به مؤلفه هايي توجه نمود، موانعي در مسير گرايش دل هاي مردم وجود دارد که بايد براي رفع آنها چاره انديشي کرد که درذيل به برخي از آنها اشاره مي شود :
1.پاسخ گويي به شبهات مهدوي
سخن امير مؤمنان (ع) در مورد معناي شبهه، در زمينه فهم معناي آن، به خوبي ره گشاست :
جايي شبهه را شبهه مي خوانند که از آميختن حق و باطل(يا به تعبير ما روکش شدن حق براي لاطل )جان مي گيرد و همين آميختگي است که ره زن فکر بسياري گرديده و مي گردد .(1)
از اين کلام، به خوبي پيداست که تنها اولياي الهي به علت يقين از گرفتار شدن در دام شبهات، مصون و محفوظند. لذا ضروري است در حوزه معارف مهدوي، براي مصون ماندن از شبهات، دولت زمينه ساز اقداماتي انجام دهد. به برخي از اين راه کارها در قسمت راه بردها اشاره خواهد شد .
2.خرافات زدايي از باورهاي مهدوي
امام علي (ع) مي فرمايد:
فيريکمُ کَيفَ عَدلُ السّيرَةِ وَ يحي الکتابَ و السُّنَّةِ؛ (2)
حضرت مهدي شيوه عدالت را به شما نشان مي دهد و احکام از بين رفته کتاب و سنت را زنده مي کند .
اديان الهي هميشه پس از طي دوران مشخصي، بازيچه و ملعبه قرار گرفته است. مفسراني بوده اند که دين را در خدمت دنيا، به کار گرفته اند که ارسال پياپي پيامبران نيز به همين جهت بود تا اراده صحيح و اصيل پيامبران گذشته را باز نموده، آن را از لوث خرافات و تحريفات پاک کنند. هر چه اديان الهي پيش رفته تر مي شدند، تحريفات و توجيهات نيز هم گام با آنها پيچيده تر مي گشت، ولي کار امام مهدي (عج) در اين بعد، از تمام پيامبران و امامان گذشته مشکل تر است؛ زيرا ايشان بار «پاک سازي »و «بدعت زدايي »اسلام را نيز در اذهان مردم که به عنوان حقايق نقش بسته، بايد تعيين کند و بار ديگر، مردم غفلت زده را به راه اصيل دين، قرآن و عترت پيامبر برگرداند و عترت اين باره بدون هيچ گونه تقيه، به تفسير قرآن مي نشيند .(3)
امروزه به دليل توجه روز افزون مردم به دين و مذهب درجهان، جماعتي هم براي سوء استفاده از برخي ساده لوحان و سرکيسه کردن آنها، از هر فرصت و بهانه اي استفاده مي کنند. صفحه حوادث روزنامه ها و مجلات گوناگون، پر از شيادي هايي است که به اسم دين صورت مي پذيرد. دراين ميان، گرايش روز افزون به مباحث مهدويت، باعث شده که بازار مکاران اين عرصه نيز داغ گردد. مدعيان دروغين با ادعاهايي نظير ارتباط با عوالم غيب و ملکوت، ادعاي مهدويت و تعيين تاريخ ظهور، ادعاي داشتن شعور کيهاني، ادعاي مهدويت و تعيين تاريخ ظهور، ادعاي داشتن شعور کيهاني، ادعاي مشاهده يا ارتباط با ائمه و غيره، يکي پس از ديگري، بساط خرافات را در باورهاي مهدوي پهن کرده اند و با نشان کردن افراد ساده لوح، تفسير به رأي هاي فراوان، گفتن دروغ هاي بزرگ، صدور فتوا، وده ها روش ديگر، سعي دارند در بين مردم نفوذ کنند. اين ميان، متوليان فرهنگي دولت زمينه ساز، بايد درتعميق باورهاي مهدوي بکوشند؛ زيرا طبق فرموده معصومان عليهم السلام «هيچ بدعتي در دين ايجاد نمي شود مگرآن که سنتي ترک گردد »؛ (4)هم چنين نهادهاي اطلاعاتي و نظامي بايد امر جمع کردن بساط شبهه پراکنان و مدعيان را قبل از نفوذ ميان قشرهاي آسيب پذير، مخصوصاً جوانان و نوجوانان تسريع بخشند و همانند عمل کرد امام عصر(عج)در حکومت مهدوي، راه ورود بدعت هاي نوظهور را سد نمايند.
3.نظارت بر مجامع و محصولات مهدوي
تبيين عقايد اسلامي و شناساندن جاي گاه و منزلت امام منتظر و پژوهش هاي نو و کاربردي در اين زمينه، بسيار مهم است و در فضاي بحران خيز جهان کنوني، به کار گيري زبان و دانش روز در اين مسير نقش به سزايي دارد. دراين ميان، مجامع و تشکل هاي گوناگون مهدوي شکل گرفته اند که هر کدام به سهم خود و با توجه به توسعه فن آوري اطلاعات و ارتباطات، با استفاده ازاين ابزارهاي کار آمد، به احياي فرهنگ مهدويت و انتظار برآمده اند. در اين زمينه، کارهاي شايسته اي انجام شده که به شيوه هاي گوناگون به عرضه مطالبي ارزش مند درباره امام عصر و ارايه پاسخ هاي مناسب به شبهات و پرسش هاي موجود پرداخته و طريق تشنگان کوي انتظار را هموار ساخته اند. اما در اين بين ، لازم است که دولت زمينه ساز، با نظارت صحيح و عالمانه به فعاليت هاي اين مؤسسات و محافل، ابتدا به تعميق فعاليت ها و به روز آوري محصولات آنان کمک کند و سپس از موازي کاري و انجام دادن فعاليت ها و توليد محصولات تکراري جلوگيري نمايد برخي از راه کارهاي اين امر مهم ذکرخواهد شد .
4.مبارزه با ترويج فرهنگ ضد دين
دين پايه، بنيان و خاستگاه مهدويت است؛ لذا ترويج فرهنگ ضد دين، به سست شدن بنيادهاي مهدويت مي انجامد و در نتيجه اين تشکيک، جامعه با بحران فرهنگي و اعتقادي روبه رو خواهد شد.
همان گونه که مبارزه با فرهنگ ضد دين و ابهام زدايي از چهره دين حنيف، يکي از برنامه هاي حکومت موعود است،(5) دولت زمينه ساز نيز بايد در مسير سالم سازي فرهنگي و پيرايش فرهنگ دين از بدعت ها و انحرافات، و پاسخ گويي به شبهات، کوشا باشد .
تربيت و مديريت نيروهاي زمينه ساز

توسعه منابع و تقويت نيروي انساني مجرب و مديران کارآمد براي حکومت جامعه و دولت در فرايند اسلامي شدن، در مباحث مديريتي امروز، اهميت بالايي دارد. البته بيان اين نکته ضروري است که منظور از نيروسازي، اين نيست که نيرويي براي در اختيار گرفتن پست و منصب آماده شود،، بلکه نيروسازي و نهضتي از رشد نيروي انساني به وسعت و در چشم انداز يک قطعه تاريخي مورد نظر است که به توليد قدرت براي مهدي ياوري بينجامد. براي اين امر، نکات کليدي ذيل مهم است .
