موضوع: آيه هاي زندگي . . .

ياد گرفتن و ياد دادن امور ديني لازم و واجب است


آیه ی شریفه
فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ / 122 : توبه
ترجمه
... پس چرا از هر جمعيتي از آنان گروهي كوچ نمي كنند تا دانش عميق تحصيل كنند و قوم خود را آن گاه كه به سوي آنان بازگشتند هشدار دهند، باشد كه آنان [باطناً و عملاً] از زشت كاري برحذر باشند؟
شرح و تفسیر
بر اساس اين آيه، هم فرا گيري علم واجب است و هم تعليم آن به ديگران; و تأكيد بر اين دو عملِ واجب دليل روشني است بر اين كه اولاً، انسان قابليت كسب معرفت و شناخترا دارد; ثانياً، دين و حقايق آسماني شناختني اند; ثالثاً، تحصيل اين شناخت به طور عميق و دقيق بر گروهي از خبرگان واجب است; رابعاً، بر گروهي ديگر، كه در اكثريت اند، بهره گيري از عالمانِ ديني فرض است. اين موضوع در بسياري از روايات معصومان (ع) آمده است; از آن جمله در اين حديث نبوي: «اُغْدُ عالِماً اَوْ مُتَعلِّماً اَوْ مُسْتَمِعاً اَوْ مُحِبّاً و َلاتَكُن ِالْخامِسَ فَتَهْلِكَ.» پيوسته يا دانشمند باش يا دانشجو و يا شنونده سخن دانشمندان و يا دوستدار آنان; هرگز پنجمي نباش كه هلاك خواهي شد.

امر دين را براي خود لازم الاجرا بدان
آیه ی شریفه
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِينًا / 36 : احزاب
ترجمه
و هيچ مؤمني را نسزد كه چون خدا و رسولش فرماني صادر كردند آنان را در آن كارشان اختياري باشد; و هر كس از خدا و رسولش نا فرماني كند مسلماً به گم راهي آشكاري در افتاده است.
شرح و تفسیر
روح تعاليم اسلام و قرآن تسليم شدن در برابر حق است. البته استقلال فكري و روحي انسان به او اجازه نمي دهد كه بي قيد و شرط تسليم كسي شود; اما زماني كه طرفِ مقابل خدايي باشد كه به همه مصالح و مفاسد او آگاه است و همه اوامر و نواهي او از سرِحكمت و علم است و هيچ نيازي به انسان ندارد و تنها منافع انسان را در نظر مي گيرد، عقل مي گويد بايد تسليم محض شوي. قرآن نيز ويژگي برجسته پيروان واقعي انبيا را اين مي داند كه در برابر خدا و رسول مي گويند شنيديم و اطاعت كرديم; و اساساً بهترين مصداق دينداري را كسي دانسته است كه خود را تسليم پروردگار كرده و نيكوكار باشد; اينان همانان اند كه اراده اي جز اراده حق ندارند و چيزي را بر خود مي پسندند كه او براي آن ها پسنديده باشد. در مقابل، كساني هستند كه دينداري آن ها بر اساس دنياي آن هاست و هر جا بين فرمان دين و مصلحت مادي آن ها تضادي به وجود آيد، خواست خود را بر خواست خدا ترجيح مي دهند.

به دعوت خدا و رسول لبيك گوييد تا به حـيات انـسانـي برسـيد
آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا يُحْيِيكُمْ / 24 : انفال
ترجمه
اي كساني كه ايمان آورده ايد، خدا و فرستاده او را اجابت كنيد هنگاميكه شما را به سوي چيزي مي خواند كه به شما زندگي مي بخشد...
شرح و تفسیر
اين تعبير كوتاه ترين و جامع ترين و، در عين حال، رسا ترين عبارتي است كه در آن، كاركرد دين براي بشر و جامعه انساني بيان شده است. اجابت دعوت خدا و رسول، كه همان مسلماني و پذيرش اسلام است، به انسان حيات و زندگي مي بخشد، آن هم درهمه ابعادش: حيات مادّي او بهترين مي شود و هم چنين حيات معنوي او. خلاصه اين كه تبعيت از حكم خداوند و آيين پيامبر، كه تجلي جاودانه آن براي همه عصرها و نسل ها قرآن و عترت است، از انسان موجودي پويا و سازنده و رو به پيشرفت در همه ابعاد و زمينه ها مي سازد. در سراي ديگر نيز، انسان از حياتي جاودانه و خشنود كننده برخوردارخواهد شد.۲۱۳رسول خدا فرمودند: «اسلام پيروانش را گداخته و ناب مي كند، هم چنان كه آتش نا خالصي آهن و طلا و نقره را پاك مي كند.»

