موضوع: آيه هاي زندگي . . .

و جامعه اسلامي را جامعه اي متعادل معرفي مي كند
آیه ی شریفه
وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا / 143 : بقره
ترجمه
آري، چنين است كه شما را امت ميانه قرار داديم تابر مردمان گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد...
شرح و تفسیر
وسط به معناي چيزي است كه ميانه دو طرف قرار گرفته باشد; و امت اسلام نسبت به اهل كتاب و مشركان همين وضع را دارند، نه مانند مشركان فقط جانب مادّيت را مي گيرند و نه مانند نصاري فقط به ترك دنيا و رهبانيت دعوت مي كنند. امت اسلام امتي ميانه رو است، يعني ديني براي آنان قرار داده شده كه هم جانب جسم را تقويت مي كند و هم به سمت روح و تمايل دارد. قوانين اسلام بر اساس فطرت و سرشت آدمي وضع شده است; و چون انسان دو جنبه جسمي و روحي دارد، يعني نه جسم تنهاست و نه روح تنها، اگر بخواهد به سعادت برسد، به هر دو كمال و هر دو سعادت نيازمند است: مادي و معنوي.
چون امت اسلام وسط و عدل و ميزان است، لذا هر دو طرف افراط و تفريط بايد با آن سنجيده شود. به همين علت، شهيد و گواه بر ساير مردم و ملت هاست: «لِتَكوُنُوا شُهَداءَعَلَيالنّاسِ»; و چون نمونه كامل و مثل اعلاي امت اسلام وجود مبارك پيامبر اكرم (ص) است، او شهيد بر امت و معيار و ميزان اهل اسلام است: «وَ يَكوُنَ الرسُولُ عَلَيْكُمْ شَهيداً»; و امت بايدخود و وضع خود را در طريق صراط مستقيم وحركت در مسيردين با حضرت محمد (ص) بسنجند.
قرآن مي فرمايد : خردمندان ميگويند كه پروردگارا، به ما در دنيا و در آخرت نيكي مرحمت فرما; و نيز پيروان تعاليم آسماني انبيا را «اُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ» مي دانند ، يعني ملتي كه رفتارش براساس اعتدال و كناره جويي از افراط و تفريط است.
حضرت اميرالمؤمنين (ع) نيز در وصيت خود به حضرت مجتبي (ع) مي فرمايد : «فرزندم، دراموري كه با وضع مالي زندگي تو ارتباط دارد و همچنين در عبادت خود ميانه رو باش.»

و عدالت اجتماعي را ويژگي پيروان انبيا دانسته است
آیه ی شریفه
لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ / 25 : حديد
ترجمه
به يقين ما فرستادگان خود را با دلايلي روشن فرستاديم و با آنان كتاب و وسيله سنجش فرو فرستاديم تا مردم به قسط و عدل عمل كنند...
شرح و تفسیر
در اين آيه، سه چيز مقدمه اقامه عدل ذكر شده است: بينات، به معناي دلايل روشن، كهشامل معجزات و دلايل عقلي حقانيت دعوت انبيا و اخبار انبياي پيشين است; كتاب، كه اشاره به كتب آسماني است و شامل بيان معارف و عقايد و احكام و اخلاق است; ميزان، به معناي قوانيني كه معيار سنجش نيكي از بدي و ارزش از ضد ارزش و حق از باطلاست.
تجهيز انبياي الهي به اين سه نيرو به آنان امكان مي دهد كه انسانها را براي اقامه عدلبسيج كنند. نكته جالب توجه اين است كه اقامه عدل را به انبيا نسبت نمي دهد ، بلكه ميگويد: انبياي الهي بايد جوامع انساني را تربيت كنند تا به صورت خود جوش قيام به عدل كنند.

