موضوع: آيه هاي زندگي . . .

غدير و آيه تبليغ سندي است محكم بر اثبات امامت علي بن ابيطالب

آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ / 67 : مائده
ترجمه
اي فرستاده ما، آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است ابلاغ كن; و اگر نكني، پيام او را ابلاغ نكرده اي; و خداوند تو را از[فتنه و شر] مردم نگه مي دارد. بي ترديد خداوند گروه كافران را هدايت نمي كند.
شرح و تفسیر
محقق عالي مقام، مرحوم علامه اميني، در كتاب الغدير حديث غدير را در ذيل اين آيه از ۱۱۰نفر از صحابه و ياران پيامبر (ص) و ۸۴ نفر از تابعين و ۳۶۰ دانشمند و مولف معروف اسلامي باسند و مدرك نقل كرده است; به طوري كه هر شخص منصفي با مطالعه اين اسناد و مدارك يقين مي كند كه حديث غدير از قطعي ترين روايات اسلامي است.
تعابير تند و بي نظيري كه خداوند در اين آيه شريفه به كار برده حاكي از اهميت فوق العاده اين مسئله، يعني تعيين امام و رهبرِ بعد از پيامبر و معرفي او به مردم، است; و ترس پيامبر از طرح چنين امري حاكي از نفاق شديد و قدرتطلبي در صفوف مسلمين بوده است. حال با آيه اي بااين تعبيرات و مسئله اي به اين اهميت و ترسي آنچنان، شما را به خدا انصاف دهيد آيا مي شود پذيرفت كه منظور پيامبر از عبارتِ معروف «من كنت مولاه فعلي مولاه» اين باشد كه هر كه من دوست و يار و ياور اويم علي دوست اوست؟ قبلاً گفتيم كه در آيات صريح قرآن، نه تنها دوستي مومنان با علي (ع) بلكه دوستي و برادري تمام اهل ايمان باهم توصيه شده است. خلاصه لحن آيه مورد بحث و جملات پيامبر اكرم(ص) دليل بر اين است كه بي شك و قطعاً، منظور پيامبراكرم(ص) خلافت و ولايت بوده است، نه چيز ديگر.

آيه ولايت : سندي ديگر بر امامت
آیه ی شریفه
إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ / 55 : مائده
ترجمه
جز اين نيست كه سرپرست و ولي امر شما خدا و فرستاده اوست و مومناني كه نماز را برپا مي دارند و در حالي كه در ركوع اند زكات مي دهند.
شرح و تفسیر
آنچه از آيات قرآن درباره امامت است به دو دسته تقسيم مي شود : دسته اول، آياتي كه صراحتاً و مستقيماً بر مسئله امامت و رهبري دلالت دارند، مانند آيه ولايت و آيه تبليغ وآيه اولي الامر و آيه صادقين و آيه قُربي; دسته دوم، آياتي كه بر فضيلت و برتري اهل بيت پيامبر (ص) خصوصاً علي (ع) دلالت دارند. اين دسته آيات بسيارند. مشهورترين آنها عبارت است از: آيه مُباهَله; آيه لَيْل المَبيت; سوره هَلْاَتي، آيه نور; آيه نَجْوي;آيه خَيرُالبَريّ; آيه حِكمت; آيه سِقاي َََالحاجّ; داستان ابلاغ آيات آغازين سوره توبه; آيه وَصالِح ُالمومنين; آيه انفاق; آيه رِجال صَدَقُوا; آيه صديقون. اين آيات فقط فضيلت و برتري امير مومنان را، بعد از پيامبر (ص) بر همه مسلمانان ثابت مي كند ومستقيماً بر ولايت و امامت آن حضرت دلالت ندارد; اما با پذيرفتن اين اصل عقلي ومقبول كه ترجيح مرجوح بر راجح قبيح است (يعني اگر شخص برتر و بهتر باشد و ما به كمتر از او قناعت كنيم در نزد عقلا قبيح و ناپسند است)، مي توان نتيجه گرفت كه فقط علي (ع) بعد از پيامبر (ص) شايسته رهبري امت است.