قسم به خدا كه ايمان جز تسليم محض در برابر حق نيست

آیه ی شریفه
فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّىَ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُواْ فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيمًا / 65 : نساء
ترجمه
پس چنين نيست [كه آنان ايمان داشته باشند]. سوگند به پروردگارت كه آنان ايمان نياورند تا آن گاه كه تو را در آنچه ميان خود اختلاف دارند داور سازند، پس در نفس خويش هيچ تنگي و ناراحتي از آنچه تو حكم كرده اي نيابند و كاملاً تسليم گردند.
شرح و تفسیر
در اين آيه نشانه هاي ايمان واقعي سه چيز بيان شده است:
۱) در اختلافات كوچك و بزرگ، دين و پيامبر (ص) و سيره آن حضرت مرجع باشد، نه طاغوت و داوران باطل;
۲) هيچ گاه از قضاوت هاي دين و پيامبر (ص)، حتي در دل، احساس نا خشنودي نشود;
۳) در وقت عمل نيز، آن فرمان ها دقيقاً اجرا شود و شخص به طور كامل تسليم حق باشد. البته از آيه دو مطلب كلي و مهم نيز استفاده مي شود:
الف) عصمت پيامبر (ص)، زيرا اين آيه به تسليم مطلق و بي قيد و شرط در برابر پيامبر (ص) دستور داده است;
ب) هر گونه اجتهاد و داوري در مقابل نصّ پيامبر و سنت ثابت او باطل و منتفي است. اميرالمؤمنين (ع) فرمودند: «اسلام را آن چنان وصف كنم كه پيش از من و پس از من، هيچ كس توصيف نكرده باشد. اسلام همان تسليم است; و تسليم همان يقين است; و يقين همان تصديق است و تصديق همان اقرار است; و اقرار همان عمل كردن به وظيفه است.» «اَلاِسْلامُ هُوَ التَّسْليمُ و التَّسْليمُ هُوَ اليَقينُ وَ الْيَقينُ هُوَ التَّـصديقُ وَ التَّـصديقُ هُوَ الاِقرار ُو َالاِقرارُ هُو َالاَداءُ و الاَداءُ هُو َالعَمَلُ»

صراط مستقيم يك راه بيش نيست. از آن تبعيت كنيد
آیه ی شریفه
وَأَنَّ هَـذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ / 153 : انعام
ترجمه
[توصيه كرد به] اين كه اين [دستورها] راه راست من است. پس، از آن اين كه اين پيروي كنيد و از راه هاي ديگر پيروي مكنيد كه شما را از راه او پراكنده سازد. اين هاست كه خدا شما را بدان سفارش كرد تا شايد بپرهيزيد.
شرح و تفسیر
كلمه صراط از ماده صرط گرفته شده كه به معناي بلعيدن است. صراط نيز رهرو خود را مي بلعد و در مجراي گلوي خويش فرو مي برد، به صورتي كه ديگر منحرف نمي شود . كلمه مستقيم هم به معناي هر چيزي است كه بخواهد بر روي پاي خود بايستد. پس صراط مستقيم صراطي است كه در هدايت مردم و رساندن آنان به هدف تخلف نمي كند. صراط مستقيم راهي است به سوي خدا; و راه هاي ديگر به سوي خدا شعبه اي از آن است; و هر طريقي كه آدمي را به سوي خدا راهنمايي كند بهره اي از صراط مستقيم دارد; و هر راه و سبيلي به اندازه اي كه از صراط مستقيم بهره دارد مي تواند انسان را به خدا نزديك كند; اما خود صراط مستقيم بي هيچ قيد و شرطي مسافر خود را به سوي خدا هدايت مي كند; و اين صراط راه كساني است كه خداوند به آنان نعمت هدايت و سعادت بخشيده است; و اينان جز انبيا و شهيدان و تصديق كنندگان پيامبر و راستگويان و نيكو كاران و مؤمنان نيستند. البته اين صراط مستقيم از مو باريك تر و از شمشير تيزتر است: هم تشخيص آن سختاست و هم پيمودن آن دشوار; و اين صراط مستقيم ، كه همان دين خداست، در قيامت به صورت پلي درمي آيد كه بر روي جهنم استوار است. ابن مسعود مي گويد: «رسول خدا با دستش خطي كشيد و فرمود: ” اين راه راست خداست“ سپس در سمت راست و چپِ آن، خطوطي رسم كرد و فرمود: ”بر سر هر يك از اين راه ها، شيطاني است كه به آن راه فرا مي خواند; “ و آن گاه آيه 153 سوره انعام را تلاوت فرمود.»

