موضوع: چند حكايت‌ تربيتي از بزرگان و علماء و مشايخ + حتما بخوانيد

باسلام خدمت دوستان عزيز نورآسماني
باتوجه به تعداد تقريبا زياد حكايت‌ها خواهشمند است در صورتي كه حكايت اخلاقي و تربيتي داشتيد اضافه كنيد و از گذاشتن نظرات و تشكر بصورت پست خودداري فرمائيد و فقط از گزينه تشكر (در صورت تمايل) استفاده نمائيد.
اميدوارم كه اين سلسله حكايات مورد توجه و استفاده قرارگيرد.

مقدمه
تربيت فرزند، مقوله اى سهل و ممتنع است . سهل است چون اگر به روال طبيعى و تحت تاءثير فطرت سالم انجام گيرد، نه مشكل خاصى دارد و نه كمبودى . ممتنع است زيرا با توسعه زندگى شهرنشينى ، ارتباطات ، تكنولوژى ، كاناليزه شدن بسيارى از مجارى تربيتى ، آموزشى ، اقتصادى ، سياسى و... هزاران معضل و موضوع تازه در مسير تربيت كودكان و نوجوانان و جوانان حادث شده است و بسيارى از خانواده ها به كانون هاى بحران اخلاقى و تربيتى و عاطفى تبديل گشته اند.
ديگر بى سواد بودن والدين توجيه پذير نيست . آنها هرگز نمى توانند مشكلات اخلاقى و عاطفى فرزندانشان را تجزيه و تحليل كنند و راهى براى اصلاح بيابند. اينك پدر و مادر با مقوله هاى تربيتى و روان شناسى كودك و نوجوان و جوان آشنا باشند. در صورت امكان بايد با مشاوران صاحب نظر گفتگو كنند و چگونگى ارتباط با فرزندان را زير نظر آنها تنظيم نمايند.
حداقل كارى كه هر پدر و مادرى بايد انجام دهد آن است كه مسائل ساده و سهل الوصول و كلى را درباره تربيت و برخورد با فرزندان خويش فرا گيرد و خود را از فراگيرى و اعمال آنها بى نياز نداند.
شيوه پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و ائمه اطهار عليه السلام در تربيت و ارتباط با مردم ، به ويژه با كودكان ، باين امور سهل الوصول را كلى و در عين حال مطابق با فطرت و عقل سليم را به ما مى آموزد. به عقيده ما آنها به خاطر وصل بودن به منبع وحى و داشتن گوهر عصمت ، از خطا و لغزش در امان هستند و لذا شيوه اى را كه در تربيت كودكان توصيه مى كنند سالم ترين و دست يافتنى ترين روش هاست .
در اين مجموعه كه محور آن ، شيوه ارتباط والدين با كودكان است روايات و حكايات برگزيده اى از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و ائمه اطهار عليه السلام و سالكان راه ايشان و نكته هايى از دوران كودكى بزرگان و... جمع آورى شده است كه تا حدى طريقه مواجهه و هماهنگى با دنياى كودكان را تصوير مى كند. اميد است كه مفيد واقع شود.

گروهى از كودكان مشغول بازى بودند. ناگهان با ديدن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله كه به مسجد مى رفت ، دست از بازى كشيدند و به سوى حضرت دويدند و اطرافش را گرفتند. آنها ديده بودند پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله ، حسن عليه السلام و حسين عليه السلام را به دوش خود مى گيرد و با آنها بازى مى كند. به اين اميد، هر يك دامن پيامبر را گرفته ، مى گفتند: ((شتر من باش ))!
پيامبر مى خواست هر چه زودتر خود را براى نماز جماعت به مسجد برساند، اما دوست نداشت دل پاك كودكان را برنجاند. بلال در جستجوى پيامبر از مسجد بيرون آمد، وقتى جريان را فهميد خواست بچه ها را تنبيه كند تا پيامبر را رها كنند. آن حضرت وقتى متوجه منظور بلال شد، به او فرمود: ((تنگ شدن وقت نماز براى من از اين كه بخواهم بچه ها را برنجانم بهتر است .))
پيامبر از بلال خواست برود و از منزل چيزى براى كودكان بياورد.
بلال رفت و با هشت دانه گردو برگشت . پيامبر صلّى اللّه عليه و آله گردوها را بين بچه ها تقسيم كرد و آنها راضى و خوشحال به بازى خودشان مشغول شدند.(1)
بيان : توجه به نياز و خواسته هاى كودك از اصول اوليه تربيت است . آسان ترين و پسنديده ترين راه ، راضى كردن كودكان و همان روش متواضعانه پيامبر است كه علاوه بر تاءمين نياز كودك ، به آنها نوعى شخصيت نيز مى بخشد.
برگرفته ازكتاب : صد حكايت تربيتى ، اثر: مرتضى بذر افشان

