موضوع: آيه هاي زندگي . . .

خداوند نماز را به جماعت و در مساجد دوست دارد



آیه ی شریفه
وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ وَارْكَعُواْ مَعَ الرَّاكِعِينَ / 43 : بقره
ترجمه
و نماز را برپا داريد ; و زكات بپردازيد ; و با ركوع كنندگان ركوع كنيد .
شرح و تفسیر
قرآن كريم دستور داده تا نماز را به بهترين و زيباترين شكلش ، كه جماعت است ، بخوانند . حتي در قبل از اسلام ، در اديان گذشته نيز ، نماز جماعت مورد تأكيد خداوند بوده است .
روايات اسلامي در پاداش و ارزش نماز جماعت فراوان است . در آن حديث معروف پيامبر (ص) ، كه از جبرئيل (ع) نقل كرده است ، خداوند وعده داده است كه اگر عدد حاضران در جماعت بيش از ده نفر باشد ، اگر تمام درياها مركب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شوند ، نتوانند ثواب يك ركعتِ آن را بنويسند . بر اساس احاديث معصومان: رفتن به مسجد براي شركت در نماز جماعت و درك نماز جماعت از ابتداي تكبيره الاحرام اجر و پاداش بسيار زيادي دارد و نماز جماعت كوتاه و مختصر بر نماز فُراداي طولاني برتري دارد ; و نيز پيامبر اكرم (ص) فرموده اند : « در جماعت حاضر شويد ، اگر چه با دشواري و سختي باشد.»
امام صادق (ع) فرمودند: « در زمان پيامبر (ص) مردي به علت نابينايي در جماعت شركت نمي كرد . روزي به خدمت پيامبر رسيد و عرض كرد : “من نابينايم و صداي اذان روزي را مي شنوم ؛ اما كسي نيست كه دستم را بگيرد و مرا به مسجد بياورد.” حضرت فرمودند:“ طنابي از خانه خود تا مسجد قرار بده و با آن خود را به نماز جماعت برسان. »

آباد كردن مساجد نشانه نمازگزاران واقعي است

آیه ی شریفه
إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَـئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ / 18 : توبه
ترجمه
جز اين نيست كه مساجد خدا را كساني آباد مي كنند كه به خدا و روز واپسين ايمان آورده اند و نماز مي گزارند و زكات مي دهند و جز از خدا نمي ترسند. پس اميد است كه اينان از هدايت يافتگان باشند.
شرح و تفسیر
قرآن بسياري از فرمان هاي الهي را به صورت تقويم تكليفي بيان كرده است; اما در هيچ يك به اندازه آباد كردن مسجد سخت گيري نشده است. خداوند درباره مسجد سازي فرموده است: نخست ، خود سازي و سپس مسجد سازي ; و مسجد سخت گيري نشده است. خداوند درباره مسجد سازي فرموده است : نخست ، خود سازي و سپس مسجد سازي ; و شرايط پنجگانه اي را براي آباد كنندگان مساجد لازم شمرده است : خدا شناسي ; قيامت باوري ; نماز خواني ; پرداخت زكات ; خدا ترسي . به عبارت ديگر، آباد كننده مسجد بايد به مبدأ و معاد معتقد باشد و عبادت بدني (نماز) و عبادت اقتصادي (انفاقات واجب) را به جا آورد و شجاعت و قدرت (خدا ترسي) داشته باشد ; و البته در آيه قبل ، مسجد سازي مشركان را منع كرده است . منظور از آباد كردن مسجد صرفاً مسجد سازي و تعمير بناي آن نيست . بر اساس آنچه از روايات استفاده مي شود ، ذكر خدا در مسجد ، آموختن علم ، خصوصاً علم دين ، و ايجاد حلقه هاي آموزشي و علمي ، پرهيز از سخنان بيهوده در آن ، پاك داشتن و روشن كردن آن به وسيله چراغ ، محور قرار دادن مسجد در بيداري مسلمين و دست گيري از يكديگر ، آهسته سخن گفتن ، سخنان دنيايي و مادي نگفتن ، خريد و فروش نكردن در آن از مصاديق آباد كردن مسجد است.

