موضوع: آيا حكم حكومتي به مثابه ديكتاتوري است؟؟؟؟

توجه داشته باشيد اول اين كه، حكم حكومتي به نفع ولي فقيه نيست، بنا بر رأي خودش نيست، با يك پشتوانه ي كارشناسي براي حل يك مسأله و تأمين مصلحت جامعه است و دوم اين كه، تمامي نخبگان جامعه از او دفاع ميكنند.

اشاره:
در شماره‏ي قبل قسمت اول سخنراني حجت الإسلام والمسلمين علي ذوعلم عضو هيأت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه‏ي اسلامي؛ در خصوص تبيين انديشه‏ي ولايت فقيه با محوريت چيستي، چرايي و چگونگي ولايت فقيه به صورت مقاله‏اي به خوانندگان محترم ارايه شد. در انتها، جلسه به صورت پرسش و پاسخ ادامه يافت كه در قسمت دوم منتشر مي‏گردد:

* چرا مقام معظم رهبري حرفهايي را كه در مورد تولدشان گفته ميشود به طور عملي يا در سايتشان انكار ننمودند؟

ايشان يك بار اين مسأله را مطرح نموده و به اين گونه از شايعات در مورد خودشان پاسخ داده اند. به قول معروف "اگر در خانه كس است، يك حرف بس است. " اما بعضيها دايم به دنبال بهانه جويي هستند و با هيچ منطقي قانع نمي‏شوند .گاهي يك مطلب وقتي چند بار تكرار شود خود سؤال برانگيز ميگردد و تصور مي‏شود كه به طور حتم مطلبي هست كه آن را انكار ميكنند بنابراين، اين حرف از طرف رهبري يك بار مطرح و به آن پاسخ داده شد.




* آيا امر حكومتي يا حكم حكومتي ولي فقيه به مثابه ديكتاتوري نيست. مقام معظم رهبري در دولت نهم و دهم نيز از اين حكم، استفاده كردند؟

به اين سؤال ميتوان به دو صورت پاسخ داد. اول اينكه چون در قانون اساسي حدود وظايف و اختيارات ولايت فقيه به طور مستقيم ذكر شده به اين معنا كه ولي فقيه در تمامي امور جامعه نه تنها اجازه دارد بلكه بايد مسؤوليت داشته باشد و نظر دهد پس اين مسأله ريشه‏ي قانوني دارد و اگر رييس حكومت (ولي فقيه) در حطيه ي اختياراتش آن را انجام دهد، ديكتاتوري نيست. به عنوان مثال در كشور آمريكا رييس جمهور طبق قانون اساسي اختيار دارد كه قانون مجلس را وتو كند وقتي او اين كار را ميكند هيچ كس نميگويد، ديكتاتوري است اگرچه كه رأي مجلس و نمايندگان را وتو كرده است. بعد ميگويند رأي قانوني است يعني يك معناي ديكتاتوري اين است كه يك حاكم كاري را خلاف قانون انجام دهد پس اين كار قانوني است.

نكته ي دوم اين كه حكم حكومتي ولي فقيه در تأمين منافع ولي فقيه نيست. ولي فقيه هيچ گاه نميگويد به خاطر منافع من، به خاطر خواست من، به خاطر رأي من، اين كار را انجام دهيد بلكه اين كارها به خاطر مصالح جامعه و گره گشايي از جامعه است كه آن مسايل را نه فقط ولي فقيه بلكه ساير نخبگان جامعه نيز تشخيص ميدهند. به عنوان مثال عزل وزير اطلاعات در دولت دهم و حكم رهبري به بازگشت ايشان با حكم حكومتي، يكي از اين موارد است كه همه ي بزرگان كشور آن را تأييد كردند كه اين كار بسيار درست و حكيمانه اي بود و به مصلحت كشور نبود كه در اين موقعيت وزير اطلاعات، تغيير كند. توجه داشته باشيد اول اين كه، حكم حكومتي به نفع ولي فقيه نيست، بنا بر رأي خودش نيست، با يك پشتوانه ي كارشناسي براي حل يك مسأله و تأمين مصلحت جامعه است و دوم اين كه، تمامي نخبگان جامعه از او دفاع ميكنند.


نمونه ي دوم در اين زمينه عزل معاون اول رييس جمهور ـ آقاي مشايي ـ در دولت دهم بود. در اين ارتباط نيز مقام معظم رهبري به رييس جمهور فرمودند، سمت معاون اولي اين شخص به مصلحت شما نيست. بنابراين در حكم حكومتي هيچ شائبه اي از ديكتاتوري وجود ندارد بلكه باز هم با همان ابعادي كه عرض كرديم در چگونگي حكومت كه بحث مشورت، رايزني، مصلحت مردم در آن كاملاً لحاظ شده و در قانون اساسي نيز به آن توجه شده است.




