موضوع: آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق

آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق
قسمت اول
**********

مفدمه :
سلام دوستان .
آشنایی با آتش و انواع آن و نیز مواد و لوازمی که برای خاموش کردن آنها وجود دارد ، از ضروریات زندگی است .
هر منزلی ، محل کاری ، خودروئی ، مغازه ای و هر زیستگاهی که ما در آن تلاش می کنیم و زندگی را می گذرانیم نیاز مند آن است که برای سلامت آن بدانیم :
- چه کنیم تا آتش رُخ ندهد و ما را دچار خسارات جبران ناپذیر در زندگی نکند ؟
-آتشی که در کنارمان در آن محیط ها روشن می شود از چه جنسی است و چه چیزی سوخته است ؟
-با چه ماده ای می توان آن را خاموش نمود ، که زیانهای بعدی در پی نداشته باشد ؟
-لوازمی که برای مهار هر کدام از انواع آتشها ساخته شده اند و ما براحتی میتوانیم آنها را تهیه نمائیم کدامها هستند ؟
در زیر اطلاعاتی عمومی برای پیشگیری از وقوع آتش سوزی و یا مهار آن پس از اتفاق ،ارائه می کنم . امید وارم مفید باشد :

مواد در طبيعت از نظر فيزيكي يه سه دسته تقسيم ميشوند:
جامد: مثل چوب
سيالات: روان ها
سيالات خود به دو دسته زير تقسيم ميشوند:
مايعات : مثل آب ، بنزين
گازها : مثل اكسيژن، CO2

مواد از لحاظ قابليت احتراق به 3 دسته زير تقسيم ميشوند:
مواد قابل انفجار مانند باروت
مواد قابل احتراق مانند چوب ، كاغذ
مواد غير قابل احتراق مانند آجر ، سنگ

آتش (FIRE):
فرايندتبديل ماده به كربن،گرما ونور را آتش گويند
هرگاه سه عنصرحرارت یا جرقه(HEAT) – مواد سوختنی
(FUEL)و اکسیژن یا هوا ( AIR )دريكزمان ويك مكان با هم جمع شوند آتش پديدميآيد که به مثلث آتش معروف است .

در موردمايعات بجاي مثلث آتش مربع آتش گفته اند. یعنی جمع شدن یکجا : مواد سوختنی ، حرارت یا جرقه ، اکسیژن و زنجیره ی مولکولی مواد .


طبقه بندي انواع آتش (نوع اول)
آتش نوع A : آتشي كه در اثر حريق جامدات مثل چوب بوجود مي آيد
آتش نوع B : آتشي كه در اثر حريق مايعات مثل بنزين بوجود مي آيد
آتش نوع C : آتشي كه در اثر حريق گاز ها مثل بوتان بوجود مي آيد
آتش نوع D : آتشي كه بعلت عوامل برقي يا تجهيزات برقي مثل اتصالات جعبه برق بوجود مي آيد
آتش نوع E : آتشي كه در اثر حريق فلزات قابل احتراق مثل پودر آلومينيوم يا منززيم بوجود مي آيد


طبقه بندي ديگر نوع آتش بشرح ذيل است:
آتش نوع A : آتشي كه در اثر حريق جامدات مثل چوب بوجود مي آيد
آتش نوع B : آتشي كه در اثر حريق سيالات مثل بنزين يا بوتان بوجود مي آيد
آتش نوع D : آتشي كه بعلت عوامل برقي يا تجهيزات برقي مثل اتصالات جعبه برق بوجود مي آيد
آتش نوع C : آتشي كه در اثر حريق فلزات قابل احتراق مثل پودر آلومينيوم يا منززيم بوجود مي آيد


تجهيزات اطفاء حريق
تجهيزات خاموش كننده Fireequipment



تجهيزات هشدار دهنده Fire detector

تجهيزات پيش گيري كننده Fireprotection

علائم SiGN FIRE

انواع خاموش كننده
آب (WATER)
فوم (FEOM)
پودر(POWDER)
CO2
شن و خاك

آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق
قسمت دوم
**********

خاموش کننده ی آب(water):
با فرمول h2o متداولترين خاموش كننده اي است كه بخصوص براي اطفاء حريق جامدات استفاده ميشود.

