موضوع: آيه هاي زندگي . . .

بدا به حال كساني كه نماز را سبك مي شمرند!



آیه ی شریفه
فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ » الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ / 4 : ماعون
ترجمه
پس واي به حال نماز گزاران، (۴) آنان كه از نمازشان غافل و به آن بي اعتنايند! (۵)
شرح و تفسیر
ساهون از ماده سهو به معناي خطايي است كه ناشي از غفلت باشد; و اگر مقدمات و اسبابش را خود انسان فراهم كند، غافلِ مقصر است ، مانند شخصي كه با خوردن خمر مست مي شود و از نماز غافل مي شود ; اما اگر مقدماتش در اختيار انسان نباشد، مثلديوانه كه از نماز غفلت مي كند، اين جا معذور است. خداوند در اين آيات شريفه به غفلتي نظر دارد كه به همراه تقصير است. مهم ترين موارد آن عبارت است از: غفلت نماز گزار از نماز و بي توجهي به عظمت و حقيقت آن و ارزش قايل نشدن براي آن ; بي اهميتي به اوقات نماز; پاي بند نبودن به اركان و شرايط و آداب نماز ; نماز خواندن براي ريا و تظاهر ، چنان كه به مورد اخير در آيه بعد اشاره شده است : «الَّذينَهُمَ يُراؤُونَ.»
امام صادق (ع) فرمودند: « هر گاه بنده به نماز مي ايستد و نماز را سبك برگزار مي كند ، گويي“خداوند تبارك و تعالي به فرشتگان خود مي گويد: آيا به اين بنده ام نمي نگريد كه فكر مي كند رفع نياز هايش به دست كسي غير از من است؟ آيا او نمي داند كه حوايجش به دست من است ؟»

ترك كنندگان نماز جايگاهي جز دوزخ ندارند

آیه ی شریفه
فِي جَنَّاتٍ يَتَسَاءلُونَ » عَنِ الْمُجْرِمِينَ » مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ » قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ / 40 : مدثر
ترجمه
اهل سعادت، كه در بهشت ها نشسته اند و مي پرسند (۴۰) از حال گنهكاران : (۴۱)كه چه چيز شما را به دوزخ در آورده؟ (۴۲) گويند: ما از نماز گزاران نبوديم. (۴۳)
شرح و تفسیر
گويا اين آيه مصاحبه اي است با اهل دوزخ كه از آنان علت جهنمي شدنشان را سؤالمي كند و آنان در پاسخ به چهار گناه بزرگ اعتراف مي كنند و مي گويند: ما از نماز گزاران نبوديم ; اگر نماز مي خوانديم و به ياد خدا بوديم، امروز جايگاه ما دوزخ نبود . در حقيقت ، دوزخيان به منشأ ساير گناهان خود اعتراف كرده اند كه همان ترك نماز است . امام علي (ع) مي فرمايند: « مراقب نماز باشيد و از آن محافظت كنيد و بسيار نماز بخوانيد; و از اين راه ، خود را به خدا نزديك كنيد; زيرا نماز در اوقات معين بر مؤمنان واجب شده است. آيا پاسخ دوزخيان را شنيده ايد كه وقتي از آن ها مي پرسند چه چيز شما را به دوزخ كشانيد؟ گويند: “ما از نمازگزاران نبوديم”. رسول خدا (ص) فرمودند: «ميان مسلمان و كافر فاصله اي نيست، جز ترك نماز به عمديا از سر سبك شمردن . »

نماز حتي در ميدان جنگ تعطيل نمي شود



آیه ی شریفه
فَإنْ خِفْتُمْ فَرِجَالاً أَوْ رُكْبَانًا فَإِذَا أَمِنتُمْ فَاذْكُرُواْ اللّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمْ تَكُونُواْ تَعْلَمُونَ / 239 : بقره
ترجمه
پس اگر [از دشمن يا خطر ديگر] بيم داشتيد، پياده يا سواره نماز [خوف يا مطارده] بخوانيد ; و چون امنيت يافتيد، خدا را به ياد آوريد; چون به شما چيز هايي آموخت كه نمي دانستيد.
شرح و تفسیر
نماز واجبي است كه هيچ گاه و در هيچ وضعي از انسانِ مكلف ساقط نمي شود ; حتي اگر شده با ايما و اشاره، سواره و پياده، بايد نماز را به جاي آورد . از اين نماز در فقه اسلامي به نماز خوف تعبير شده است. در آيه ۱۰۲ سوره مباركه نساء ، چگونگي اين نماز مشروحاً بيان شده است. امام صادق (ع) فرمودند: «كسي كه از دزدان و يا خطر ديگري ميترسد بر بالاي مركبش نماز بخواند و براي ركوع و سجده اش اشاره كند» ;۲۸۱ و نيز حضرتش فرمودند: « نماز خوف عبارت است از: تكبير [ (اللّهُ اكبر) ] و تهليل [ (لااِلهَ اِلاّ اللّه) ] و تسبيح [ (سُبْحانَ اللّه) ] و ديگر هيچ; و آن گاه آيه ۲۳۹ سوره بقره را تلاوت كردند .»