علي: اولين مومن



آیه ی شریفه
وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ » أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ » فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ » ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِينَ » وَقَلِيلٌ مِّنَ الْآخِرِينَ / 10 : واقعه
ترجمه
و پيشگامان[در ايمان] سبقتگيران [در تقوي] .(۱۰) آنان مقربان درگاه اند ، (۱۱) در بهشتها و باغهاي پرنعمت خواهند بود. (۱۲) گروه انبوهي از پيشينيان[معصوميـن از گذشتگان] (۱۳) و اندكي از پسينيان[معصومين امتِ اخير] .(۱۴)
شرح و تفسیر
بزرگترين فضيلت معنوي جناب امير مومنان، امام علي (ع) ايمان است ــ ايماني كه هيچ فضيلتي هم تراز و همسنگ آن نيست; بلكه خود مولّد همه فضايل و كرامات انساني است. همه مسلمانان متفق القول اند كه وجود مبارك علي (ع) از شرك به خداوند دوربوده و هيچ سابقه بت پرستي و شرك در صحيفه زندگي او وجود نداشته و او پيش از همه صحابه، به پيامبر اسلام(ص) ايمان آورده است. او نه تنها حتي به اندازه چشم برهم زدني به خداوند شرك نورزيده، بلكه خود از بزرگترين بت شكنان بوده است; و در تاريخ،داستان بت شكني او و پيامبر در كعبه به ثبت رسيده است. خودِ آن جناب نيز، به نقل ازمدارك معتبر اهل سنت مانند شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد، پيوسته مي فرمودند: «اَنـَاالصدّيقُ الاَكْبَرُ وَالْفارُوقُ الاَولُ.» من بزرگترين تصديق كننده پيامبر و اولين جداكننده حق ازباطل بودم.
در شواهدالتنزيل، از كتب معروف و معتبر اهل سنت، آمده است: پيشگامان در ايمان سه نفرند: يوشع، كه به موسي (ع) مومن شد; صاحب ياسين (حبيب نجار) كه به عيسي (ع) ايمان آورد; علي(ع)، كه به پيامبر اسلام(ص) مومن شد. آري، او نخستين كسي بود كه پيامبر اكرم(ص) را تصديق و با او بيعت كرد و با او نماز خواند. اين مطلب مفهوم روايت نبوي است كه شخصيتهاي بنام صدر اسلام، مانند ابوسعيد خدري و عايشه وخليفه دوم و حاذبن جبل و سلمان فارسي و عبدالرحمن عوف و ابن عباس و انس بنمالك، آن را نقل و به آن اعتراف كرده اند .

دو دريا ، با لولو مرجان


آیه ی شریفه
مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ » بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا يَبْغِيَانِ » فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ » يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ / 19 : رحمن
ترجمه
دو دريا را پيش راند تا به هم رسيدند. (۱۹) در ميان آن دو، حجابي است تابه هم درنشوند. (۲۰) پس كدام يك از نعمتهاي پروردگارتان را تكذيب و انكار مي كنيد؟ (۲۱) از آن دو دريا، مرواريد و مرجان بيرون آيد. (۲۲)
شرح و تفسیر
امام صادق (ع) در تفسير اين آيات فرمودند:
«علي و فاطمه دو درياي عميق اند كه هيچ يك بر ديگري تجاوز نمي كند; و از آن دو دريا، لولو و مرجان، يعني حسن و حسين،خارج مي شوند .»

تزويج آسماني اين دو دريا خود حكايتي است شنيدني و دليلي ديگر بر فضيلت علي (ع) بر همه كس در بعد از پيامبر; زيرا كفو و تاي فاطمه اي است كه به نقل يكي ازمدارك مهم برادران اهل سنت، پيامبر (ص) درباره او فرمود: «اگر تمام نيكي و زيبايي بدل به انسان مي شد، آن شخص فاطمه بود; بلكه فاطمه از همه محاسن عالم برتر وباعظمت تر است. دخترم فاطمه بهترينِ اهل زمين از حيث مادّه خلقت و شرافت وبزرگواري است.»
درباره لولو و مرجان اين دو دريا، خوارزمي در مناقب خود روايت كرده است: «همانارسول خدا دست حسن و حسين را گرفت و فرمود هر كسي مرا و اين دو فرزندم را و پدرو مادر اين دو را دوست بدارد روز قيامت با من و هم رتبه من است.»

