موضوع: چگونگی راه یابی شیطان به بهشت

چگونگی راه یابی شیطان به بهشت


در اینکه شیطان چگونه به بهشت راه یافته و آدم را وسوسه کرده است، اختلاف است. فخر رازی نیز چند وجه ذکر کرده است: 1.از ابن عباس روایت شده است و کسانی هم قائل به این گفتار شده اند، که وقتی ابلیس خواست وارد هشت بشود، نگهبان او را منع نمود، و نهایتا ماری آمده و او را بلعیده و به داخل بهشت برد و بعد هم مار مورد لعن و نفرین واقع شده و به حالت امروزی درآمد. 2.آدم و حوا به درب بهشت می آمدند و شیطان نیز نزدیک درب بوده و آنها را وسوسه می کرد. 3.شیطان از بیرون بهشت آنها را وسوسه می کرد و .... 4.شیطان خود بصورت یک حیوان شده و داخل بهشت گردید. تفسیر الکبیر، ج 3، ص 15. شیخ نظر به قول دوم دارد. التبیان، ج 7، ص 219.



طبری بعد از ذکر اقوال در کیفیت ورود شیطان به بهشت می نویسد: آنچه که بنظر من حق است موافق با قرآن و خداوند خود بدان خبر داده است این است که شیطان خود بنفسه و مباشرت با آدم و حوا صحبت می کرده است. ... الدلیل الواضح علی انه قد باشر حظا بهما بنفسه. اما ظاهرا باعینهما و اما مستجنا فی غیره.... دلیل واضح را همان «قاسمهما انی لکما لمن الناصحین » می داند. تفسیر طبری، ج 1، ص 238.



علامه میرزا حبیب اله خویی در شرح نهج البلاغه بعد از بیان چهار قول می گویند: الاظهر هو القول الاول. منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج 2، ص 92.



در تفسیر البرهان قضیه رفتن شیطان در دهان مار و بعد داخل شدن به بهشت به طور مفصل در روایتی از امام صادق علیه السلام بدون ذکر سلسله رواة و مرجع حدیث مطرح شده است. تفسیر البرهان، ج 2، صص 338-332. احتمالا سند حدیث از تحفة الاخوان و روایت به نقل از ابوبصیر باشد. البرهان، ج 2، ص 329.
علامه این بحث را از جهاتی مورد نظر قرار داده است اما چگونگی راه یافتن شیطان به بهشت و دسترسی او به آدم و حوا را مطرح نکرده و می فرماید روایات صحیحه و معتبره در این مورد بیانی ندارند و اینکه در بعضی اخبار آمده است که مار و یا طاووس او را کمک می کردند معتبر نبوده و آن روایت را مجعول و ساختگی دانسته و این قصه را به تورات نسبت می دهند. المیزان، ج 1، ص 140.



در جای دیگر نیز به این بحث اشاره کرده و مباحث مفید و سودمندی را بیان کرده اند. درعین حال در اینکه کیفیت ورود شیطان به بهشت چگونه بوده است را بیان نکرده اند. اما این را متذکر شده اند که با عنایت به این که بهشت آدم بهشت جاویدان نبوده بلکه بهشت برزخی است خیلی از اشکالاتیکه به ذهن خطور می کند رفع می شود. چرا که آن بهشت جاویدان است که کسی جز اولیاء الهی وارد آن نمی شوند نه این بهشت برزخی... المیزان، ج 8، صص 40-36.
ملاصدرا در این باره فقط به نقل اقوال پرداخته اند و در مقام رد یا اثبات آن سخنی نگفته اند. اما مطلب جدید و جالبی را هم اضافه کرده اند که آیا شیطان مستقیما باآدم و حوا صحبت می کرده یا با واسطه بعضی اتباع و یارانش، ایشان از ظاهر آیاتی مانند: و قاسمهما ان کلما لمن الناصحین (اعراف/21) و فدلیهما بغرور (اعراف/22)، خطاب مستقیم را نظر داده اند. و دلیل بر قول واسطه را نیز چنین گفته اند: از آنجائیکه آدم و حوا شیطان را می شناخته اند و عداوت و حسادت او را آگاه بوده اند، پس عادتا بعید است حرف او را قبول کنند و از او حرف شنویی داشته باشند بنابراین باید گفت وسوسه شیطان با واسطه بوده است. تفسیر ملاصدرا، ج 3، صص 109-108.

پایگاه حوزه