حفاظت از نماز



آیه ی شریفه
حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِينَ / 238 : بقره
ترجمه
نماز ها و نماز ميانين را پاس داريد و مطيعانه براي خدا قيام كنيد.
شرح و تفسیر
مفسران درباره صلوه وُسطي مطالب مختلفي گفته اند ; اما با توجه به معنا و شأن نزول آيه ، اين تفسير كه منظور نماز ظهر است صحيح تر به نظر مي رسد . علاوه بر اين ، در آيه ، از قيام به منزله يكي از اركان نماز و قنوت به منزله يكي از آداب نماز سخن به ميان آمدهاست . بر مراقبت از نماز ، كه يكي از مصاديق آن مراقبت از اوقات نماز است ، در آيه ۷۸سوره اسراء و ۱۰۳ نساء و ۹ و ۱۰ مومنون و ۱۳۰ طه نيز تأكيد شده است . امام صادق (ع) فرمودند: « هر گاه رو به قبله ايستادي ، دنيا و هر چه را در آن است و مردم و احوال و اوضاع آن ها را يكسره فراموش كن و دلت را از هر آنچه تو را از خداباز مي دارد فارغ گردان و با چشم دل عظمت خدا را ببين و روزي را به ياد آر كه به سوي او برگردانده مي شوي . چون تكبير گفتي، هر آنچه را در ميان آسمان ها و زمين است در برابر بزرگي او نا چيز شمار ; زيرا هر گاه بنده تكبير بگويد و خداي تعالي به قلبش بنگرد و حقيقت تكبير را در آن نبيند، مي فرمايد : اي دروغ گو، مرا فريب مي دهي؟ به عزت و جلالم سوگند كه تو را از شيرينيِ يادم محروم مي كنم...» .

وجوب نمازهاي پنجگانه
آیه ی شریفه
فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ » وَلَهُ الْحَمْدُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ / 17 : روم
ترجمه
پس خدا را تسبيح گوييد ، آن گاه كه وارد شامگاه مي شويد و آن گاه كه وارد صبحگاه مي شويد ; و ستايش از آنِ اوست ، درآسمان ها و زمين و در وقت عصر و هنگامي كه به ظهر مي رسيد .
شرح و تفسیر
گروهي از رسول خدا (ص) درباره علت وجوب نماز هاي پنجگانه پرسيدند . حضرت فرمودند : « هنگامي كه آفتاب طلوع مي كند ، مانند آن است كه بر شاخ هاي شيطان طلوع مي كند . پروردگارم مرا امر كرده است كه قبل از طلوع خورشيد و قبل از آن كه كافر براي آفتاب سجده كند ، نماز صبح بخوانم ; و در هنگام زوال آفتاب ، همه چيز در عالم خلقت خدا را حمد و تسبيح مي گويند ، مگر عرش خدا ; و در اين موقع ، خداوند بر من درود مي فرستد. در اين ساعت ، خداوند نماز را بر من و امتم واجب ساخت ; و اين ساعتي است كه جهنميان را در قيامت به جهنم وارد مي كنند ; و نماز عصر در آن ساعتي است كه حضرت آدم (ع) از آن ميوه كه از خوردنش نهي شده بود خورد و خداوند او را از بهشت خارج كرد. از اين رو ، فرزندان او به نماز عصر امر شده اند ; و نماز مغرب در آن ساعتي است كه خداوند توبه حضرت آدم (ع) را پذيرفت . او سه ركعت نماز مغرب به جا آورد : ركعتي براي خطاي خودش ; ركعتي براي خطاي همسرش ; ركعتي براي قبول توبه اش ; و در وقت عشاء ، در قبر و در روز قيامت ، تاريكي همه جا را فرا مي گيرد . از اين رو ، پروردگارم به من و امتم نماز عشاء را امر كرده است تا قبر و قيامتشان روشن شود .»