اين دنـيــا با همه بزرگي اش ناچـيز اسـت.به آن دل خوش نكنيد، به آخرت بينديشيد
آیه ی شریفه
أَرَضِيتُم بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا مِنَ الآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فِي الآخِرَةِ إِلاَّ قَلِيلٌ / 38 : توبه
ترجمه
... آيا به جاي آخرت، به زندگي دنيا دل خوش كرده ايد؟ متاع زندگي دنيا در برابر آخرت جز اندكي نيست.
شرح و تفسیر
«آري، همانا دنيا خانه نابود شدن و رنج بردن از دگرگونيها و عبرت گرفتن است... دنياخورنده اي است كه سيري ندارد و نوشندهاي است كه سيراب نمي شود ; و نشانه رنجدنيا آن كه آدمي جمع آوري مي كند آنچه را نميخورد و ميسازد بنايي كه خود در آن مسكن نمي كند... نشانه دگرگوني دنيا آن كه كسي كه ديروز مردم به او ترحم مي كردند امروز حسرت او را مي خورند و آن كس را كه حسرت او را مي خوردند امروز به او ترحم مي كنند; و اين نيست، مگر براي نعمتهايي كه به سرعت دگرگون مي شود و بلاهايي كه ناگهان نازل ميگردد... همه چيز دنيا شنيدنش بزرگتر از ديدن آن است و هر چيز ازآخر، ديدن آن بزرگتر از شنيدنش است. پس كفايت مي كند شما را شنيدن از ديدن و خبر دادن از پنهاني هاي آخرت. آگاه باشيد! هر گاه از دنياي شما كاهش يابد و به آخرتافزوده گردد بهتر از آن است كه از پاداش آخرت شما كاسته و بر دنياي شما افزوده شود.چه بسا كاهش يافته هايي كه سودآور است و افزايش داشته هايي كه زيان آور...»
«مردم، شما چونان مسافران در راهيد كه در اين دنيا فرمان كوچ داده شديد كه دنياخانه اصلي شما نيست و به جمع آوري توشه فرمان داده شديد.»

دارايي و ثروت حقيقي ايمان و عمل صالح است


آیه ی شریفه
وَمَا أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُم بِالَّتِي تُقَرِّبُكُمْ عِندَنَا زُلْفَى إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ لَهُمْ جَزَاء الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ / 37 : سباء
ترجمه
اموال و فرزندانتان چيزي نيست كه شما را در نزد ما مقرّب گرداند،لكن كساني كه ايمان بياورند و عملي شايسته كنند در مقابل آنچه انجام داده اند پاداششان دو برابر است و آنان در غرفه هاي بهشت آسوده خاطرند.
شرح و تفسیر
معيار اصلي ارزشهاي انساني و آنچه مآيه تقرب به درگاه الهي مي شود ايمان و عملاست. حال اگر اين ايمان و عمل صالح با توانگري و ثروت جمع شود، چه نيكو; و اگر چنين نشد، فقر و نداري نشانه محروميت از درگاه الهي نيست. اساساً اين تصور غلطي است كه بگويند مرفهان چون محبوب خداوند بوده اند خدا به آنها ثروت بخشيده است.چه بسيار اشخاص محرومي كه با تهي دستي آزموده مي شوند و به برترين مقامات ميرسند. ابوذر ميگويد: «پيامبر (ص) در سايه كعبه نشسته بود، چون مرا ديد فرمود: به خداوندكعبه كه همانان اند زيان كاران. عرض كردم: `چه كساني؟ فرمود:.آنان كه مال و ثروت بيشتري دارند، مگر كسي كه از پيش رو و پشت سر و از چپ و راست انفاق و بخشش كند و اين افراد اندك اند.»
«در حضور امام باقر (ع) از شيعيان ثروتمند سخن به ميان آمد. چنين به نظر رسيد كه حضرت از سخناني كه درباره آنان گفته شد خوشش نيامد و فرمود: `چنانچه مؤمن ثروتمند و غمخوار و بخشنده باشد و به يارانش نيكي و احسان كند، خداوند مزد آنچه را در كارهاي نيك انفاق مي كند دو برابر به او مي دهد . آن گاه، حضرت آيه ۳۷ سوره سبأ را تلاوت فرمودند.»