1.شناسايي، جذب و تربيت نيروهاي مستعد مهدي ياور
بايد افراد هدايت پذير و داراي استعداد کمال را پرورش داد و به کمال رسانيد. امام باقر (ع) درباره حضرت مهدي (عج) مي فرمايد :
اذا قام قائمنا وضع يده علي رؤوس العباد فجمع به عقولهم و کمل به احلامهم؛ (6)
چون قائم ما قيام کند، دستش را بر سر بندگان مي گذارد و عقول آنها را متمرکز ساخته، فکرهايشان را به کمال مي رساند
نکته ديگري که از اين حديث استفاده مي شود، اين است که مردم بايد خود اقدام نمايند و شروع به تحصيل کمال کنند و دولت مردان وظيفه دارند تا نواقص را جبران نمايند. دولتي که آرمان زمينه سازي و ياري موعود را دارد، به خوبي بداند که چنين حکومتي، به کادر مؤمن، معتقد و کارآمد نياز دارد .
2.تجميع و سازمان دهي افراد و گروه هاي زمينه ساز مهدوي
يکي از فوايد مهم سازمان دهي نيروهاي زمينه ساز، علاوه برجلوگيري از به هدر رفتن نيروها و موازي کاري، مقابله با جبهه سازمان دهي شده دشمنان مهدويت است. در مسيرمقابله با صفوف منظم و اتحاد جبهه کفر، مبارزه انفرادي حتي اگر در اوج خود باشد، بي شک نتيجه اي جز شکست ندارد. اما اگرهمين افراد و گروه هاي کوچک به هم بپيوندند، کارهاي بزرگي را مي توانند انجام دهند و ضربات مهلکي به دشمن وارد آرند؛ آن گونه که قرآن کريم مي فرمايد :
اگر از شما بيست تن باشند و در جنگ پايداري کنند، بردويست تن غلبه خواهند يافت .(7)
حمايت مادي و معنوي از فرهنگ زمينه سازي

بي شک همه راه کارهايي که در زمينه گسترش فرهنگ مهدويت وجود دارد، مانند همه عرصه هاي مهم ديني، به حمايت مادي و معنوي دولت زمينه ساز نياز دارد. اين حمايت ها، همراه با نظارت دقيق، همان گونه که قبلاً اشاره شد، در تعميق و گسترش انديشه مهدويت در سطوح مختلف ، و جلوگيري از به انحراف کشيده شدن آن ، کمک شاياني مي کند. در ادامه، به برخي از عناوين مهمي اشاره مي شود که در عرصه مهدويت، به حمايت همه جانبه نياز دارند :
1.اختصاص بودجه ويژه براي مباحث مهدوي؛
2.تشويق شايان فعالان فرهنگ مهدوي؛
3.تهيه نيازمندي هاي آموزشي، پژوهشي و تبليغي مهدوي؛
4.حمايت امنيتي از زمينه سازان
راه بردهاي دولت زمينه ساز

پس از تبيين رسالت ها و خطوط کلي دولتي که هدف زمينه سازي براي ظهور مهدي موعود را پي گيري مي کند، شايسته است وظايفي که بايد در حوزه عمل و با توجه به رسالت ها عملياتي شود، ذکر گردد و در مورد هريک، توضيحاتي هر چند مختصر داده شود. آن چه در اين زمينه مهم مي نمايد، در نظر گرفتن شرايط و فضايي است که ظرف تحقق راه بردها به شمار مي آيد. بدين جهت، با توجه به محدوده جغرافيايي اعمال نفوذ دولت، بايسته است که حوزه عملياتي دولت، به دو منطقه داخل و خارج کشور، تقسيم گردد و راه بردهايي متناسب با آن مناطق، در دستور کار قرار گيرد .
راه بردهاي ويژه داخلي

همان طور که بيان شد، با تقسيم حوزه فعاليت هاي دولت زمينه ساز به داخل و خارج از کشور و ميزان قدرت نفوذ و اجراي مقاصد، هدف هاي کاربردي را بايد تعيين کرد و ازحداکثر نيروي حکومت، براي رسيدن به اين مقاصد بهره برد. که الهام گرفته از رسالت هاي از پيش تعيين شده است .
در اين جا، تعدادي از کار ويژه هايي را بر مي شمريم که دولت مي تواند با استفاده از ظرفيت هاي خويش به آنها اقدام نمايد، به اميد اين که دولت زمينه ساز، با پشتوانه عزم و همت بلند خويش، براي به جلو انداختن امر فرج و ظهورامام زمان (عج) اجراي کامل اين امور را در نظر گيرد :
1.گزينش کارگزاران با معيار مهدي باوري
کارگزاران و کارمندان هر دولتي، بازوان اجرايي آن دولت هستند که به خواسته هايش جامه عمل مي پوشانند. دولتي که هدف اصلي و آرمان و شعار خويش را زمينه سازي براي حکومت عدل جهاني مهدوي قرار داده است، بايد در انتخاب و گزينش کادر خود، کساني را در نظر گيرد که به آماده سازي براي قيام حضرت مهدي (عج) معتقد و اميدوار باشند؛ يعني کساني که پشتوانه معرفتي صحيحي درباره معارف مهدوي دارند و عميقاً به وعده الهي و نيز اختياري بودن ظهورمعتقد هستند. قطعاً هر چه به سطوح بالاي مديريتي نزديک تر شويم، وجود چنين افراد مهدي باوري در سيستم اداري دولت زمينه ساز، ضرورتي به نظر مي رسد.
مدير مهدي باورکه آرزويش مهدوي ياوري و خدمت صادقانه به حضرت ولي عصر است، از هيچ گونه تلاشي براي تحقق اين هدف فروگذار نخواهد نمود؛ چنين مدير منتظري در گزينش معاونان و کارمندان زير مجموعه خود، در تدوين قوانين درون سازماني و در ارايه پيشنهادهاي کلان به مدير سطوح بالا، سياست «يک گام براي نزديک شدن ظهور»را دنبال خواهد نمود.