شركت در نماز جمعه وظيفه اي عبادي ـ اجتماعي است

آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِي لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ / 9 : جمعه
ترجمه
اي كساني كه ايمان آورده ايد ، در هنگامي كه براي نماز در روز جمعه ندا در داده شد، پس به سوي ياد خدا [(اقامه نماز جمعه)] بشتابيد و داد و ستد را رها كنيد كه اين براي شما بهتر است، اگر بدانيد.
شرح و تفسیر
امام رضا (ع) از روز جمعه به عنوان سيد و بزرگ روزها ياد كرده و فرموده اند : « خداوند در آن روز ثوابِ حسنات را دو چندان مي دهد و گناهان [(به شرط توبه)] محو مي كند و درجات مؤمنان را بلند و دعاهايشان را مستجاب مي كند ; و خداوند در آن رحمت خود را بر همه بندگان زياد مي كند . پس سزاست در چنين روزي از محرمات دوري كرد و تكاليف الهي را به گونه اي شايسته و زيبا انجام داد.» از برترين اعمالِ روز جمعه حضور در نماز جمعه است. بر اساس روايات اسلامي ، نماز جمعه ثواب حج مقبول را دارد و ترك سه نماز جمعه پشت سر هم ، بدون عذر ، نشانه نفاق و غفلت است . هم چنين پيامبر اكرم (ص) فرمودند : « هر كس از روي ايمان و براي خدا در نماز جمعه شركت كند نامه عمل جديدي برايش باز مي شود .» يكي از آداب مهم نماز جمعه گوش دادن به خطبه و توجه به سخنان امام جمعه است.

اي انسان، خداوند تاج كرامت را به تو بخشيده است

آیه ی شریفه
وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً / 72 : اسراء
ترجمه
و حقا كه ما فرزندان آدم را كرامت و شرافت بخشيديم و برخشكي و دريا سوار كرديم و از چيزهاي خوش و پاكيزه روزي داديم و بر بسياري از آفريده هاي خود برتري كامل داديم.
شرح و تفسیر
در اين آيه از «كَرَّمْنا» و «حَمَلْنا» و «رَزَقْنا» و «فَضَّلْنا» سخن به ميان آمده است.انسان گل سرسبد هستي است. قرآن به تكرار از شخصيت دادن به انسان و تكريم و بزرگداشتِ مقام او و گوشزد كردن جايگاه آفرينش او براي تربيت و هدايت او و وادار كردنش به قدرداني از اين نعمت بزرگ و متذكر شدنش استفاده كرده است. قرآن انسانرا متوجه آفرينش قدسي و مقام معنوي اش مي كند تا ارزشِ گوهرِ درونيِ او برايش معلوم شود و خود را به بهاي اندك نفروشد.آري، نفس انسان يكي از مخلوقات گران بها و با ارزش الهي است كه رشد و كمال معنوي آن فقط با حفظ كرامت نفس و عزيز داشتن آن ميسر است; و هر كسي كه خود براي خود چنين ارزشي قايل شود اميد تربيت و نجات او مي رود . انسانِ با كرامت نه تنها خود را به كارهاي زشت و نا شايست آلوده نمي كند، بلكه كارهاي نيك و پسنديده را برخود لازم و واجب مي كند; و اين يعني تربيت انسان و حركت او به سوي خود سازي و كمال انساني.