مزاياي آب
فراواني و دسترسي آسان
خنك كننده است
ارزاني
سهولت استفاده

اشكالات استفاده از آب
-در حريق فلزات قابل اشتعال استفاده از آب موجب انفجار مي گردد
-آب بر روي برخي از كالاها مانند وسايل برقي يا كاغذي اثر نامطلوب دارد
-استفاده زياد از آب در کشتی ها مي تواند موجب از بين رفتن تعادل آن گردد.
-در حريق تجهيزات الكتريكي و برق كاربر آب ميتواند موجب برق گرفتگي و گسترش آتش ميگردد

نكات لازم در خصوص استفاده از آب
-براي اطفاء حريق جامدات آب را بايد بصورت جت روي قلب آتش بگيريم
-استفاده از آب بصورت جت بر روي مايعات در حال اشتعال موجب گسترش آتش به اطراف ميگردد.
-در صورتي كه بخواهيم براي اطفاء حريق مايعات از آب استفاده كنيم بايد آنرا بصورت مه پاش بكار بريم
-براي خاموش كردن حريق گوگرد هيچگاه از آب دريا( آب شور) استفاده نكنيم زيرا اينكارباعث توليد گاز سمي و در نتيجه موجب خفگي ميگردد.

در مورد تجهيزات الكتريكي و برقي رعايت نكات ذيل ضروري است
-در صورتي كه براي خاموش كردن حريق وسايل و تجهيزات برقي خاموش كننده اي جز آب در دسترس نباشد بايد برق را از منبع قطع كرد.
-در برخي از تجهيزات برقي برق ذخيره ميشود (خازنها ) ريختن آب بر روي اينگونه وسايل و تجهيزات موجب برق گرفتگي و جرقه ميگردد

آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق
قسمت سوم
**********

فوم(كف) Foam
فوم مايعي خاموش كننده است كه بويژه در مورد مايعات كاربرد دارد اين ماده بعلت سبكي روي مايع در حال اشتعال را گرفته و از رسيدن اكسيژن به آتش جلوگيري مي كند.از خواص ديگر فوم خنك بودن آن است.
نمونه کپسول فوم :

-كپسول فوم برنگ خردلي يا قرمز با نوار خردلي دور آن براي اطفاء حريق مايعات استفاده مي گردد

فوم از نظر نوع ماده اي كه آز آن توليد ميشود به دو دسته زير تقسيم مي شود:
-فوم مكانيكي: اين نوع فوم از بقايايي اجساذ حيوانات مرده مانند شاخ ، پوست ، سم ، خون و غيره... تهيه ميگردد
-فوم شيميايي: اين نوع فوم از مواد شيميايي بنام بي كربنات سديم و سولفات آلمينيوم تهيه ميشود.

انواع فوم:
فوم از نظر ميزان انبساط به انواع ذيل تقسيم ميگردد
-فوم با قابليت انبساط بالا كه در كپسولها استفاده ميگردد
-كف با قابليت انبساط متوسط
-كف با قابليت انبساط كم كه در foamtank شناورها استفاده ميگردد

بطور معمولفوميكهاز نازلخارجميشودتركيبياز 3% فومخالص و 97% آب و هواميباشد

در استفاده از فوم به نكات ذيل بايد توجه نمود
-فوم مانند آب بر روي برخي از كالاها مانند وسايل برقي يا كاغذي اثر نامطلوب دارد
-در حريق فلزات قابل اشتعال استفاده از آب موجب انفجار مي گردد
-در حريق تجهيزات الكتريكي و برق كاربر آب ميتواند موجب برق گرفتگي و گسترش آتش ميگردد

*******************

پودر Powder
پودر خاموش كننده جامد است بسيار نرم و لطيف برنگ سفيد مايل به صورتي كه براي اطفاء تمام انواع آتش كاربر دارد اما بيشترين كاربرد آن براي اطفاء آتش( نوع B, C وD )( گازها ، مايعات و فلزات ) مي باشد.
پودر از موادشيمياييمانندبيكربناتسديمياپتاسيمتهيهميشود و بااختلال درزنجيرهمولكوليمايعاتهمچنينايجاديكپوششرويحريق، آتش راخاموشميكند
براياطفاءحريقفلزات ازنوعيپودرسياهرنگكهازتركيباتكلرورسديموپتاسيماستفادهميگردد

نمونه ی کپسول پودر :

-كپسول پودر برنگ آبي يا قرمز با نوار آبي رنگ دور آن كه براي اطفاء هر نوع حريق استفاده ميگردد اما موثرترين كاربرد آن براي خاموش كردن حريق مايعات و فلزات است

آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق
قسمت چهارم
**********

گاز CO2
گازی است بي رنگ وبو كه از آن بعنوان خاموش كننده
بويژه آتشهاي نوع D يعني تجهيزات الكتريكي و برقي
استفادهميگردد
نمونه ی کپسول CO2:

خواص CO2
-گازي است خفه كننده كه با احاطه اطراف آتش مانع از رسيدن اكسيژن شده و حريق را خاموش مي كند
CO2- چون خنك كننده قوي نيز است با سرد كردن آتش موجب خاموش كردن حريق مي گردد
CO2- 5/1 برابر هوا وزن دارد
-غلظت CO2 50 برابر بيشتر از هواست
CO2- قدرت انبساط بالايی دارد براي همين براي شارژ گاتريج همچنين باد كردن لايف رفت و لايف جكت از اين گاز استفاده مي گردد

*******************

خاموش كننده هاي دستي:
كپسولهاي به وزن 1تا 12 كيلوگرمي هستندكه بمنظور اطفاءحريقهاي كوچك ويادر مراحل ابتدايي آن استفاده ميگردد
توجه :در کنار هر نوع آتش خاموش کن که شرح آن گذشت شکل نوع دستی آورده شده .

امتيازات خاموش كننده هاي سيار
-هر شخص به آساني مي تواند آنرا حمل نمايد
-هزينه خريد و نگهداري و شارژ آن كم است
-جاي كمي را اشغال مي كنند
-به آساني در دسترس است
-متناسب با نوع آتش قابل استفاده است
-در مورد حريق هاي موضعي و كوچك كاربرد موثري دارد

اجزاء خاموش کننده های سیار
-بدنه:
از جنس فلز و بصورت قالب يك تكه است و مي بايست در برابر حرارت ، ضربه و خوردگي مقاوم باشد همچنين فشار زيادي را تحمل نمايد
-نازل(NOZE) و شیلنگ (HOSE):
ماده خاموش كننده محتوي كپسول از طريق نازل و شيلنگ با سرعت خارج شده و بسمت آتش هدايت مي گردد طول شلينگ بايد 80% از طول بدنه باشد

بعضی از شیلنگها باعث پرتاب آب میشوند (حالت جِت پاش ) شماره 3 در شکل بالا .
بعضی هم آب را به صورت مِه پاش می ریزند :شکل 2
اگر توجه کرده باشید دو سر شیلنگ ها و پایین نازلها به قطعاتی متصل هستند به آنها «کوپلینگ » گویند .
کوپلینگها(COPLING) بصورت نر و مادگی در هم بسته میشوند و این کار با یک چرخش کم باید انجام شود تا با اندک زمان این اتصالات صورت گیرد . جنس آنها را از آلیژهایی مثل برنجو آلومینیوم میسازند تا زنگ نزند .

-گاتريج : كپسولي كوچك فلزي است كه در آن گاز ازت يا تحت فشار بسيار زيادي نگهداري مي شود
-پين ايمني: اين پين بمنظور جلوگيري از فعال شدن كپسول بصورت سهوئ در يك سوراخ قرار دارد بنابراين در مواقع استفاده بايد آنرا از جاي خود بيرون آورد
-دسته نگهدارنده : با استفاده از دسته كپسول را بلند و جابجا ميكنيم
-ضامن يا اهرم : با فشار دادن اين ضامن پس از بيرون آوردن پين محتويات كپسول با سرعت از شيلنگ و نازل به بيرون پرتاب مي شود.
-گيج يا فشارسنج:

اينوسيله تنها دركپسولهاي پودربكارميرودو نشان دهنده ميزان فشار گاز درون گاتريج است. گيج ازيك صفحه با دو رنگ سبز و قرمز ويك عقربه تشكيل شده است رنگ سبز نشان دهنده شارژبودن كپسول و رنگ قرمز نشان دهنده خالي بودن كپسول است اما اگر عقربه روي رنگ قرمز سمت راست سبز باشد كپسول بيش از استاندارد شارژ ميباشد.

برچسب روي سيلندرهاي آتش نشاني بايد شامل اطلاعات زير باشند:
-نوع خاموش كننده بکاررفته
-علامت استاندارد
-وزن كپسول
-تاريخ شارژ و انقضاء
-نوع حريق
-دستورالعمل استفاده از كپسول
-نام شركت سازنده

انوع خاموش كننده هاي دستي:
خاموش كننده ها متناسب با نوع ماده خاموش كننده محتوي آن ، به انواع ذيل تقسيم ميشوند
كپسول آب
كپسول فوم
كپسول پودر
كپسول CO2