رئيس دولت زمينه ساز بايد بداند که در حکومت جهاني حضرت مهدي نير (عج)، فراهم نمودن چنين نيروي انساني مخلص و عقيده مند به ايشان، جزء بايسته هاي قيام و تشکيل حکومت وي خواهد بود. امام هادي (ع)مي فرمايند :
فَإِذَا اجتَمَعَت لَهُ هَذِهِ العِدَّةُ مِن أَهلِ الإِخلَاصِ أَظهَرَ اللهُ أَمرَه .(8)
پس چگونه دولتي که خود را دنباله رو و مهيا کننده چنان حکومتي مي داند، از اين مهم چشم پوشي مي کند؟بنابراين، دولت زمينه ساز بايد علاوه بر شرايط عمومي يک دولت مرد شايسته که در قبل بيان شد، با استفاده از شاخصه هاي يک کارگزار منتظر، کادرخود را انتخاب نمايد؛ برخي از اين شاخصه ها عبارتند از :
الف)معرفت عميق به خدا
امام علي (ع) در وصف ياران منجي عالم بشريت مي فرمايد :
رِجَالٌ مُؤمِنُونَ عَرَفُوا اللهَ حَقَّ مَعرِفَتِهِ وَ هُم أَنصَارُ المَهدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمَان .(9)
بنابراين، معرفت حقيقي و قلبي به خدا که به دنبال آن اطاعت از اوامرالهي را نيز در پي دارد، از شرايط سربازان زمينه ساز او خواهد بود؛ مرداني که در اين معرفت ثابت هستند و چيزي از باورهاي ايشان نخواهد کاست. امام صادق (ع) مي فرمايد:
رِجَالٌ کَأَنَّ قُلُوبَهُم زُبَرُ الحَدِيدِ لَا يَشُوبُهَا شَکٌ فِي ذَاتِ اللهِ....بِهِم يَنصُرُاللهُ إِمَامَ الحَق .(10)
ب)معرفت و اطاعت ازامام مهدي (عج)
يکي ديگر از شاخصه هاي مهم نصرت دهندگان حضرت ولي عصر (عج)، معرفت سرشار ايشان است که با آگاهي از حقيقت مقام امامت ايشان سرچشمه گرفته و به همين جهت، افتخار سربازي آن وجود نازنين را نصيبشان کرده است امام باقر (ع) مي فرمايد :
مَن مَاتَ وَ هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِه کَانَ کَمَن هُو قَائِمٌ مَع القَائِمِ فِي فُسطَاطِه.(11)
به پشتوانه اين شناخت عميق، همه آنها سر تا پا مطيع اوامر ولي امر خويش هستند و به فرمايش امام صادق (ع) :
يَکفُونَه مَا يُرِيد....هُم أَطوَعُ لَهُ مِن الأَمَةِ لِسَيِّدِهَا...بِهِم يَنصُرُاللهُ إِمَامَ الحَق.(12)
به راستي که ايشان به امام مي بالند و امام نير به وجود چنين ياراني فخر مي فروشد .
ج)شوق انتظار مهدي موعود
از جمله ويژگي هايي که بايد در انتخاب کارگزاران دولت زمينه ساز حکومت حضرت مهدي (عج) لحاظ شود، اشتياق وصف ناپذير و لحظه شماري ايشان به ظهور امام زمان (عج) و ديدار ايشان است؛ گويي اين کلمات را هر روز زمزمه مي کنند :
مَتَي تَرَانَا [وَ]نَرَاکَ وَ قَد نَشَرتَ لِوَاءَ النَّصرِ تُرَي أَتَرَانَا نَحُفُّ بِکَ وَ أَنتَ تَؤُمُّ المَلَأ وَ قَد مَلَأتَ الأَرضَ عَدلاً وَ أَذَقتَ أَعدَاءَک هَوَانا وَ عِقَابا.(13)
د)اراده مصمم بر زمينه سازي ظهور امام
بي شک، منتظرحضرت مهدي (عج) فقط به حرف بسنده نمي کند و خود را با دعاي فرج تسکين نمي دهد؛ زيرا به عيان مي داند که دعا، پشتوانه عمل است و تا تلاشي در حد توان و در جهت رسيدن به مقصود صورت نگيرد، رسيدن به خواسته دروني ناممکن خواهد بود. از اين جهت، با عزمي مصمم، از تمام امکانات خويش براي زمينه سازي ظهور بهره مي گيرد. و اين گونه به سخن «افضل الاعمال امتي انتظار الفرج»، تفسيري صحيح ارايه مي دهد.
ه)مجاهدت تا سرحد شهادت
منتظران و شيفتگان خدمتگزاري به حضرت مهدي (عج) کساني هستند که بينش واقع بينانه اي به جهان هستي و مسئله مرگ و زندگي دارند و مرگ را تنها پلي به سوي آخرت مي شمرند در نگاه ايشان، شهادت بهترين مرگي است که زندگي سازبوده، نيل به درجات رفيع را موجب مي شود. به راستي چه زيبا امام صادق (ع) در ترسيم اين بصيرت عالي ياران حضرت مهدي (عج) مي فرمايد:
يَدعُونَ بِالشَّهاَدةِ وَ يَتَمَنَّونَ أَن يُقتَلُوا فِِي سَبيِلِ اللَه بِهِم يَنصُرُ اللهُ إِمَامَ الحَق .(14)
چنين بينش عميق و بصيرت فوق العاده اي، ايشان را به تکاپو مي اندازد؛ به گونه اي که به فرمايش امام صادق (ع):
لَا يَکُفُّونَ سُيُوفَهُم حَتَّي يَرضَي اللهُ عَزَّ وَ جَل .(15)
3.تدوين قوانين کشوري با روي کرد زمينه سازي
مردم هر سرزميني، آرمان ها و آرزوهايي ملي دارند که بايد براي رسيدن به آنها، برنامه ريزي کنند و قوانين متناسب با آن را تصويب نمايند و سپس به اجرا در آورند. حکومت که تجلي اراده ملي هر کشوري است، وظيفه برنامه ريزي و قانون گذاري دقيق براي رسيدن به آرمان ملي و به تبع آن، اجراي درست قوانين مصوب را برعهده دارد .
دولتي که برخاسته از ملت منتظر حضرت مهدي (عج) است، براي زمينه سازي ظهور و حکومت ايشان، بايد در تمام قوانين فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، حقوقي و سياسي، چنين روي کردي را در نظر گيرد، به طوري که در چينش پازل قوانين کشوري، تصوير زمينه سازي براي ظهور رخ بنماياند.
حکومت زمينه ساز نمي تواند در مقام شعار به زمينه سازي ظهور، فرياد بلند کند، اما در سياست هاي کلان و جهت گيري هاي خويش به آن پاي بند نباشد و آن قدر خود را صرف مسائل روزمره و رفع مشکلات داخلي کند که از آرمان و شعارخويش، اثري به چشم نخورد و يا اين که دست کم اين روي کرد، ملاحظه شدني نباشد .
اگر زمينه سازي براي حکومت جهاني حضرت مهدي (عج) نيازمند يک کار سازماني گسترده با تهيه برنامه ها و قوانين مطابق با آن است، بايد فضاي فکري تهيه کنندگان قوانين، فضاي تمهيد براي تعجيل در ظهور باشد. البته اين کار، مستلزم معرفت صحيح و باور عميق و انتظار پويا به موضوع حکومت عدل مهدوي است .
3.تأسيس مرکز استراتژيک مهدويت براي نظارت بر تحقق آرمان زمينه سازي
ايجاد آمادگي ذهني و معرفتي در ميان توده هاي مردم، يکي از ارکان مهم زمينه سازي براي قيام جهاني مهدي موعود به شمار مي آيد. پرواضح است که در ميان انبوه تبليغاتي که در موضوعات مختلف ذهن مردم را به خود مشغول نموده، نشر معارف مهدوي و تبيين مزاياي منحصر به فرد حکومت جهاني ايشان، بايد به دقت و شدت پي گيري شود تا بتواند تأثير زيادي در ميان مردم و گرايش قلوب آنها داشته باشد .