انسان ها از نظر استعداد و قابليت متفاوت اند



آیه ی شریفه
نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضًا سُخْرِيًّا / 32 : زخرف
ترجمه
... ماييم كه وسايل حيات آنان را در زندگي دنيا در ميانشان قسمت كرده ايم و برخي از آنان را بر برخي به رتبه هايي برتري داده ايم تا بعضي از آنان بعض ديگر را به خدمت گيرند...
شرح و تفسیر
وجود اختلاف و تفاوت در همه امور زندگي لازم و ضروري است; و با همينتفاوت هاست كه انسان ها مي توانند زندگي كنند; و در عالم انساني چاره اي از آن نيست. اگر همه انسان ها از حيث استعداد روحي و جسمي يكسان بودند، اجتماع بشري هرگزسازمان نمي يافت و زندگي انسان ها، كه اجتماعي است، مختل مي شد و اصول تعاون و همياري و بهره گيري از يكديگر و تعليم و تعلم و... از بين مي رفت. همين برتري ها و ياكمبود هاست كه منشأ رقابت و تلاش و كوشش است; اما بايد دانست كه اين اختلاف هاملاك و معيار برتري حقيقي نيست. پيامبر اكرم (ص) فرمودند: «مردم، مانند معادن طلا ونقره، باهم متفاوت اند و نيروهاي وجودي شان درجاتي دارد. هر فرد بايد در همان درجهاز استعداد كه خداوند به او داده است فعاليت كند، نه از قدر خود بالاتر رود و نه پايين تر.» جمله اي كه حقير در مشاوره ها به جوانان عرض مي كنم اين است كه سعي كنخودِ خودت باشي، نه ديگري. البته الگو لازم است، منتهي الگو را با توان خودت بسنج; زيرا خداوند نيز آنچه را داده مي خواهد نه آنچه را نداده است، سؤال از نعمت ها وداده هاست نه از نداده ها.

انسان موجودي انتخابگر است

آیه ی شریفه
لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ / 256 : بقره
ترجمه
در [اصول اعتقادات] دين، اكراه نيست. بي ترديد راه هدايت از گم راهي روشن شده است. پس هر كه به طاغوت كفر ورزد و به خدا ايمان آورد حقا كه به دستگيره اي محكم چنگ زده است...
شرح و تفسیر
انسان يگانه موجود مادي است كه به واسطه نعمت عقل و شناخت و اراده و اختيار، شايسته مقام خلافت الهي و حمل امانت پروردگار شده است. او غرايز و نيرو هاي دروني مختلفي دارد; ولي براي موفقيت و رسيدن به حيات جاوداني، تنها ايمان و عملِخيرِ اختياري راهگشاست و دنيا مرحله به فعليت رساندن استعدادها و انتخاب مسيرحركت و آخرت مرحله بهره برداري از آن است. نعمتهاي دنيا وسيله اي براي آزمايش اوست; و چون تكامل حقيقي انسان فقط به انتخاب صحيح او بستگي دارد و هدف عالي زندگي اين جهان آزمايش و انتخاب آزاد اوست، انتخاب گر خلق شده است. البته اين بدان معنا نيست كه انسان آزاد است به هر آيين و ديني گرايش پيدا كند، بلكه حاكي ازامري تكويني و ذاتي است; و آن اين كه اساساً در دين اجبار و اكراه ممكن نيست، زيرا دين يعني مجموعه اي از باور هاي قلبي كه جز با انتخاب خود انسان به دست نمي آيد; و از طرفي خداوند براي اين انسان آزاد و انتخاب گر اسباب و ابزاري كامل براي انتخاب راه حق و خدا قرار داده است. قلب و سرشت و فطرت و عقل و چشمِ سر ابزار ادراك حقايق است.

اي انسان، بدان كه تو امانت دار بزرگ خدايي
آیه ی شریفه
إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا / 72 : احزاب
ترجمه
ما اين امانت را بر آسمان ها و زمين و كوه ها عرضه داشتيم، از تحمل آن سر باز زدند و ترسيدند; و انسان آن را بر دوش گرفت كه او ستمكار و نادان بود.
شرح و تفسیر
اين چه امانتي بود كه آسمان با عظمتش و زمين با وسعتش و كوه با صلابتش از تحمل آن عاجز بودند; اما انسان نادان و ستمگر بر دوش گرفت؟ اين امانت بزرگ الهي تعهد و تكليفي است كه بدون اختيار و اراده و عقل مفهومي ندارد. مسئوليت در پيشگاه خدا و خود و خلق بار سنگيني است كه وقتي در ابتداي آفرينش به آسمان و زمين و كوه ها عرضه شد، آنان به ضعف خود اقرار كردند، ولي انسان الهي آن را پذيرفت; اما از آن جا كه بيش تر مردم حق اين امانت الهي را ادا نكرده اند و نمي كنند، «بسيار ستمگر» در حق اين امانت و «بسيار نا آگاه» از آن معرفي شده اند . از اين روست كه انسان به جايگاه اسفل سافلين سقوط مي كند.