ايمان و تقوا عامل آباداني و رشد و توسعه پايدار است
آیه ی شریفه
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ وَلَـكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ / 96 : اعراف
ترجمه
و اگر اهل شهرها و روستاها ايمان مي آوردند و پرهيزكاري پيشه مي كردند، مسلماً بركات آسمان و زمين را به رويشان مي گشوديم; لكن [آيات ما را] تكذيب كردند. پس آنان را به كيفر كردارشان مؤاخذه كرديم.
شرح و تفسیر
بركت به معني فايده ثابت است; و تبارك اللّه، يعني فايده هاي ثابت در خدا و از خدا.
قرآن عامل پايندگي نعمتها و عمران و آبادي سرزمينها و شهرها را ايمان و تقوا معرفي كرده و فرموده است: «اگر امتها به آنچه از جانب پروردگارشان نازل شده است عمل مي كردند، قطعاً از بركات آسماني و زميني برخوردار مي شدند.»
قرآن در موارد بسيار سرگذشت اقوامي همچون قوم جنابان هود (ع) و صالح (ع) وشعيب (ع) و نوح (ع) و لوط (ع) و موسي (ع) و عيسي (ع) را بيان كرده است و بهترين درس و عبرت آموزترين حكايتها را در اين باره آورده است و شاهد و گواهي صادق براين مدعاست.
امام رضا (ع) مي فرمايند: «خداي، عزّوجل، به يكي از پيامبران خود وحي فرمود: هرگاه اطاعت شوم، خشنود گردم و چون خشنود شوم، بركت دهم و بركت من بي پايان» است.

نقشِ كاهش مفاسد اجتماعي در رشد و توسعه اقتصادي
آیه ی شریفه
وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ / 52 : هود
ترجمه
و اي قوم من، از پروردگارتان آمرزش بخواهيد، سپس به سوي او بازگرديد تا ابر و باران را بر شما فرو فرستد و بر نيروي[جاني و مالي ] شما بيفزايد و مجرم و گنهكار [از او] روي مگردانيد.
شرح و تفسیر
اين حقيقت كه استغفار از گناه و بازگشت به سوي خدا و توبه مايه آباداني و خرّمي وطراوت و سرسبزي است در بسياري از آيات قرآن ذكر شده است; از جمله، قرآن از زبان نوح ميگويد: به آنان گفتم از گناهان خود در پيشگاه پروردگارمان استغفار كنيد، كه او آمرزنده است، تا باران آسمان را پشت سر هم بر شما فرو ريزد و شما را با اموال و فرزندان كمك بخشد و باغها و نهرها براي شما قرار دهد.
امام اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايند: «كسي كه تقوا را انتخاب كند سختيها برايش شيرين مي شود و فشار مشكلات و ناراحتيها از او برطرف ميگردد و مشكلات پياپي و خسته كننده بر او آسان مي شود و مجد و بزرگي از دست رفته چون قطرات باران بر او فرو ميبارد، رحمت بازداشته حق به او بازميگردد و نعمتهاي الهي پس از فرو نشستن براي او به جوشش مي آيند و بركات تقليل يافته براي او فزوني مي گيرد...»
راوي ميگويد: «در نزد حضرت امام حسن (ع) بودم، مردي از در وارد شد و از خشك سالي آباديش شكايت كرد. امام حسن (ع) به او فرمود: استغفار كن. سومي آمد و به حضرت عرض كرد: `دعا كن خداوند فرزندي به من بدهد. به او نيز فرمود: `استغفار كن. من از اين نوع راهنمايي تعجب كردم. امام فرمود: آنچه گفتم كلام خدا به نوح (ع) بوده است؛ و آن گاه آيات ۹ تا ۱۲ سوره نوح را تلاوت فرمود.