قانون گذار عالم خواهان آسايش شماست، نه سختي تان
آیه ی شریفه
يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ / 185 : بقره
ترجمه
... خداوند براي شما آساني مي خواهد و براي شما دشواري نمي خواهد...
شرح و تفسیر
مفسران قرآن و فقهاي اسلام از اين آيه قاعده اي كلي استخراج كرده و آن را قاعده لاحَرَجْ ناميده اند . اين قاعده گوياي اين حقيقت است كه قوانين اسلام بر آسان گيري بنا شدهاست، نه سخت گيري; و خداوند در دين خود تكليف مشقت باري قرار نداده است; و همه قوانين اسلام و برنامه هاي دين براي حفظ منافع مادي و معنوي انسان وضع شده است. پيامبر اكرم (ص) نيز فرمودند: «من به ديني آسان مبعوث شده ام.» البته امثال اين آيات نبايد دستاويزي براي افراد نادان يا مغرض شود و با آن، مسائل اساسي و مقدسات و مسلمات دين را به بازي بگيرند و به استناد آن، بي حجابي و بي بندوباري و بي نمازي وعقب نشيني در مقابل دشمن را ترويج كنند; زيرا دين طبيعتاً محدوديت آور است و عمل به دستورهايِ آن گاه به ظاهر انسان را به زحمت مي اندازد. خداوند در اين باره مي فرمايد : «بر شما جهاد در راه خدا واجب شد، در حالي كه برايتان نا خوشايند است.چه بسا چيزي را خوش نداشته باشيد، حال آن كه خير شما در آن باشد و يا چيزي رادوست داشته باشيد، حال آن كه شرّ شما در آن باشد; و خدا مي داند و شما نمي دانيد.»

اسلام وضع عسر و حرج و اضطرار را در نظر گرفته است

آیه ی شریفه
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ / 173 : بقره
ترجمه
جز اين نيست كه [خداوند] بر شما مردار و خون و گوشت خوك و حيواني را كه [در وقت ذبح] نام غير خدا بر آن برده شده حرام كرده است; اما كسي كه ناچار [از خوردن آنها] شود، درحالي كه در اصل طالب آن نبوده و از حد ضرورت تجاوز نكرده باشد، بر او گناهي نيست كه خداوند بسيار آمرزنده و مهربان است.
شرح و تفسیر
آيات ۳ سوره مائده و ۱۱۹ و ۱۴۵ انعام و ۱۱۵ نحل درباره همين موضوع است. خداوند فرموده است: هر گاه ضرورتي پيش بيايد كه انسان براي حفظ جان خويش مجبور به استفاده از بعضي غذاهاي حرام مي شود ، به مقدار رفع اضطرار گناهي بر او نيست; زيرا قصدش عناد و مخالفت با فرمان خدا نبوده است; اما كسي نبايد اضطرار را بهانه اي براينفس چراني قرار دهد. لذا خداوند بلافاصله فرموده است ستمگر و متجاوز نباشد، يعني با گناه كردن بر خود ستم نكند (زيرا گناه ظلم به نفس است) و از حدود خدا هم تجاوز نكند.