براي نماز وضو يا غسل لازم است

آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ / 6 : مائده
ترجمه
اي كساني كه ايمان آورده ايد ، چون به نماز برخاستيد ، صورت و دستها يتان را تا آرنج بشوييد و بر سرتان و روي پاهايتان تا برآمدگي روي هر دو پا مسح كنيد; و اگر جنب بوديد، شست و شو كنيد [(غسل كنيد)] ...
شرح و تفسیر
اين آيه تنها آيه اي است كه وجوب طهارت (وضو و غسل و تيمم) را براي اقامه نماز بيان كرده است . از اين رو حايز اهميت است . البته اين آيه درصدد بيان حدّ شستن است نه كيفيت شستن . سنت و چگونگي شستشو و مسح كردن پيامبر اكرم (ص) را بايد مانند ساير مسائل مهم ، فقط ازطريق اهل بيت : كه از هر خطا و فراموشي و معصيتي به دورند ، فرا گرفت ; و آن سنت بي شك همين طريق است كه امروز شيعيان بدان عمل مي كنند.پيامبر اكرم (ص) فرمودند : « امت من بر اثر وضويي كه مي گيرند روز قيامت با دست و پاي نوراني وارد مي شوند ; و وضو بر روي وضو گرفتن مانند نور بر روي نور است . هر كس وضويش را بدون اين كه باطل شده باشد تجديد كند خداوند توبه اش را بدون استغفار تجديد مي كند . كليدنماز طهارت است . » امام صادق (ع) فرمودند : « هر كس با وضو به رختخواب برود و بخوابد بستر او مانند مسجد اوست و گويي تمام شب را به عبادت گذرانده باشد . » پيامبر اكرم (ص) به علي (ع) فرمودند : « اي علي ، وضو گرفتن قبل و بعد از غذا خوردن شفاي بدن و بركت در روزي است ; و نيز ، بر اساس روايات متعدد ، يكي از آدابِ تلاوت قرآن و ورود به مسجد وضو گرفتن است . البته شأن مؤمن اين است كه هميشه وضو داشته باشد .» امام رضا (ع) فرمودند : « چون جنابت از تمام بدن بيرون ميآيد، بايد تمام بدن را شست.» [ (غسل كرد) ]

در چه مواقعي و چگونه تيمم كنيم؟
آیه ی شریفه
وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَف َرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم / 6 : مائده
ترجمه
... و اگر بيمار يا در سفر بوديد و يا از قضاي حاجت آمده و يا با زنان هم بستر شده بوديد و آبي نيافتيد ، پس به سراغ خاكي پاك رويد و از آن خاك به صورت و دست هايتان بكشيد...
شرح و تفسیر
طهارت هاي شرعي بر سه قسم است : وضو ; غسل ; تيمم ، كه به جاي وضو و غسل واجب مي شود . برخي از موارد وجوب تيمم عبارت است از : نداشتن آب ، تنگ بودن وقت براي غسل يا وضو و يا تهيه آب، ترس از ضرر داشتن آب به سبب بيماري . واجبات تيمم عبارت است از : ۱) نيت و در آن مشخص كند به جاي غسل است يا وضو ; ۲) رعايت ترتيب در انجام دادن اين كارها: زدن هر دو دست با هم بر روي چيزيكه تيمم بر آن صحيح است ، كشيدن كف دو دست به تمام پيشاني و دو طرف آن از جايي كه مويِ سر مي رويد تا ابروها و بالاي بيني ، كشيدن كف دستِ چپ به تمام پشتِ دست راست ، كشيدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ ; ۳) پاك بودن مواضع تيمم (دست ها و صورت) ; ۴) نبودن مانع در مواضع تيمم ، حتي انگشتر ; ۵) مسحِ پيشاني و دست ها از بالا به پايين ; ۶) حفظ موالات ، يعني بين مراحل تيمم فاصله زيادي نيفتد . ــ چيز هايي كه تيمم بر آن ها صحيح است : خاك ; ريگ ; كلوخ ; سنگ ; گِل پخته ، مثل آجر و كوزه ; گَچ و آهك پخته ; سنگ گچ ; سنگ آهك ; سنگ مرمر سياه و ساير سنگ ها . تيمم بر روي ماسه و زمين شوره زار مكروه است . ــ چيزهايي كه تيمم بر آن ها باطل است : يخ ; زمين نجس ; زمين غصبي ; زميني كه نمك روي آن را گرفته باشد ; خاكي كه با چيز ديگري مخلوط شده باشد ; خاكستر گياه ; سنگ عقيق و فيروزه و طلا و نقره.