روزى عدّه اى از كودكان در كوچه مشغول بازى بودند. پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در حين عبور، چشمش به آنها افتاد و خواست نقش بسيار بزرگ پدران و مسؤ وليت سنگين آنها را در رشد كودك به همراهانشان گوشزد كند.
فرمود: ((واى بر فرزندان آخرالزّمان از دست پدرانشان .))
اطرافيان پيامبر با شنيدن اين جمله به فكر فرو رفتند. لحظه اى فكر كردند شايد منظور پيامبر، فرزندان مشركان است كه در تربيت فرزندانشان كوتاهى مى كنند.
عرض كردند: ((يا رسول الله ، آيا منظورتان مشركين است ؟))
- نه ، بلكه پدران مسلمانى را مى گويم كه چيزى از فرايض دينى را به فرزندان خود نمى آموزند و اگر فرزندانشان پاره اى از مسائل دينى را فراگيرند، پدران آنها، ايشان را از اداى اين وظيفه باز مى دارند.
اطرافيان پيامبر با شنيدن اين سخن ، تعجب كردند كه آيا چنين پدران بى مسؤ وليتى نيز هستند.
پيامبر كه از تعجب آنها از چهره شان خوانده بود ادامه داد: ((تنها به اين قانع هستند كه فرزندانشان از مال دنيا چيزى را به دست آورند...))
آنگاه فرمود: ((من از اين قبيل پدران بيزار و آنان نيز از من بيزارند.))(2)
بيان : در عصر حاضر، دليل دور بودن و ناآگاهى قشر عظيمى از كودكان و نوجوانان از مسايل مذهبى ، بى توجهى والدينشان به اين مساءله مهم است .

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

سال ها از بعثت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله گذشته بود. هنوز افكار دوران جاهليت و تبعيض بين فرزندان وجود داشت . مردى عرب ، آن روز براى انجام دادن كارى دست دو فرزندش را گرفت و شرفياب محضر رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله شد. هنگامى كه نشسته بود، يكى از فرزندان خود را در آغوش گرفت ، به او محبت كرد و او را بوسيد و به فرزند ديگرش ‍ توجهى نكرد.
پيغمبر كه اين صحنه تاءثّرانگيز را مشاهده كرد نتوانست طاقت بياورد، پس ‍ فرمود: ((چرا با فرزندان خود به طور عادلانه رفتار نمى كنى ؟))
آن مرد عرب جوابى جز سكوت نداشت . سرش را پايين انداخت و عرق شرم بر پيشانى اش نشست .
او در آن روز دريافت كه كارش اشتباه بوده است و فهميد كه در نگاه كردن نيز نبايد بين فرزندان فرقى گذاشت .(3)