چنيني آرمان بلندي، جز با تهيه نقشه مهندسي کلان براي فراگير شدن انديشه مهدوي در سطح حکومت و رسالت هاي آن ، بسيج و هم آهنگي همه نهادها و به ويژه سازمان هايي که مسئوليت فرهنگي کشور را برعهده دارند، نظارت بر صحت حرکت همه نهادها و عدم انحراف آنها از اهداف تعيين شده، حاصل نخواهد شد؛ هم چنان که دوري از موازي کاري نهادها و آسيب شناسي مهدويت در سطح حکومت و جامعه و دفع موانع پيش روي آن نيز حتماً بايد لحاظ گردد.
همه موارد ذکر شده، لزوم تأسيس مرکزي استراتژيک را که متولي اين امور باشد اجتناب ناپذيرنموده، ضريب تحقق آرمان بلند زمينه سازي را افزايش خواهد داد .
4.توسعه ارتباط معنوي و معرفتي با امام مهدي (عج) با استفاده از رسانه ها
امروزه رسانه هاي جمعي چون:راديو، تلويزيون، اينترنت و ابزارهاي ديگر، به صورت انبوه در ميان جامعه، گسترش يافته و تأثير چشم گيري بر روح و ذهن افراد از خود نشان مي دهد؛ به طوري که استفاده از اين وسايل، ابزاري بسيار مهم در جهت خواسته هاي استکبارجهاني محسوب مي شود .
بهره گيري از اين موقعيت رسانه ها، مي تواند در جلب قلوب و پيوند عاطفي و معرفتي مردم با وجود نازنين امام مهدي (عج) تأثير فوق العاده اي داشته باشد و حضور معنوي ايشان را به عنوان رفيقي شفيق، در لحظه لحظه زندگي مردم نهادينه نمايد و با تبيين جاي گاه بي نظير امام در سرنوشت و سعادت انسان، شوق ظهور و ديداربا ايشان را در دل ها بروياند .
پخش مباحث معرفتي، دعاهاي مربوط به ايشان، اشعار مهدي با صداهاي گرم و موارد ديگري از اين قبيل که با قالبي دل نواز و هنرمندانه توسط رسانه ها انجام مي شود، خود مي تواند به روند آمادگي عمومي سرعت بخشد .
5.تهيه متون درسي مهدوي از دبستان تا دانشگاه
براي تربيت نسلي که به آرمان هاي مهدوي اعتقاد دارند و به ظهور امام زمان (عج)اميدوار هستند و قرار است که زمينه ساز حکومت وي باشند، امر تعليم معارف مهدوي بر سيستم آموزشي کشور بايد جدي گرفته شود؛ زيرا به موجب فرمايش امير المؤمنين که :«العلم مع الصغر کالنقش في الحجر »؛ (16)تعليم درنوجواني مثل نقش در حجر است، نفوذ معارف مهدوي در دل ها و ذهن ها بسيار بهتر و ماندگارتر خواهد بود. بديهي است که تعليم اين معارف بلند که در سرنوشت متعلم و بلکه جامعه جهاني نقش تمام را دارد، کم ارج تر از علوم رايج در مدارس نيست؛ لذا برعهده دولت اسلامي و زمينه سازاست که در بعد آموزشي کشور، از دبستان تا دانشگاه، با استفاده از متخصصان مباحث مهدوي و با در نظر گرفتن شرايط سني و فهم مخاطبان ، متوني را تهيه کنند و جزء مواد رسمي دروس مراکز آموزشي قرار دهند .

6.تشکيل کرسي هاي تخصصي مهدويت
علاوه بر اين که بايد معارف مهدوي در مراکز آموزشي و رسانه هاي جمعي به همگان تعليم داده شود، لازم است که کرسي هايي تخصصي در اين زمينه شکل گيرد و راجع به ريز موضوعات معارف مهدوي، نظريه پردازي شود و صاحبان ايده هاي ابتکاري ونو ومتفکران اين عرصه، بتوانند محصولات جديد فکري خود را قبل از انتشار عمومي، عرضه کنند تا نقد و بررسي شود. بديهي است چنين سازو کاري، نه تنها به شادابي هميشگي معارف مهدوي کمک خواهد کرد، بلکه از نشر مباحث نادرست و انحرافي در عرصه مهدويت جلوگيري خواهد نمود .
7.برگزاري جشن واره هاي مهدوي
امام صادق (ع) مي فرمايد:
تَجِبُ عَلَي السُّلطَانِ لِلخَاصَّةِ وَ العَامَّةِ مُکَافَاةُ المُحسِنِ بِالإِحسَانِ لِيَزدَادُوا رَغبَةً فِيه.(17)
وقتي دولت مسئولان فرهنگي کشور، به موضوعي توجه مي کنند، اين امر توجه قشرهاي جامعه را نيز به خود جلب مي کند و انگيزه فعاليت هاي اجتماعي حول موضوع را مضاعف مي نمايد. برگزاري جشن واره هايي در زمينه مهدويت که با ارايه محصولات و معرفي و تشويق شايسته تلاش گران اين زمينه خواهد بود، مي تواند به اين هدف بلند کمک کند و در ترويج مباحث و فرهنگ مهدوي در سطح جامعه به صورت چشم گيري اثر گذارد .
8.تقويت و تجهيز پادگان هاي نظامي به نيروها و سلاح هاي کارآمد
در طول تاريخ هميشه زورمندان و باطل گراياني درمقابل حق طلبان بوده اند که از شناخت و تبعيت حقيقت و عدالت در ميان جامعه هراس داشته اند، زيرا اين امر با سودجويي ايشان در تضاد بوده است؛ آنها پيوسته کوشيده اند تا مردم را در جهالت نگه دارند و گرفتاري و فلاکت ايشان راخواست خدا معرفي نمايند. دراين ميان، آزادمرداني کمر همت بسته و در بسط شناخت و ايجاد عدالت خواهي در قلوب مردم، از هيچ کوششي فروگذار ننموده اند که البته اين کار براي طبقه مستکبر گران آمده و با شيوه هاي تطميع و تهديد، سعي نموده اند تا اين جنبش مبارک را با از بين بردن مروّجان آن، محو سازند .
در زمان ظهور حضرت مهدي (عج) نيز همين روش دنبال مي شود و جهان خواران عالم، با آگاه شدن از ظهور ايشان، تصميم به نابودي آن حضرت مي گيرند و با گسيل کردن لشکر، سعي مي کنند براي هميشه اين تهديد را از بين ببرند که البته به خواست خدا و با ياري او ومؤمنان حقيقي، صفحه نبرد تاريخي حق و باطل به نفع حق طلبان بر مي گردد و باطل براي هميشه محو مي شود .