آشكار شدن گناهان در جامعه نابساماني اقتصادي در پي دارد

آیه ی شریفه
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ / 41 : روم
ترجمه
به سبب اعمال مردم، فساد در خشكي و دريا آشكار شد تا به آنان جزاي بعضي از كارهايشان را بچشاند. باشد كه بازگردند.
شرح و تفسیر
اين سنت الهي است كه افراد بي ايمان و آلوده و فاسد گرفتار انواع عكس العمل اعمال زشت خود در همين دنيا مي شوند : گاهي بلاهاي آسمان و زمين بر سر آنان مي بارد وگاهي آتش جنگها و فتنه هاي جهاني يا منطقهاي سرمايه اي آنان را مي بلعد و گاهي ناامنيهاي جسماني و نابهنجاري رواني و روحي بر آنان فشار ميآورد.
رسول خدا(ص) فرمودند: «فحشا و زشتكاري هرگز در ميان مردمي شايع نشد، مگراين كه طاعون و دردها و بيماريهايي كه درميان گذشتگان آنان سابقه نداشته است دربين آنان شيوع يافت»; و نيز فرمودند: «هر گاه بنده گناهي را پنهاني مرتكب شود، به كسي جز صاحب آن زياني نميزند; و هر گاه آشكارا انجامش دهد و مردم او را منع نكنند، آن گناه به عموم مردم آسيب خواهد رساند.»
امام علي (ع) فرمودند: «هر گاه جنايتها آشكار شود، بركتها از ميان برود.»
رسول خدا (ص) فرمودند: «چهار چيز است كه اگر يكي از آنها به خانهاي درآيد، آنرا ويران كند و از بركت دور سازد: خيانت، دزدي، شرابخواري، زنا.»

روزيِ همه جنبندگان تضمين شده است. بايد آن را جُست
آیه ی شریفه
وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ / 6 : هود
ترجمه
هيچ جنبنده اي در روي زمين نيست، جز آن كه روزيِ او بر عهده خداست و موضع و مكانش را مي داند; زيرا همه در كتاب مبين آمده است.
شرح و تفسیر
قرآن مي فرمايد : روزي رسان خداست. مقدار روزي هم دست خداست، به اين معنا كه او در رزق هر كس كه بخواهد گشايش مي دهد يا تنگ مي گيرد; زيرا او به صلاح بندگانش آگاه و بيناست. خداوند قسم ياد كرده و فرموده است: به خداي آسمان و زمين قسم كهرزق شما در آسمان است; و تقدير ارزاق انسانها و ساير موجودات در آن جاست; و او مي داند كه اگر روزيِ بندگانش را افزون كند، در زمين فساد مي كنند. از اين رو به اندازه اي مي دهد كه به صلاحشان باشد; و چه بسيار موجوداتي كه توان به دست آوردن روزي را ندارند و خداوند به آنها روزي ميرساند; و اگر ميبينيد بعضي را روزي بيشتري بخشيده براي اين است كه آنان را بيازمايد.
امام صادق (ع) فرمودند: «از طلب روزي حلال دست مكش، زيرا طلب روزي حلال تو را در دينت ياري ميرساند. پاي اشترت را ببند و به خدا توكل كن.»
پيامبر اكرم (ص) نيز فرمودند: «مبادا در طلب روزيِ تضمينشده از آنچه بر تو واجب شده است بازماني; زيرا قسمت تو از روزي مي رسد و به آنچه قسمت تو نباشد نمي رسي.»