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

ملا محمد تقى مجلسى از علماى بزرگ اسلام است . وى در تربيت فرزندش ‍ اهتمام فراوان داشت و نسبت به حرام و حلال ، دقت فراوان نشان مى داد تا مبادا گوشت و پوست فرزندش با مال حرام رشد كند.
محمدباقر، فرزند ملامحمدباقر كمى بازيگوشى پرداخت . شبى پدر براى نماز و عبادت به مسجد جامع اصفهان رفت . آن كودك نيز همراه پدر بود. محمدباقر در حياط مسجد قرار ماند و به بازيگوشى پرداخت . وى مشك پر از آبى را كه در گوشه حياط مسجد قرار داشت با سوزن سوراخ كرد و آب آن را به زمين ريخت . با تمام شدن نماز، وقتى پدر از مسجد بيرون آمد، با ديدن اين صحنه ، ناراحت شد. دست فرزند را گرفت و به سوى منزل رهسپار شد. رو به همسرش كرد و گفت : ((مى دانيد كه من در تربيت فرزندم دقّت بسيار داشته ام . امروز عملى از او ديدم كه مرا به فكر واداشت . با اين كه در مورد غذايش دقت كرده ام كه از راه حلال به دست بيايد، نمى دانم به چه دليل دست به اين عمل زشت زده است . حال بگو چه كرده اى كه فرزندمان چنين كارى را مرتكب شده است .))
زن كمى فكر كرد و عاقبت گفت : راستش هنگامى كه محمدباقر را در رحم داشتم ، يك بار وقتى به خانه همسايه رفتم ، درخت انارى كه در خانه شان بود، توجه مرا جلب كرد. سوزنى را در يكى از انارها فرو بردم و مقدارى از آب آن را چشيدم .
ملا محمد تقى مجلسى با شنيدن سخن همسرش آهى كشيد و به راز مطلب پى برد.(4)
بيان : اگر در روايات اسلامى تاءكيد شده كه خوردن غذاى حرام ولو اندك در نطفه تاءثير سوء دارد به همين جهت است . لذا بزرگان علم تربيت گفته اند: ((تربيت قبل از تولد شروع مى شود.))

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

(على بن بابويه )) آن مرد بزرگ الهى ، در پنجاه سالگى ، هنوز صاحب فرزندى نبود. او كه عشق و علاقه وافرى به اهل بيت و ائمه اطهار عليه السلام داشت ، طى نامه اى به يكى از نايبان خاص امام زمان عليه السلام از او خواست كه از محضر حضرت بقية الله بخواهد براى او دعا كند تا خداوند فرزندى صالح و فقيه به او عنايت فرمايد. تقاضاى آن مرد عارف و خداشناس به محضر امام عليه السلام رسيد. آن حضرت در جواب فرمود: ((او از همسر خود صاحب فرزند نخواهد شد، اما به زودى همسرى نصيب وى خواهد گرديد كه از وى داراى دو پسر فقيه خواهد گشت .)) مطابق وعده حضرت امام زمان عليه السلام ، دوران بى فرزندى سپرى شد و خداوند به او سه فرزند پسر داد كه دو پسرش به نام هاى محمد و حسين به بركت هوش و حافظه فوق العاده شان به بالاترين مراتب فقاهت رسيدند.
محمد معروف به ((شيخ صدوق )) در همان دوران طفوليت صاحب نبوغ و هوش سرشارى بود و اساتيد خود را به شگفتى وامى داشت .(5)

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

سال هاى سال از حادثه مصيبت بار جنگ دوم جهانى گذشته بود. زنى فرانسوى به جراحى مغز احتياج پيدا كرد. با اين كه آن زن آلمانى نمى دانست ، اما وقتى چاقوى جراحى به رگى از مغز وى اصابت كرد، زن در حال بى هوشى شروع به خواندن سرودى به زبان آلمانى نمود. چاقو را كه از رگ برداشتند، خواندن سرود نيز قطع شد. تكرار اين عمل تعجب پزشكان را در پى داشت .
پس از تحقيقات فراوان ، پرده از اين راز برداشته شد: هنگام هجوم آلمان به فرانسه ، اين زن كه در آن هنگام كودك خردسالى بيش نبوده ، در خيابان شاهد سرودهايى بوده است كه سربازان اشغالگر آلمانى مى خوانده اند. اين سرودها از آن هنگام در ضمير ناخودآگاهى وى محفوظ مانده بوده است .(6)
بيان : موضوع تاءثيرپذيرى در سنين كودكى ، در روايات بسيار مورد تاءكيد قرار گرفته است و شايد حكمت خوانده اذان و اقامه در گوش راست و چپ كودك بعد از تولد، همين جهت باشد.
برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