امام باقر (ع) مي فرمايد ::
يبعث السفياني بعثا إلي المدينة فيفر المهدي منها إلي مکة فيبلغ أميرجيش السفياني أن المهدي قد خرج إلي مکة فيبعث جيشا علي أثره فلا يدرکه حتي يدخل مکة خائفا يترقب علي سنة موسي بن عمران (ع) قال فينزل أمير جيش السفياني البيداء فينادي مناد من السماء يا بيداء أبيدي القوم فيخسف بهم .(18)
با توجه به روش سازش ناپذيري مستکبران و مترفان، لازم است که علاوه بر نبرد در جبهه فرهنگي، براي غلبه موج آگاهي و عدالت طلبي بر سياهي ظلم و جهالت، پشتوانه امنيتي از جبهه حق به وجود آيد و با آمادگي کامل و قدرت بالاي مقابله با جبهه دشمن، از خطر حمله آنها جلوگيري شود؛ اين امر ميسر نخواهد شد مگر اين که دولت علاوه بر ايجاد پايگاه هاي نظامي، از توان جنگي دشمن با خبر گردد و نيروهاي نظامي را هم سطح با امکانات دشمن آموزش دهد.
9.ايجاد و حفظ هم دلي جامعه حول محور عهد با امام مهدي (عج)
براي موفقيت دولت زمينه ساز ظهور در رسيدن به آرمان مقدسش، بي شک ايجاد هم سويي و هم دلي در جامعه و تبديل آن به يک جامعه منتظر، به منزله پشتوانه اي محکم براي فعاليت هاي دولت، فوق العاده مهم خواهد بود. نشر معارف عميق مهدوي، زمينه چنين امري را فراهم مي کند. عهد و بيعت با امام زمان (عج) به اين همدلي استحکام و رسميت مي دهد و در واقع نوعي التزام جمعي را ايجاد مي کند .
وقتي آحاد جامعه در هر صبح گاه، معتقدانه دعا مي کنند که «اللهم اني اجدد له في صبيحه يومي هذا و ما عشت من ايامي عهداً و عقداً و بيعة له في عنقي لا احول عنها و لا ازول ابدا»، از تجمع اين پيمان هاي فردي، به عهدي اجتماعي با آن حضرت به وجود خواهد آمد که خود عامل هم دلي و هم نوايي اجتماعي با دولت زمينه ساز خواهد بود.
چنين دولتي بايد براي روييدن تعهد اجتماعي، بذر معرفت امام را در دل ها کاشته، ضرورت بيعت با ايشان در هر صبح گاه را شرط خروج از زندگي جاهلانه اي بداند که در باطن خود مرگ است و آن را با تبليغات گسترده، نهادينه نمايد؛ دراين صورت، بذر کاشته شده در هر قلبي غنچه انتظار را مي روياند و حاصل ميليون ها غنچه انتظار، عطر دل انگيزش تلاش و آمادگي و زمينه سازي براي حکومت موعود عدالت گستر جهاني است و اين به همان مطلب ارزش مندي بر مي گردد که وجود نازنين امام عصر (عج) درباره اي مي فرمايند :
لو انّ اشياعنا -و فقهم الله لطاعته -علي اجتماع من القلوب في الوفاء بالعهد عليهم لما تأخّرعنهم اليمن بلقائنا؛ (19)
اگر شيعيان -که خدا براي اطاعت خود توفيقشان دهد -در راه وفاي به پيماني که بر عهده دارند، هم دل و همراه مي شدند، سعادت ديدار ما براي ايشان به تأخير نمي افتاد.
10.تدوين طرح شهرسازي با روي کرد انتظار
اصولاً شهرها در طول تاريخ، به نام تمدن و فرهنگ خويش شناخته شده اند؛ مثل شهر هاي بودايي، شهرهاي هندو، شهرهاي مسيحي، شهرهاي اسلامي و امثالهم. همين امر، سبب شده تا بسياري شهرها، هويتي جهاني يافته و مروّج ارزش ها و اصول و مفاهيمي خاص باشند. لذاست که شهر مسلمين و شهر منتظران حضرت مهدي (عج) نيز بايستي هويتي خاص خويش را داشته باشد و بدين وسيله، علاوه بر کسب هويتي جهاني براي خويش، بتواند مروّج و نمايش گر ارزش هايي باشد و بدين وسيله، علاوه بر کسب هويتي جهاني براي خويش، بتواند مروّج و نمايش گر ارزش هايي باشد که بر تفکر شيعي حاکم است. با اين مقدمات، اين موضوع که شهرها عامل معرفي يک تمدن هستند، بايد مورد توجه جدي مسئولين امر قرار گرفته و برنامه ريزي براي ايجاد و رشد و توسعه و اصلاح (وضع موجود)شهرها، جهت دست يابي و ايجاد محيطي مناسب براي زندگي منتظران آغاز گردد؛ به نوعي که سيما و کالبد آن به عنوان عامل هويت امتي مسلمان و شيعه و منتظر و آماده ظهور حضرت مهدي (عج) عمل نمايد. شهرهايي که ضمن هويت اسلامي و شيعي و منتظر داشتن، به مدينه نشينان نيزهويت بخشيده و متذکر و هدايت گر آنان به سمت اصول اعتقادي و باورهايشان باشند».(20)
«براي تدوين ضوابط و مقرراتي که بتوان توسط آنها «مدينه منتظران »را تجلي عيني بخشيد، توصيه هايي مقدماتي تقديم مي گردد:
-ايجاد مرکز و مؤسسه اي با پشتوانه معنوي و مادي لازم به عنوان مرکز مطالعات معماري و شهرسازي اسلامي که باني و متولي و هدايت گر تحقيقات لازم در زمينه تدوين ويژگي هاي مدينه منتظران و هم چنين تحقيق در چگونگي تجلي کالبدي بخشيدن به آنها باشد .
-هم کاري جدي حوزه ودانشگاه در جهت هم کاري در انجام تحقيقات مشترک در زمينه هايي هم چون:شناسايي ويژگي هايي که تعاليم اسلامي براي محيط زندگي انسان تعيين مي نمايد، تعريف ارتباط انسان با محيط طبيعي و محيط مصنوعي، تبيين نحوه استفاده از منابع و مواد موجود در طبيعت، تبين نقش انسان در عالم هستي و رابطه انسان ها با يک ديگر، وسعي در يافتن پاسخ بسياري سؤالات ديگر که جواب آنها کاملاً ناشناخته هستند و هم چنين همکاري در چگونگي تجلي کالبدي بخشيدن به ارزش ها و اصول اسلامي و فرهنگي.
-شناسايي مراکز مشابه در جهان(اعم از ممالک اسلامي و غير اسلامي )وبرقراري ارتباط علمي با آنان درجهت استفاده از منابع و تجراب در اختيار آنها ».(21)
11.ايجاد پايگاه هاي فرهنگي و تربيتي مهدوي
بي شک هر هدف کلاني، جز با داشتن مجموعه افرادي که داراي توانايي مقبولي در زمينه با هدف باشند، ميسر نخواهد شد. اين مطلب، لزوم پرورش نيروهاي انساني معتقد به مباني مهدويت و مصمم به ايجاد زمينه هاي تحقق حکومت جهاني حضرت مهدي (عج) را دو چندان مي کند .
