موضوع: در راه خدا انفاق می کنیم، اگر و اما...!

اى کسانى که ايمان آورده ايد، صدقه خويش را همانند آن کس که مال خويش را با ريا به مردم انفاق مى کند، و به خدا و روز جزا ايمان ندارد، با منت و اذيت باطل نکنيد، که حکايت وى حکايت سنگى سفت و صافى است که خاکى روى آن نشسته باشد، و رگبارى بر آن باريده، آن را صاف به جاى گذاشته باشد.(بقره/264)


1. انفاقِ با اذيّت و منّت همچون انفاق ريايى كافران:
يـاَيُّهَا الَّذين ءامنوا لاتُبطِـلوا صدقـتِكُم بِالمنِّ والاذى كالَّذى يُنفِقُ مالهُ رِئاءالنّاسِ ولا‌يُؤمِنُ بِاللّهِ واليومِ الأخِرِ ... واللّهُ لايهدِى القوم الكـفِرين. (بقره/‌‌264)

2. بى‌اثر بودن انفاق با منّت و آزار، مانند زراعت بر روى سنگ صاف با خاك كم بر روى آن و آسيب‌پذير در برابر رگبار باران:
يـاَيُّهَا الَّذين ءامنوا لاتُبطِـلوا صدقـتِكُم بِالمنِّ والاذى كالَّذى يُنفِقُ مالهُ رِئاءالنّاسِ ولا‌يُؤمِنُ بِاللّهِ واليومِ الأخِرِ فمثلُهُ كمثلِ صفوان عليهِ تُرابٌ فاصابهُ وابِلٌ فتركهُ صلدًا لا‌يقدِرون على شىء مِمّا كسبوا و‌اللّهُ لا‌يهدِى القوم الكـفِرين. (بقره‌‌264)

ترجمه آیه 264 سوره بقره:

اى کسانى که ايمان آورده ايد، صدقه خويش را همانند آن کس که مال خويش را با ريا به مردم انفاق مى کند، و به خدا و روز جزا ايمان ندارد، با منت و اذيت باطل نکنيد، که حکايت وى حکايت سنگى سفت و صافى است که خاکى روى آن نشسته باشد، و رگبارى بر آن باريده، آن را صاف به جاى گذاشته باشد، رياکاران از آنچه کرده اند ثمرى نمى برند، و خدا گروه کافران را هدايت نمى کند.

در این آیات علاوه برایمان به یكى از آثار مهم ایمان كه انفاق فى سبیل الله است دعوت نموده است. دعوت به ایثار و فداكارى و گذشت از مواهبى كه انسان در اختیار دارد، منتها این دعوت را مقرون به این نكته مى كند كه فراموش نكنید در حقیقت مالك اصلى خدا است و این اموال و سرمایه ها چند روزى به عنوان امانت نزد شما سپرده شده، همانگونه كه قبلا در اختیار اقوام پیشین بود. ایمان به این حقیقت به انسان روح سخاوت و ایثار مى بخشد، و دست و دل او را در انفاق باز مى كند. انفاق مفهوم وسیعى دارد كه منحصر به مال نیست، بلكه علم و هدایت و آبروى اجتماعى و سرمایه هاى معنوى و مادى دیگر را نیز شامل مى شود. تعبیر به رؤف رحیم اشاره لطیفى به این حقیقت است كه این دعوت مؤكد و پرشور الهى به سوى ایمان و انفاق مظهرى از مظاهر رحمت الهیه است كه به سراغ همه شما آمده، و تمام بركاتش در این جهان و جهان دیگر عائد خودتان مى شود.

خداومد هم چنین در سوره بقره می فرماید: «الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَلَهُمْ فى سبِیلِ اللَّهِ ثُمَّ لا یُتْبِعُونَ مَا أَنفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذًى لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ ؛ كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند، سپس به دنبال انفاقى كه كرده اند، منت نمیگذارند و آزارى نمیرسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان (محفوظ) است، و نه ترسى دارند، و نه غمگین مى شوند» (بقره/262).

آنچه در این آیه بیشتر جلب توجه مى كند این است كه قرآن در واقع سرمایه زندگى انسان را منحصر به سرمایه هاى مادى نمى داند، بلكه سرمایه هاى روانى و اجتماعى را نیز به حساب آورده است.

كسى كه چیزى به دیگرى مى دهد و منتى بر او میگذارد و یا با آزار خود او را شكسته دل مى سازد، در حقیقت چیزى به او نداده است زیرا اگر سرمایهاى به او داده سرمایهاى هم از او گرفته است و چه بسا آن تحقیرها و شكستهاى روحى به مراتب بیش از مالى باشد كه به او بخشیده است. بنابراین اگر چنین اشخاصى اجر و پاداش نداشته باشند كاملا طبیعى و عادلانه خواهد بود بلكه مى توان گفت چنین افراد در بسیارى از موارد بدهكارند نه طلبكار زیرا آبروى انسان به مراتب برتر و بالاتر از ثروت و مال است. البته منظور قرآن تنها این نیست كه پرداخت انفاق مؤدبانه و محترمانه و خالى از منت باشد بلكه در زمانهاى بعد نیز نباید با یادآورى آن منتى بر گیرنده انفاق گذارده شود، و این نهایت دقت اسلام را در خدمات خالص انسانى مى رساند. باید توجه داشت كه منت و آزارى كه موجب عدم قبول انفاق مى شود اختصاص به مستمندان ندارد بلكه در كارهاى عمومى و اجتماعى از قبیل جهاد در راه خدا و كارهاى عام المنفعه كه احتیاج به بذل مال دارد نیز رعایت این موضع لازم است.

فقط نگاه به یك دستور قرآن كریم درباره انفاق و كیفیّت آن بس است كه ما را بدین نكته رهبری كند. اوّلاً قرآن كریم هر گونه انفاقی را امضا نمی نماید، و صریحاً اعلام میدارد كه باید انفاق برای خدا و در راه او و بقصد اعلاءِ كلمه دین و حفظ مردم مؤمن از دستبرد شیاطین باشد. و به عبارت موجز انفاق باید فی سبیل الله باشد نه فی سبیل الطّاغوت. «إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا یُنفِقُونَ أَمْوَ 'لَهُمْ لِیَصُدُّوا عَن سَبِیلِ اللَهِ فَسَیُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ یُغْلَبُونَ وَ الَّذِینَ كَفَرُو´ا إِلَی ' جَهَنَّمَ یُحْشَرُونَ ؛ كافرین اموالشان را انفاق میكنند برای آنكه راه خدا را ببندند (و مؤمنین پیروز نشوند) بنابراین آنان مالهای خود را انفاق میكنند و بر این پندار باطل حسرت بر دلشان می ماند؛ زیرا مغلوب می شوند (در این صورت دنیایشان از دست رفته) و به سوی جهنّم نیز رهسپار می گردند» (انفال/ 36).

«مَثَلُ مَا یُنفِقُونَ فِی هَـذِهِ الْحَیَـوةِ الدُّنْیَا كَمَثَلِ رِیحٍ فِیهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُو´ا أَنفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللَهُ وَلَـ'كِنْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ؛ داستان كافرانی كه برای پیشرفت مقاصد دنیوی خود اموالی را انفاق می نمایند، مانند باد سرد شدیدی است كه به مزرعه و كشتزار قوم ستمگر بوزد و همه اش را نابود سازد (و در اینصورت چیزی دستگیرشان نمیشود) و خداوند به آنان ستم ننموده است ؛ ایشانند كه بر خودشان ستم نموده اند» (آل عمران/ 117).


[برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]