پس روزي را فقط از او بخواهيد

آیه ی شریفه
فَابْتَغُوا عِندَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ / 17 : عنكبوت
ترجمه
... پس روزي را فقط از خدا بطلبيد و او را بپرستيد وسپاس گزاريد كه همه به سوي او بازگردانده ميشويد.
شرح و تفسیر
پيامبر اكرم (ص) فرمودند: «همانا جبرئيل در دلم چنين افكند كه هيچ كسي نمي ميرد تاروزي اش را كامل دريافت كند. پس از خدا بترسيد و در طلب روزي ميانه روي كنيد و عفت پيشه كنيد و حرص نزنيد و دير رسيدن روزي شما را وادار نكند كه آن را از راه غيرحلال بجوييد، زيرا آنچه در نزد خداست جز با طاعت او به دست نميآيد.»
امام علي (ع) در سفارش به كميل فرمودند: «هر گاه در روزيِ تو تأخير و تنگي پديد آمد، از خداوند آمرزش بخواه و استغفار كن تا روزي را به تو فراخ گرداند.»
امام باقر (ع) فرمودند: «روزيها معين و تقسيم شده است; و خداوند را فضل و زيادتي است كه آن را از طلوع فجر ــ اذان صبح ــ تا طلوع خورشيد تقسيم مي كند; و خود فرموده است:
`وَاسْئَلوُااللّهَ مِنْ فَضْلِهِ. از خدا فضلِ او را بخواهيد. امام سپس فرمودند:`ذكر خدا بعد از طلوع فجر در تحصيل روزي از سفر كردن و كوشيدن مؤثرتر است.»
بر اساس روايات، نيكوكاري با خانواده و خوش خويي و اِطعام ديگران و كمك مالي به برادران و خواهران ديني و پشتِ سر آنان دعا كردن و پيوسته با طهارت و وضو بودن وزياد صدقه دادن و با نيّت خوش و خوب بودن از عوامل مهمي است كه روزي را به طرف انسان سرازير مي كند. گناه و پايمال كردن حقوق ديگران و حرام خواري سبب قطع روزي حلال مي شود .

و بدانيد كه شكر نعمت روزي گشا و عامل رشـد اقتـصـادي است



آیه ی شریفه
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ / 7 : ابراهيم
ترجمه
... اگر شكر گزاريد، حتماً بر نعمتهاي شما ميافزايم; و اگر كافر شويد يا ناسپاسي كنيد، بدانيد كه عذاب من بسيار سخت است.
شرح و تفسیر
ثناگويي در مقابل نعمتْ و اعتراف به نعمت با نوعي تعظيم و اظهارِ نعمت از معاني شكر است. مرحوم علامه طباطبايي در تفسيرالميزان فرموده اند : «حقيقت شكر اظهار نعمت است، چنان كه حقيقت كفر اخفاي نعمت است; و شكر خدا به اين است كه انسان نعمت را در محلي كه منعم خواسته به كار برد و در موقع استفاده از آن نعمت متذكر خدا باشد; و چون هيچ چيز نيست كه ازنعمتهاي الهي شمرده نشود و خداوند نعمتها را بخشيده كه در راه بندگي به كار روند; پس حقيقتِ شكرِ نعمت يعني بندگي را به كمال رساندن و دستورهاي الهي را به كار بستن و متذكرمقام ربوبيش بودن. پس شاكرانْ مخلص نيز هستند، زيرا در مقام شكر هم متذكر خدايند و هم فقط براي او و در راهي كه او خواسته عمل مي كنند.»
امام صادق (ع) فرمودند: «نعمت ها نپايند، مگر بعد از سه كار: شناخت جايگاه شايسته خداوند در نعمتها; گزاردن شكر آنها; رنج و زحمت كشيدن در آنها.»
امام علي (ع) نيز فرمودند: «كامياب ترين مردم در كار نعمتها كسي است كه نعمتهاي موجودش را با شكرگزاري پايدار سازد و نعمتهاي از دست رفته را با شكيبايي بازگرداند.»
رسول خدا (ص) نيز فرمودند: «هيچ كس را چهار چيز ندادند كه از چهار چيز دريغ كرده باشند:كسي را توفيق شكر ندادند، مگر اين كه نعمتش را زياد كردند، زيرا خداوند فرموده:لَئِنْ شَكَرْتُمْ لاََزيدَنَّكُمْ; ; و كسي را توفيق دعا ندادند، مگر اين كه اجابت هم به او دادند، زيرا خداوند فرموده است: `اُدْعُونني اَسْتَجِبْ لَكُمْ; كسي را توفيق استغفار ندادند، مگر اين كه آمرزش هم به او دادند، زيرا خداوند فرموده است: `اِسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ اِنَّهُ كانَ غَفُوراً؛ و كسي را توفيق توبه ندادند، مگر اين كه توبه اش را قبول كردند، زيرا خداوند فرموده است:`و هُوَالّذي يَقْبَلُ التَّوبةََ عَنْ عِبادِهِ.»