توجه به اين نکته ضروري است که تهيه نيروهاي کارآمد مهدوي، آن هم در سطح وسيع که مقتضاي گستره موضوع مهدويت و فراگيربودن آن در تمام عالم است، علاوه بر داشتن برنامه مدون و مشخص، به پايگاه هايي نيازدارد که از حيث کمي و کيفي، از پتانسيل فرهنگي و تربيتي مهدوي باشند؛ چنان که با ملاحظه در روايات قيام حضرت مهدي (عج) نيز مرکزيت برخي از شهرها به عنوان پايگاه هايي براي تجميع ياوران حضرت و حرکت منظم و حساب شده ايشان بيان شده است. امام باقر (ع) مي فرمايد :
تَنزِلُ الرَّايَاتُ السُّودُ الَّتِي تَخرُجُ من خُرَاسَانَ إِلَي الکُوفَةِ فَإِذًا ظَهَرَ المَهدِيُّ بُعِثَ إِلَيهِ بِالبَيعَةِ.(22)
بنابراين، به جاست که دولت زمينه ساز ظهور، در مورد احداث پايگاه هايي ويژه به منظور کارهاي فرهنگي و امور تربيت مهدوي، عنايتي کافي داشته باشد.
12.تقويت و گسترش ابزار رسانه اي
درجهان امروز، بسترسازي و پذيرش عمومي براي عملي شدن اهداف سياست مداران عالم، چه خوب و چه بد، به وسيله رسانه هاي جمعي سامان مي يابد. هر دولتي قبل از اجراي برنامه هاي خود، ابتدا اذهان مردم را با موجي از تبليغات مثبت در مورد ايده خويش، بمباران فکري و شناختي نموده، سپس آن را اجرا مي کند .
بي ترديد، براي عملي ساختن ايده عدل جهاني که توسط حضرت مهدي (عج) صورت مي گيرد، آمادگي و توجيه اذهان عمومي و ايجاد رغبت ملي و جهاني، جزء اولويت هاي رده بالاي دولت زمينه ساز است. اين امر ميسر نخواهدشد مگر اين که سرمايه گذاري چشم گيري در تهيه ابزارهاي رسانه اي مختلف در کشور، اعم از راديو و تلويزيون، مجلات و غيره، با جهت دهي معارف و اهدافي صورت گيرد که تأمين کننده بخشي از پروسه عظيم زمينه سازي ظهور هستند .
دولت زمينه ساز بايد بداند که در صورت توفيق نيافتن در جلب نظر عامه مردم، بي شک در رسيدن هدف والاي خود دچار چالش خواهد گرديد و نه تنها همراهي مردم را از دست خواهد داد، بلکه موانع و معضلاتي نيز گريبان گيرش خواهد شد .
13.اعزام مبلغان و مربيان مهدي باور به مناطق مختلف
شايد تصور شود که براي ترويج معارف مهدوي، کار رسانه اي کافي است، اما با توجه با دقيق بودن برخي از مباحث مهدوي و نيز شبهه افکني دشمنان انديشه مهدوي، لازم است که دانش وران متخصص مسائل مهدوي، با برنامه هايي منظم و حساب شده و با بررسي دغدغه هاي ذهني افراد مختلف ، به مناطق گوناگون اعزام شوند تا از نزديک، با شنيدن شبهات ذهني و پاسخ گويي مناسب، به نوعي آسيب زدايي نمايند.
به علاوه، مي توان با اعزام مربيان مهدوي به آموزش محدود مربي در مناطق شبهه خيز، همت گماشت تا پس از بازگشت اين مربيان، افرادي آموزش ديده در خود آن مناطق حضوري مداوم داشته باشند و به مسائل رسيدگي کنند و مراتب را به مسؤولان مربوط گزارش دهند .
14.تأسيس مراکز مهدي پژوهي
ايجاد شور و احساسات مردمي نسبت به حضرت مهدي (عج) در جاي خويش بسيار نيکوست،اما هر ايده اي که پشتوانه عميق معرفتي مدون و سيستم تحقيق و پاسخ گو نداشته باشد، در مقابل سؤال هاي دقيق پرسش گران و حق طلبان از طرفي و هجمه و شبهه پراکني دشمنان از سويي ديگر، ثبات و ادعاي حق بودن خود را از دست خواهد داد. اهميت اين مطلب، ضرورت مراکز مهدي پژوهي را آشکار مي سازد.
راه بردهاي ويژه خارجي

تلاش هاي دولت زمينه ساز، با توجه به ظرفيت هاي داخل کشور بيان شد. در ادامه نيز راه کارهايي که با در نظر گرفتن شرايط خارج از کشور و در چارچوب رسالت هاي کلي، قابليت اجرايي دارد، بيان مي شود؛ البته با توجه به اين که کشورها به دو دسته اسلامي و غير اسلامي با پتانسيل هاي خاص خويش، تقسيم مي شوند، ابتدا راه بردهاي عامي بيان مي گردد که همه کشورها را در بر مي گيرد و سپس راه کاري ويژه براي اين دو دسته ارايه مي شود.
الف)راه بردهاي عام
آموزه مهدويت با توجه به ظرفيت معنايي خود که مدعي فراگير شدن عدالت در تمام جهان است، بايد در سطح دنيا نشر يابد و کارکرد شگرف آن به گوش همه جهانيان برسد تا در همگان، آمادگي ذهني و اقبال قلبي براي پذيرش حکومتي که مجري آن است، فراهم گردد. لازمه تحقق اين انديشه ، آن است که از تمام امکانات و ظرفيت هاي خارج از کشور، با اتخاذ روش هاي ماسب براي گسترش ايده مهدويت استفاده شود. دراين زمينه توجه به موارد ذيل امري اجتناب ناپذير مي نمايد :
1.اعزام نيروهاي متخصص مهدوي به مناطق مختلف
يکي از روش هاي انتقال ايده مهدويت و مانع شونده از برداشت هاي درست، اعزام نيروهاي متخصصي است که با آموزش هايي که از قبل ديده اند، توان انتقال مفاهيم مهدوي را به صورت روشن دارا باشند.
2.تأسيس خانه فرهنگ مهدوي
وجود مرکزي در هرکشور که به امور مربوط به مسائل مهدوي و جمع آوري اطلاعات لازم درباره سطح معلومات، شبهات و حساسيت هاي منطقه، رسيدگي کند، در بسط معارف مهدوي تأثير زيادي خواهد داشت. اين مرکز، باعث مي گردد تا مردم آن کشور، به فرهنگ مهدويت متمايل شوند و موضوع مهدويت درآن جا مديريت گردد .
3.برگزاري همايش هاي بين المللي دکترين مهدويت
در جهان اسلام و حتي در کشورهاي غير مسلمان، متفکراني هستند که در مقوله مهدويت، حرف هايي شنيدني و مؤثر دارند، اين مسئله و نيز ايجاد حساسيت فکري در ميان انديشه وران جهان راجع به ايده حکومت عدل گستر جهاني، لزوم برگزاري همايش هايي بين المللي در زمينه دکترين مهدويت را حتمي مي کند .