و هر كس فقط به اندازه وسع خويش تكليف دارد
آیه ی شریفه
لاَ يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ / 286 : بقره
ترجمه
خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانش تكليف نمي كند. هر كس هر كار خيري كرده به سود اوست و هر كه كار بدي كرده به زيان اوست...
شرح و تفسیر
جوهر انسان ها با هم تفاوت دارد; و خداوند به هر كس استعدادي خاص داده كه فقط در همان زمينه مي تواند موفق شود. البته اين تفاوت ها به هيچ وجه برتري ذاتي و ارزشي نيست و هرگز مجوزي براي تفاخر نمي شود ; و اگر كسي به اين حقيقت توجه كند، هرگز ديگران را به جهت نداشتن چيزي ملامت نخواهد كرد. حال با اين مقدمه مي گوييم كه از عدل الهي به دور است كه شخصي را فوق قدرت و استعدادش تكليف كند و اين تفاوت ها را در نظر نگيرد. البته هر كسي بايد توان خود را به كار گيرد و تنبلي و سستي راكنار بگذارد و از تمام امكانات در جهت اداي تكاليف به قدر توانش بهره گيرد; و تا آن جا كه مي تواند مجاهده و تلاش كند تا مشمول هدايت خاص خداوند شود.

اي مومنان، سستي و غمگيني چرا؟ شما برتريد

آیه ی شریفه
وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ / 139 : آل عمران
ترجمه
و هرگز [در برابر دشمن] سست نشويد و غمگين مباشيد كه شما برتريد، اگر مومن [واقعي] باشيد.
شرح و تفسیر
اساساً سستي و تنبلي، كه امروزه از آن به بي اعتمادي به نفس و باور نداشتن خود و افسردگي تعبير مي شود ، در همه جا مذموم است و در مقابلِ دشمن مذموم تر; زيرا اسلامدينِ عمل و حركت و اميد است و با اين كه نيت و ايمان، كه هر دو از امور مهم قلبي است، اساس و ريشه انسان مؤمن به حساب مي آيد; تا آن ايمان و نيت به عمل در نيايد و انسان را به كوشش و تلاش نيندازد، هيچ بهره اي ندارد.اين احساسِ ناپسندِ سستي و تنبلي موجب مي شود كه انسان در مقابل دشمن خود را پست و زبون ببيند و تسليم مطامع آنان شود. از اين رو قرآن در آيات متعدد مؤمنان راعزتمند و پيروز ميدان هاي دنيا و آخرت معرفي كرده است و آنان را به نيروي عظيم ايمان به خدا، كه منشعب از قدرت لايزال الهي است، توجه داده است; و فرموده است اگر به مقتضاي ايمان خود عمل كنيد، در همه معركه ها سربلند و عزيزيد. در غدير نيز ، بعد از اعلان رسمي ولايت و جانشيني اميرالمؤمنين (ع)، آيه نازل شد كه «امروز كفار از دين شما مأيوس شدند. پس ديگر از هيچ دشمن خارجي نهراسيد، بلكه از من (خدا) بترسيد كه مبادا بر اساس ايمانتان عمل نكنيد و از راه خدا فاصله گيريد.»

حسينيان عزيز و آزاده اند : نه ظلم مي كنند و نه زير بار ظلم مي روند


آیه ی شریفه
لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ / 279 : بقره
ترجمه
... نه ستم مي كنيد و نه تن به ستم مي دهيد.
شرح و تفسیر
«امسال سالِ شمسي ما هم در فروردين و هم در آخر سال، در اسفند، با عاشوراي حسيني مقارن و مصادف است. بنابراين جا دارد كه ما امسال را سال عزت و افتخارحسيني بدانيم. اميدواريم ملت عزيز ما با تمسك به معنويت حسين بن علي (ع) و با آشنايي بيش تر با آن بزرگوار عزت و افتخار و سربلندي را براي خود كسب كند. هم چنان كه ــ بحمداللّه ــ به بركت حسين بن علي (ع) و به بركت اسلام و قرآن از عزت و افتخار معنوي برخوردار بوده و هست.»