* آيا ولي فقيه نائب بر حق امام زمان(عجل الله تعالي) هستند، اگر امام زمان(عجل الله تعالي) در مقطع فعلي حضور داشتند آيا اين ولي فقيه را به عنوان نائب خودشان و جانشين خودشان انتخاب ميكردند؟ وقتي كه ما به ولي فقيه رهبريت مسلمين جهان را اطلاق ميكنيم چرا به عنوان مثال آقاي سيدحسن نصرالله در لبنان نمي تواند ولي امر مسلمين جهان باشد؟

وقتي شما از خود آقاي "سيدحسن نصرالله " سؤال كنيد كه آيا شما ميتوانيد رهبر مسلمانان جهان باشيد، ايشان ميگويند بنده هرگز نميتوانم باشم بلكه "حضرت آيت الله عظمي امام خامنه اي " در اين مقام هستند يعني امروز نه فقط علماي شيعه، بلكه علماي اهل سنت هم آنهايي كه دنبال اسلام هستند و جيره خوار حكومتها نيستند مقام معظم رهبري را به عنوان رهبر مسلمين جهان، قبول دارند، چرا قبول دارند را بهتر است از خودشان سؤال كنيد. آنها احساس ميكنند كه در جهان غريب هستند. مظلوم هستند. كسي حرف آنها را نميزند و كسي غير از مقام معظم رهبري از آنها دفاع نميكند. البته ولي فقيه منّتي بر آنها ندارد، ولي فقيه وظيفه اش را انجام ميدهد. ولي فقيه اين كار را به عنوان يك تكليف انجام ميدهد.

براي شخص ولي فقيه اساساً مطرح شدن اين عناوين مهم نيست كه به او چه بگويند، او برايش مهم نيست كه بنده يا شما ايشان را به عنوان رهبر مسلمين جهان قبول داريم يا نه، زيرا اين موضوع در مورد ايشان يك واقعيت جهاني است. شما از هر مسلماني سؤال كنيد كه چه كسي در مقابل كفر و ظلم جهاني ايستاده، ميگويند ايران به رهبري ولي فقيه؛ اما سؤال اول، نيابت امام زمان(عجل الله تعالي) در زمان غيبت كبري نيابت عام است. نيابت عام يعني چه؟ يعني هر فردي كه صلاحيت هايش بيشتر باشد فقاهت، عدالت، مجاهدتش براي خداوند متعال، فداكاري براي حفظ دين بيشتر است، يعني هرچه در اين عرصه عميقتر باشد نيابتش نيابت قويتري است يعني اينكه نيابت ذومراتب است.

مقام معظم رهبري، ولي فقيه و رهبر بزگوار ما نائب برحق امام زمان(عجل الله تعالي) هستند، بدون هيچ شك و ترديدي ولي در مرتبه ي ديگري از نيابت، فقهاي جامع الشرايط، علماي مجاهد في سبيل الله، وجود ندارد . نزاعي بر اينكه اگر امام زمان(عجل الله تعالي) ميبودند چه ميكردند وجود ندارد. ما نميدانيم ولي ما موظف هستيم كه بهترين ها را، شجاع ترين ها را از بين فقها به عنوان رهبري انتخاب كنيم و از آنها پيروي كنيم كه امروز به طور قطع رهبر بزرگوارمان داراي اين شرايط هستند. اوايل انتخاب ايشان به عنوان رهبري عده اي ميگفتند كه آقاي فلاني هم بد نبودند، ممكن بود آن موقع چنين حرفي گفته شود اما اكنون ايشان 22 سال تجربه را پشت سر گذاشته اند.

زماني شخصي اين بحث را مطرح كردند كه چه طور است به سراغ شخص ديگري برويم. به ايشان گفتم عقل شما چه ميگويد؟ اگر شما در دانشگاه يك استاد متخصص فرهيخته داشته باشيد كه 20 سال است سخت ترين سؤالهاي شما را پاسخ داده و بيشترين راهنمايي ها را به شما ارايه داده است و شما به ايشان مراجعه ميكرديد و پاسخ خود را دريافت مينموديد آيا ممكن است اكنون اگر براي شما سؤالي پيش بيايد به سراغ استاد ديگري برويد، خب معلوم است كه سراغ همان استاد ميرويد. عقل شما چه حكم ميكند؟

عقل ميگويد، سراغ همان كسي برو كه در گذشته تجربه شده است بنابراين در بحث نيابت اين تعبير را عرض كرديم. در دوره ي غيبت كبراي امام زمان(عجل الله تعالي) كه ما در آن قرار داريم، نيابت عام مطرح است، اول؛ با صفات و شرايط، دوم؛ ذومراتب است، سوم؛ قبل از دورهي انقلاب هم بحث نيابت امام زمان(عجل الله تعالي) مطرح بوده است يعني ما در فرهنگ شيعه، در ادبيات خودمان حتي اگر يك امام جماعتي از يك مسجدي از دنيا ميرفت مردم در تشييع جنازه اش ميگفتند كه نائب امام زمان(عجل الله تعالي) از ميان رفته يعني بحث نيابت مسأله ي عام است و مطلب جديدي نيست. در مورد مقام معظم رهبري نيز مصداقش بسيار قويتر و روشنتر است.