4.جشن واره هاي فرهنگي -هنري مهدويت و تجليل از فعالان مهدوي
طبع آدمي بر اين امر سرشته شده است که اگر در قبال کارهايي که انجام مي دهد، از او قدرداني شود، براستمرار بخشيدن کار خويش و نيزدقت و نو آوري در آن، انگيزه بيشتري خواهد يافت؛ به علاوه توجه به يک انديشه و مطرح نمودن فعالان آن، زمينه را براي توجه ديگران فراهم مي آورد. برگزاري جشن واره هايي ويژه فعاليت هاي فرهنگي وهنري مهدويت، همان مطلوبي است که همه اين برکات را به دنبال خواهد داشت .
5.تأسيس رسانه هاي برون مرزي نشر معارف مهدوي
امام باقر (ع) مي فرمايد :
يَخرُجُ مِن مَکَّةَ هُوَ وَ مَن مَعَهُ الثَّلَاثُمائَةٍ وَ بِضعَةَ عَشَرَ يُبَايِعُونَه بَينَ الرُّکنِ وَ المَقامِ مَعَهُ عَهدُ نَبِيِّ اللهِ وَ رَايَتُهُ وَ سِلاحُه وَ وَزيرُه مَعَهُ فَيُنَادِي المُنادِي بِمَکَّةَ بِاسمِه وَ أَمرِهِ مِنَ السَّمَاءِ حَتَّي يَسمَعَهُ أَهلُ الارضِ کُلُّهُم .(23)
يکي از نکات جالب توجهي که در اين روايت به چشم مي خورد، نداي کسي است که حضرت را با اسم مبارکشان نام مي برد و تمام زمينيان اين ندا را مي شنوند و اين گونه از قيام حضرت آگاه مي گردند.اين مطلب براي همه منتظران تلاش گر و مخصوصاً دولت زمينه ساز، الهام کننده آن است که بايد با فراهم نمودن ابزار و رسانه هاي قدرت مند برون مرزي، پيام مهدويت را به سراسر عالم رساند و جهان تشنه عدالت و معنويت را براي قدوم مبارک دادگستر جهان، آماده و مشتاق نمود .
6.حمايت از مستضعفان؛ شاخصه آرمان مهدويت
يکي از ويژگي هاي بارز دوران حکومت حضرت مهدي (عج) به قدرت رسيدن مستضعفاني است که در عين لياقت، از حقوق خود محروم شده اند؛ قرآن کريم مي فرمايد :
وَ نُريدُ أَن نَّمُنَّ عَلَي الَّذيِنَ استُضعفُوا فِي الأَرضِ وَ نَجعَلَهُم أَئمَّةً وَ نَجعَلَهُم الوارِثيِن؛(24)
و خواستيم بر کساني که در آن سرزمين فرودست شده بودند منّت نهيم و آنان را پيشوايان [مردم]گردانيم، و ايشان را وارث [زمين ]کنيم .
دولت منتظر و زمينه ساز حکومت مهدوي، بايد يکي از اصول قطعي سياست خارجي خويش را حمايت ستم ديدگان عالم، در حد توان قرار دهد. توجه انسان هاي رنج کشيده عالم، به اين ويژگي بارز دولتي که اين سياست خويش را الهام گرفته از حکومت جهاني مهدي موعود (عج) مي داند، مي تواند در جذب قلوبشان تأثير زيادي داشته باشد و بدين گون دولت زمينه ساز، با پشتوانه افکارعمومي جهانيان، در پيش برد مقاصد فرامنطقه اي و حل معضلات و موانع خارجي خود، توفيق زيادي را به دست آورد.
ب)کار ويژه با کشورهاي اسلامي
راه بردهاي عامي که در ابتدا شمرده شد، در نحوه تعامل دولت زمينه ساز با کشورهاي اسلامي نيزنقش مهمي را ايفا مي کند، اما غير از آن موارد، مي توان کار ويژه هايي را نيز به سبب ويژگي اسلامي بودن اين کشورها در نظر گرفت؛ زيرا با توجه به اين که موضوع مهدويت جزء مسلمات دين اسلام است و تقريباً تمام مذاهب اسلامي با همه اختلافاتشان، کليت آن را به منزله يک مسئله ضروري اسلام پذيرفته اند، اين امر، بستر مناسبي را براي فعاليت بيشتر مهدوي دراين کشورها فراهم مي کند؛ به همين علت، يکي از زمينه هاي طرح مباحث مهدويت را در اين جا طرح مي نماييم و موارد ديگر را به انديشه وران اين حوزه واگذار مي کنيم.
ترويج آموزه مهدويت؛ محور وحدت بين مسلمانان

کسي که تاريخ کشورهاي اسلامي مخصوصاً سده اخير را مطالعه کند، به خوبي در مي يابد که زماني ملت اسلام، ملتي قدرت مند و تمدن ساز در جهان به شمار مي آمد و مسلمانان، فرهنگ خود را نيز تا آسياي دور و جنوب اروپا و شمال افريقا گسترش داده بودند و در بسياري از دانشگاه هاي غرب، متون مسلمان تدريس مي شد؛ اما به تدريج اين سيطره سياسي و فرهنگي، رو به افول گذاشت و فرهنگ غرب، آرام آرام بر کشورهاي اسلامي مسلط شد؛ به طوري که حتي استقلال سياسي بسياري از اين کشورها از بين رفت .
اگر بخواهيم علت اين رکود را جست و جو کنيم، طبق نظر بسياري از متفکران اسلامي، بي ترديد تفرقه بين مسلمانان، يکي از اين عوامل به شمار مي آيد. شعار معروف استعمار مبني بر«تفرقه بيندار و حکومت کن»، شاهد خوبي بر اين مدعاست .
براي حل اين مشکل و ايجاد وحدت بين مسلمانان، تلاش هاي زيادي صورت گرفته و راه حل هايي نيز ارايه گشته، اما در عمل ، توفيق کمي نصيب مسلمانان شده است .
يکي از راه هايي که بي شک مي تواند در وحدت امت اسلام نقش فراواني داشته باشد و آنها را از رنج ذلت به اوج عزت برساند، طرح انديشه مهدويت است که در متون اسلامي ما، از جمله قرآن کريم و روايات نبي مکرم اسلام نيز عبارت هاي فراواني در اين باره به چشم مي .
توجه دادن مسلمانان به اين گنجينه عظيم و اين که تنها عاملي که مي تواند شوکت و عظمت سابق اسلام را برگرداند و مسلمانان را در سراسرعالم عزيز گرداند، در وحدت و تجمع قدرت مسلمانان تأثير چشم گيري خواهد داشت. چگونه چنين نباشد در حالي که قرآن چنين چيزي را وعده داده است :
هُوَ الَّذِي أَرسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدَي وَ دِينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَي الِّديِن کُلِّهِ وَ لَو کَرِهَ المُشرِکُونَ؛(25)
او کسي است که پيامبرش را با هدايت و دين درست، فرستاد تا آن را بر هرچه دين است پيروز گرداند، هر چند مشرکان خوش نداشته باشند .