بسيار ديده ميشد كه پيامبر اسلام عليه السلام حسن عليه السلام و حسين عليه السلام را در آغوش مى گرفت و مى بوسيد. روزى آن دو را در بغل گرفت و بوسيد. شخصى كه حضور داشت ، وقتى علاقه پيامبر و رفتار وى را با اطفال ديد به فكر فرو رفت و پيش خود گفت : ((آيا تا به حال در اشتباه بوده ام ؟ آيا روش اسلام در تربيت فرزند اين است ؟ اگر اين طور است پس ‍ من در اين مساءله بسيار كوتاهى كرده ام )).
به پيامبر نزديك شد و در حالى كه خجالت مى كشيد سخن بگويد، عرض ‍ كرد: ((يا رسول الله من داراى ده فرزند كوچك و بزرگ هستم ، اما تا كنون هيچ يك از آنها را نبوسيده ام .))
پيامبر نزديك شده و در حالى كه خجالت مى كشيد سخن بگويد، عرض ‍ كرد: ((يا رسول الله من داراى ده فرزند كوچك و بزرگ هستم ، اما تا كنون هيچ يك از آنها را نبوسيده ام .))
پيامبر از گفته او به قدرى ناراحت شد كه رنگ چهره مباركشان تغيير كرد. ايشان به او فرمود: ((خداوند مهر و محبت را از قلب تو بيرون كرده است . آن كس كه به كودكان ما رحم نمى كند و به بزرگ ما احترام نمى گذارد، از ما نيست .))(7)

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

خانواده اى از دست فرزند شرورشان كلافه شده بودند. بى ادبى فرزند خردسال ، پدر و همه اهل منزل را رنج مى داد. بيرون از منزل نيز كسى از آزار و اذيت او آسايش نداشت . پدر نيز هر بار او را در باد كتك مى گرفت ، به اميد اين كه بر اثر تنبيه ، دست از كارهاى زشت بردارد؛ اما فايده اى نداشت .
روزى دست فرزند خود را گرفت و نفس زنان ، نزد حضرت ابوالحسن عليه السلام آورد و از وى شكايت كرد. حضرت نگاهى به آن مرد كرد و خواست راه و روش تربيت كردن را به او بياموزد. فرمود: ((فرزندت را نزن ))
مرد از خودش پرسيد: پس چگونه فرزندم را تربيت كنم . منتظر بود تا ادامه كلام امام را بشنود امام ادامه داد: ((براى ادب كردنش از او دورى و قهر كن ))
مرد گويا دنياى جديدى در تربيت فرزند به رويش گشوه شد. در همان لحظه تصميم گرفت شيوه قهر و دورى را پيشه خود سازد و با فرزندش سخنى نگويد. در همين فكر بود كه ادامه كلام امام ، او را آگاه تر كرد. امام فرمود: ((ولى مواظب باش قهرت زياد طول نكشد و هر چه زودتر با فرزندت آشتى كن .))(8)
بيان : شيوه تنبيه بدنى در تربيت كودك هيچ تاءثيرى ندارد، بلكه نتيجه عكس ‍ دارد. چون علاوه بر عادت به تنبيه ، عظمت و ابهت پدر و مادر و يا معلم را نزد كودك خدشه دار مى كند و راه براى تربيت بعدى نيز بسته مى شود.

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

امام حسن مجتبى عليه السلام هر از گاهى فرزندان را دور خود جمع مى كرد و آنان را نصحيت مى نمود. روزى فرزندان خود و فرزندان برادرش را فرا خواند. كودكان قبل از شرفياب شدن به حضور امام ، نمى دانستند ايشان به چه قصدى آنها را دعوت كرده است ، ولى خوشحال بودند كه هر وقت نزد امام مى روند، با دست پر باز مى گردند.
همه كودكان كه دور امام عليه السلام گرد آمدند، امام عليه السلام فرمود: ((همه شما، كودكان امروز هستيد و اميد مى رود كه بزرگان اجتماع فردا نيز باشيد؛ پس دانش بياموزيد و در كسب علم كوشش كنيد.))(9)

برگرفته از كتاب : صد حكايت تربيتي ، اثر: مرتضي بذرافشان