و اگر در اين امانـت بزرگ خيانت كني، روح نفاق تا پايان عمر با تو خواهد بود

آیه ی شریفه
فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُواْ اللّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُواْ يَكْذِبُونَ / 77 : توبه
ترجمه
پس خداوند به سبب خُلف وعده اي كه با خدا كردند و چون همواره دروغ مي گفتند نفاقي در دل آنان قرار داد تا روزي كه او را ملاقات كنند.
شرح و تفسیر
خداوند در عين تعهدي كه از انسان گرفته است، يعني عبوديت و بندگي، پيوسته در حال آزمايش و امتحان اوست و اين سنتي تغييرنا پذير است و مستثنا ندارد. در بسياري از آيات قرآن، اشاره به اين عهد و پيمان شده است; از جمله: ۱۷۲اعراف، ۴۰ بقره، ۳۴ اسراء، ۱۳ احقاف، ۳۰ فصّلت، ۲۵ تغابن، ۲ عنكبوت. امام علي (ع) مي فرمايند: «خداوند خلق عالم را بر سه گونه آفريد: فرشتگان، كه عقلدارند بدون شهوت و غضب; حيوانات، كه مجموعه اي از شهوت و غضب اند، اما عقلندارند; انسان، كه مجموعهاي از عقل و شهوت و غضب است. اگر عقلِ انسان بر شهوتش غالب شود، از فرشتگان برتر است; و اگر شهوتش بر عقلش چيره شود، از حيوانات پست تر شده است.»

تعليم و تربيت: عاليترين هدف بعثت
آیه ی شریفه
هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ / 2 : جمعه
ترجمه
اوست كه در ميان امّيّان[(مردم مكه، كه غالباً بيسواد بودند)] فرستاده اي از خودشان برانگيخت تا آياتش را بر آنان تلاوت كند و آنان را[از پليديهاي عقيدتي واخلاقي و عملي]و پاكيزه كند و به آنان كتاب [آسماني] معارف ديني و عقلي آموزد.
شرح و تفسیر
رسول خدا (ص) فرمودند: «روز قيامت مردي را مي آورند با حسناتي چون ابرهاي انبوه و كوه هاي استوار او ميگويد:پروردگارا، اينها را من انجام ندادهام. از كجا آمده اند ؟ خداوند مي فرمايد : اينها همان دانشي است كه به مردم آموختي و بعد از تو به آنها عمل مي شد.» همچنين حضرتش فرمودند: «بهترين صدقه اين است كه انسان عملي را بياموزد و سپس آن را به شخصي آموزش دهد.» امام باقر (ع) فرمودند: «همه موجودات روي زمين، و حتي ماهيان دريا، بر جوينده دانش درود مي فرستند.»

محمد: رهبري مردمي و مهربان و پرتلاش

آیه ی شریفه
لَقَدْ جَاءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ / 128 : توبه
ترجمه
حقا كه شما را فرستادهاي از خودتان آمده [، نه از فرشتگان و نه از اجنه،] كه رنج و ضرر شما بر او گران است. [و] بر [ايمان و كمال] شما حريص و با مومنان رئوف و مهربان است.
شرح و تفسیر
آنچه را خداوند در اين آيه فرموده است بار ديگر مرور مي كنيم: اولاً، رهبر شما ازخودتان و مردمي است و آشنا با شما و نيازها و ضعفها و استعدادهاي شماست; ثانياً،رهبري است دلسوز و دلرحم كه نمي تواند رنج و سختي شما را ببيند و تحمل گرفتاريهاي شما بر او دشوار است; ثالثاً، طمع دارد كه دنياي شما و دين شما و خانواده شما و فرزندان شما و جامعه شما و خودِ شما بهترين باشيد; رابعاً، بسيار دلسوز مومنان و با آنان مهربان است.
اَنس ميگويد: «اخلاق رسول خدا (ص) چنين بود كه هر گاه يكي از برادران ديني خودرا سه روز نمي ديد، جوياي حالش مي شد. اگر به مسافرت رفته بود، برايش دعا مي كرد;و اگر در شهر بود، به ديدنش مي رفت; و اگر بيمار بود، از او عيادت مي كرد.»