و نيز در کتب تفسيري شيعه و سني در ذيل همين آيه و هم چنين در کتب حديثي فريقين ، رواياتي از پيامبر اکرم (ص) وجود دارد که عزت اسلام و مسلمانان را فقط به وسيله حضرت مهدي (عج) امکان پذير مي داند؛ براي نمونه، رسول اکرم (ص) در ضمن کلامي مي فرمايد :
إذا أراد الله عزّ و جلّ أن يعيد الاسلام عزيزاً قصم کلّ جبّار و هو القادر علي ما يشاء أن يصلح اُمّة بعد فسادها. فقال عليه الصلاة و السلام :يا حذيفة، لو لم يبقَ من الدنيا إلّا يوم واحد لطوّل الله ذلک اليوم حتّي يملک رجل من أهل بيتي، تجري الملاحم علي يديه، و يظهر الاسلام، لا يخلف وعده، و هو سريع الحساب .(26)
بنابراين، سرمايه گذاري در اين امر برکات زيادي را براي جامعه مسلمانان و آمادگي براي ظهور امام زمان به همراه خواهد داشت .
ج)کار ويژه با کشورهاي غير اسلامي
علاوه بر راه بردهايي عامي که براي گسترش ايده مهدويت در مورد کشورهاي غير اسلامي وجود دارد -و در قبل به برخي از آنها اشاره شد -کار ويژه هايي را مخصوص اين کشورها و با توجه به آمادگي هاي فرهنگي و فکري آنها مي توان ارايه داد که در اين مجال، تنها به يکي از اين فرصت ها به اجمال مي پردازيم .
بهره گيري از عنصر منجي گرايي براي نزديکي ملت ها

بحث منجي و مصلح جهاني، يکي از بحث هاي جالب توجه همه اديان ابراهيمي و اکثر اديان و مذاهب غيرابراهيمي است که قسمتي از متون و عقايد آنها را تشکيل مي دهد. محمد امين زين الدين مي گويد:
شکي نيست که اعتقاد به اصلاح جامعه از وضعيت موجود، از ابتداي تاريخ بشر در ذهن مردم وجود داشته است و از عقايد اختصاصي دين اسلام نيست؛ زيرا در بين اديان آسماني قبل از ظهور اسلام، مشاهده مي کنيم که همگي خبر از وقوع اين حقيقت داده اند و حتي صفات مصلح و راه کارهاي اصلاحي او را نيز بيان کرده اند، گرچه نام او را مهدي و دعوت اصلاحي او را به نام مهدويت نگذاشته اند....اين عقيده و فکر، حتي به اديان ديگر از قبيل زردشتي و برهمني و...نيز سرايت کرده است... .(27)
در دهه هاي اخير، اين عقيده به صورت پررنگ ترين حتي در جوامع غربي مطرحشده است. ظهور فردي فوق العاده در آخر الزمان که نيکي و عدل را در سراسر دنيا گسترش خواهد داد و بساط تاريکي و ظلم را جمع خواهد کرد، روز به روز به يکي از بحث هاي رايج فرهنگي و حتي سياسي تبديل شده و اذهان را به خود معطوف ساخته است؛ با چنين روي کردي که در سراسر عالم جريان دارد، بهره گيري از آن براي معرفي منجي موعودي که اسلام داعيه دار آن است، بسيار به جا و مناسب به نظر مي رسد و همين نقطه مشترک، مي تواند براي نزديک تر شدن اذهان ملل و به دنبال آن ايجاد آمادگي جهاني براي ظهور موعود امت ها، زمينه خوبي به شمارآيد. به هر حال اين وعده حتمي خداست که:
وَلَقَد کَتَبنَا فِي الزَّبُور من بَعدِ الذِّکرِ أَنَّ الأَرضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ؛(28)
ودر حقيقت، در زبور پس از تورات نوشتيم که زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد .
و ما اميدواريم که بتوانيم زمينه ساز حکومت عدل مهدوي باشيم و خود نيز آن دوره طلايي زندگي بشر را درک کنيم -ان شاء الله .
پي نوشت ها :

*دانش آموخته مرکز تخصصي مهدويت .
**دانش آموخته مرکز تخصصي مهدويت .
1.عن اميرالمؤمنين علي (ع).«انما سميت الشبهه شبهه، لا نها تشبه الحق، فاما اولياء الله فضياءهم فيها اليقين و دليلهم سمت الهدي »؛ شبهه را شبهه ناميده اند، چون به حق شبيه است. اما دوستان خدا[را نمي تواند بفريبد؛ زيرا ]يقين، چراغ راه ايشان است و رهبر ايشان، آن جهتي است که هدايت و رستگاري آنان را بدان سو راه بر است.(نهج البلاغه، خطبه 38).
2.نهج البلاغه، خطبه 138.
3.جمعي از نويسندگان نگاهي تحليلي به زندگي حضرت مهدي (عج) ص106، دبيرخانه دايمي اجلاس، 1379.
4.و ما احدثت بدعه الا ترک بها سنه فاتقوالبدع و الزمواالمهيع ان عوازم الامور افضلها و ان محدثاتها شرارها»(نهج البلاغه، خطبه 145، ص188).
5.اين شفاف سازي تا جايي پيش خواهد رفت که برخي به آوردن دين جديدي توسط امام قايل خواهند شد!(اثبات الهداه، ج7).
6.کافي، ج1، ص25، ح21؛ کمال الدين، ص675، ح30؛ بحارالانوار، ج52، ص336، ح71.
7.يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ المُؤمِنينَ عَلَي القِتالِ إِن يَکُن مِنکُم عِشروُنَ صَابِروُنَ يَغلِبُوا مِأَتَينِ وَ إِن يَکُن مِنکُم مِأَئةٌ يَغلِبوُا أَلفاً مِنَ الَّذِينَ کَفَرُوا بِأَنَّهم قَومٌ لَا يَفقَهُونَ.(سوره انفال، آيه 65).
8.کمال الدين، ج2، ص378.
9.کشف الغمة، ج2، ص478.
10.بحارالانوار، ج52، ص308.
11.نعماني، الغيبة، ص330.
12.بحار الانوار، ج52، ص308.
13.مفاتيح الجنان، دعاي ندبه .
14.بحار الانوار، ج52، ص308.
15.کمال الدين، ج2، ص673.
16.حسن بن ابي الحسن ديلمي، اعلام الدين ، ص84، قم :انتشارات مؤسسه آل البيت لاحياء التراث، 1408ق.
17.حسن بن شعبه حراني، تحف العقول، ص319، قم:مؤسسه انتشارات اسلامي، 1404ق.
18.نعماني، الغيبة، ص279.
19.بحار الانوار، ج53، ص177.
20.محمد تقي زاده، سيماي مدينه منتظران ،267-268، با تخليص .
21.همان، ص287.
22.محمد بن حسن طوسي، الغيبة، ص452، قم :انتشارات مؤسسه معارف اسلامي، 1411ق.
23.محمد بن مسعود عياشي، التفسير، ج1، ص64، تهران :چاپخانه علميه، 1380ق.
24.سوره قصص، آيه 5.
25.سوره توبه، آيه 33.
26.عقد الدرر، ص62.
27.موعود شناسي رضواني، به نقل از :دکتر احمد امين، في حديث المهدي و المهديه، ص11.
28.سوره انبياء، آيه 105.

منبع :نشريه مشرق، شماره10.