هر جا هستيد رو به سوي كعبه كنيد

آیه ی شریفه
فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوِهَكُمْ شَطْرَهُ / 144 : بقره
ترجمه
... پس روي خود را به سوي مسجد الحرام برگردان ; و هر جا كه باشيد روي خود را به سوي آن برگردانيد...
شرح و تفسیر
ارزنده ترين گوهر مقصود نماز است
زيبنده ترين هديه معبود نماز است
كوبنده ترين اسلحه مكتب توحيد
كز ريشه كند خصم تو نابود نماز است
گفتم به خرد پايه دين نبوي چيست
فرياد برآورد و بفرمود نماز است
از روز ازل تا به ابد مقصدِ معبود
از بود و نبود همه موجود نماز است
حق گفت به قرآن كريمش به كريمان
سرچشمه لطف و كرم و جود نماز است
اين نكته شنيدم كه نبي گفت به سلمان
آن چيز كه بر قدر تو افزود نماز است
اين پند علي داد به محراب عبادت
آن كار كه باشد همه اش سود نماز است
فرمود رسول مدني در دم آخر
موجوديِ من بهر تو موجود نماز است
از آمدن كرببلا آنچه به عالم
مقصودِ حسين بن علي بود نماز است
گويند كه فرمود چنين حضرت صادق
نزديك ترين راه به معبود نماز است
اي آن كه تويي منتظر مهدي موعود
رمزي كه نمايد فرجش زود نماز است
آن روز كه آيد ز پس پرده غيبت
اول هدف مهدي موعود نماز است
ژوليده اگر طالب فردوس بريني
فردوس برين مقصد و مقصود نماز است

نماز شب : ويژگيِ عباد الرحمن


آیه ی شریفه
وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا / 58 : فرقان
ترجمه
و آنان كه شب را در برابر پروردگار شان در حالي كه سجده كننده و ايستاده اند به روز مي آورند .
شرح و تفسیر
عبادت خالصانه پروردگار ، آن هم در تاريكي شب و در حالي كه انسان خواب خوش را از نفس خود مي گيرد و به ذكر خدا و قيام و سجود مي پردازد ، نشانه ايمان حقيقي به معبود است . از اين رو ، قرآن اين عمل را يكي از نشانه اي بندگان ويژه خدا معرفي كرده است . رسول خدا (ص) فرمودند : « هر گاه بنده اي در دل شب با خداي خود خلوت كند ، خداوند دلش را نوراني مي كند . آن گاه به فرشتگانش خطاب مي كند اي فرشتگان من ، به بنده ام بنگريد كه در دل شب تار، كه هرزگان به باطل مشغول اند و غافلان خفته اند ، چگونه با من خلوت كرده است ; گواه باشيد كه من او را آمرزيدم .»

نماز شب : نشانه بهشتيان



آیه ی شریفه
كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ » وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ / 17 : ذاريات
ترجمه
آنان اندكي از شب را مي خوابيدند ; (۱۷)و سحرگاهان [از خداوند] طلب آمرزش مي كردند . (۱۸)
چگونگي نماز شب
در كيفيت خواندن نماز شب ، روايات متعدد است كه بنا بر يكي از آن ها ، چون انسان از خواب برخاست ، ابتدا به پاس برخورداري از اين توفيق سجده شكر كند و خدا را براي اين كه او را از خواب بيدار كرد حمد و ثنا گويد ; آن گاه بعد از به جا آوردن مقدمات وضو ، وضو بگيرد ; خود را خوش بو كند و البته هر چه به طلوع صبح نزديك تر باشد فضيلت آن بيش تر است ; آن گاه هشت ركعت نماز به نيت نماز شب بخواند و بعد از هر دو ركعت ، سلام دهد ; و بعد از آن ، دو ركعت نماز به نيت نماز شَفع بخواند ; و بعد از آن ، يك ركعت نماز به نيت نماز وَتر بخواند ; و در آن ، حمد و سوره توحيد (سه مرتبه) و سوره ناس و فَلَق را پشت سر هم بخواند ; آن گاه دست به قنوت بردارد و هر دعايي مي خواهد بخواند ; و مستحب است كه انسان در قنوتِ نماز وتر ، از ترس عذاب خدا گريه كند و براي چهل مؤمن (زنده يا مرده) دعا كند: «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِفُلان» و به جاي «فلان» نام آن مؤمن را بگويد ; و بعد از آن ، هفتاد مرتبه «اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّي وَ اَتوُبُاِلَيْهِ» بگويد و هفت مرتبه بگويد :« هذا مَقامُ العائذِ بِكَ مِن َالنّار ِ» (اين مقامِ پناهنده به تو از آتش دوزخ است) ; و نماز را تمام كند ; و تسبيحات حضرت زهرا (ص) را بخواند.