* چرا ولي فقيه با توجه به شرايط فعلي جامعه در مواردي كه مردم خواستار دخالت مستقيم ايشان به خصوص در بحث مفاسد اقتصادي هستند حضور مستقيم ندارند و موضع روشني اتخاذ نمي كنند؟

موضع روشن و دخالت كردن دو مطلب جداي از هم ميباشد. موضع مقام معظم رهبري كاملاً بيان شده و روشن است. ايشان بارها مواضع خود را گفته اند. ايشان اين مواضع را به چه كساني گفته اند؟ به مسؤولين، صداوسيما، مطبوعات، دانشگاه ها، آموزش و پرورش و شوراي انقلاب، مواضعشان كاملاً روشن است و تكليف را روشن كرده اند. ولي دخالت ايشان بايد كاملاً قابل دفاع و موجه باشد يعني دخالت مصداقي و موردي موجب ميشود كه مسؤوليت ها حذف شود. يك تصور نادرست از ولايت فقيه وجود دارد و آن اين است كه ولي فقيه بايد هرجايي دخالت كند حتي بايد خود مستقيم دستور بدهد اين غلط است كه بتوان نظام اجتماعي مسلمان 70 ميليوني را ـ در اين كشور ـ اينگونه بتوان اداره كرد. قطعاً نه!

مقام معظم رهبري به مسؤولين اعتماد دارند. اعتمادي كلي، قانوني، منطقي، عقلاني و برخواسته از يك نگاه ديني و اعتماد به برادران ديگر؛ همچنين ايشان به مسؤولين ديگر نيز اعتماد دارند. مردم به طور مستقيم رأي دادند، نماينده ي مجلس انتخاب كردند. شوراي شهر انتخاب كردند. رييس جمهور انتخاب كردند. وزرا مشخص شدند. آنها بايد وظيفه شان را به خوبي انجام دهند پس اگر در جايي آنها تدبيري را بر اساس سليقه ي بنده و شما اتخاذ نميكنند علي القاعده بر اساس مصلحتي است، براساس يك كار كارشناسي است. اگر روشي را اتخاذ ميكنند و روش ديگري را انتخاب نميكنند علي القاعده به خاطر بررسي درستي است، كه صورت گرفته است پس بنابراين اعتماد رهبري به كل سيستم موجب ميشود كه دخالت جزيي نكنند اگرچه گاهي هم اگر لازم ببينند اين كار را انجام ميدهند يعني فلان مسؤول را ميخواهند و ميگويند فلان كار را وظيفه داري كه انجام بدهي. اگر پاسخي داد، استدلالي داشت، ايشان ميپذيرند و اگر نداشت، آن كار را انجام ميدهد. بسياري از تذكرات و هدايتهايي كه رهبري انجام ميدهند در ملاء عام نيست، در بسياري از تذكرات ايشان كه نكاتي به گوشمان ميرسد حتي بعضي اوقات توبيخ ميكنند، اينها در واقع انجام ميشود ولي لازم نيست كه به طور دايم مردم در جريان قرار بگيرند و اعتماد از مسؤولين سلب شود يا اينكه بعضي از حيثيت ها مخدوش شود.



* اگر روزي مردم جامعه يا اكثريت، به اجماع برسند كه نيازي به ولي فقيه نيست، تكليف چيست؟

مطمئن باشيد آن زمان قبل از هر كس ديگر، خود ولي فقيه ميفهمد كه تكليف از دوشش برداشته شده است يعني اصلاً ولي فقيه يا آن كسي كه ما در اسلام به عنوان كسي كه ذي صلاح است تعريف ميكنيم دنبال مقام، موقعيت و از اين قبيل مسايل نيست به همين جهت ولي فقيه آن عنصر عقلانيت كه عرض كردم يعني به اندازه ي ميانگين خاص مردم، ميانگين ظرفيت مردم جامعه را هدايت ميكند.

انبيا مي فرمودند: "نحن معاش الانبياء نكلم الناس علي قدر عقولهم؛ انبياي الهي به اندازه ي عقل ما با ما سخن گفته اند، به اندازه ي پذيرش ما سخن گفته اند. " اولياي الهي هم اينطور هستند. ولي فقيه در يك نظام كاملاً مردم سالار جريان را مديريت ميكند و آن زمان قبل از اينكه اصلاً بخواهد اين سؤال مطرح بشود، خود احساس ميكند كه تكليفي بر دوشش نيست.

اين مسأله برمي‏گردد به چيستي ولايت فقيه بود. ما مسلمانان مكلفيم كه ولايت فقيه را بر پا كنيم پس ولايت فقيه اول وظيفه ي ماست، تا وقتي ما هستيم آن قدر كه خودمان را ميشناسيم اساساً زير بار هيچ چيز ديگري به جز ولايت فقيه عادل جامع الشرايط تاكنون نرفته ايم و در آينده هم نخواهيم رفت و خوشبختانه اين انديشه روز به روز در جامعه ي ما ريشه دارتر و منطقي تر ميشود و اميدواريم تا زمان ظهور دولت يار سايه ي نائب بر حق آن حضرت بر سر ما استوار باشد.

*حجت الإسلام والمسلمين علي ذوعلم؛ عضو هيأت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه‏ي اسلامي