مباهله: برترين سندِ فضيلت
آیه ی شریفه
فَمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ / 61 : آل عمران
ترجمه
پس هر كس با تو درباره او [(عيساي مسيح،عليه السلام)] پساز آن كه به علم رسيده اي محاجّه و ستيز كند بگو: بياييد ما پسرانمان را و شما پسرانتان را وما زنانمان را و شما زنانتان را و ما خودمان را و شما خودتان را فراخوانيم. آن گاه به يكديگر نفرين كنـيم. پـس لعـنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم.
شرح و تفسیر
راويان اخبار از اهل سنت و مفسران و مورخان معروف آنان و همه علماي شيعه بر اين نظرند كه حاضران صحنه مباهله پيامبر (ص) علي (ع) فاطمه(عليها السلام) حسن (ع) و حسين(ع) بوده اند . البته مباهله داستاني زيبا و خواندني و پرنكته است كه در اين مختصر، مجالي براي طرح آن نيست; اما چند نكته مهم از آيه مباهله:
۱) فرزندان فاطمه زهرا(عليها السلام) فرزندان پيامبر اكرم(ص) اند و اين ردّ آن اعتقاد جاهلي است كه نوه هاي دختري فرزند انسان نيستند.
۲) لفظ «نسائنا»، علاوه بر اين كه گوياي فضيلت حضرت زهرا(عليها السلام) است، پاسخ مناسبي است به كساني كه اسلام را دين مردان مي دانند ; زيرا خداوند در صحنه مهمي مثل مباهله،كه مبارزه اي فرهنگي است، شرط اجابت دعاي پيامبر را حضور زن، يعني فاطمه(عليها السلام) مي داند.
۳) مهمتر از همه اين كه پيامبر به عنوان نفس و جانِ خود علي را آورد; يعني علي جانِ پيامبر است; و اين به معناي اثبات تمام فضايل و كرامت پيامبر اكرم(ص) غير از نبوت،براي علي (ع) است. زمخشري در تفسير خود مي نويسد: «هيچ دليلي بر فضيلت اصحاب كساء (پنج تن آل عبا)، كه برتر از آيه مباهله باشد، وجود ندارد.»

آسمانْ ايثار اهل بيت را مدح مي كند
آیه ی شریفه
وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا » إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا / 8 : انسان
ترجمه
و غذاي خود را در حالي كه به آن علاقه [و نياز] دارند به فقير و يتيم و اسير انفاق مي كنند. (۸) [و زبان قال و حالشان اين است كه]جز اين نيست كه ما شما را براي رضاي خدا اطعام مي كنيم و از شما پاداش و سپاسي نمي خواهيم. (۹)

خدا و مردم مومن : دو ركن اساسي نظام اسلامي



آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَسْبُكَ اللّهُ وَمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ / 64 : انفال
ترجمه
اي پيامبر، خداوند و مومناني كه از تو پيروي كرده اند براي تو كافي است.
شرح و تفسیر
اولاً، بايد دانست اين آيه در مدينه و بعد از تشكيل حكومت اسلامي به دست پيامبر(ص) نازل شده است. بعضي نزول آيه را در قبل از جنگ بدر مي دانند ; و برخي ميگويند آيه وقتي نازل شد كه دو طايفه يهودي بني قريظه و بني نضير به پيامبر (ص) به دروغ وعده دادند كه از او پيروي و او را ياري كنند. در هر حال، لحن آيه به گونه اي است كه به پيامبردر اداره جامعه دلداري و دلگرمي مي دهد و همچنين مومنان را به پايداري در راه حق ونيز به نصرت خدا تحريك و تشويق مي كند. خداوند در اين آيه مي فرمايد : «حَسْبُك َاللّه»،خدا تو را بس است; «وَ مَنِ اتبَعَكَ مِنَ الْمومنينَ»، و پيروان مومن تو. قيدِ ايمان اشاره به ايناست كه فكر نكن خدا و مردم دو سبب مستقل اند، اصلْ خداست; فقط به خدا تكيه كن،اما مردم دين مدار و مومن و خداخواه و جامعه توحيدي نيز تكيه گاه توانَد كه اين منافاتي با روح توحيدي و توحيد در استعانت (كمك خواهي از خدا) ندارد. پس مبناي نظام اسلامي رهبري الهي است (يا ايهاالنبي) كه متكي به خدا (حَسْبُك َاللّه) و مشاركت مومنان (و َمَنِ اتبَعَكَ مِنَ المومنين) است.
دو نكته ديگر: كساني كه همراه حكومت اند، اما ايمان ندارند، قابل اعتماد نيستند ودر حكومت اسلامي، كارهاي مهم بايد به دست مردمِ همراه و مومن باشد; ديگر اين كه مومناني كه با پيامبر (ص) و حاكم اسلامي همراه نيستند به كار نمي آيند .

حكومتهاي پادشاهي و مستبد و غير الهي،جز فساد و بي عدالتي، ثمري ندارند
آیه ی شریفه
قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ / 34 : نمل
ترجمه
گفت: بي ترديد پادشاهان چون به شهر [يا كشوري] درآيند آن جا را به تباهي كشند و سران و قدرتمندان آن را خوار سازند و [آنان معمولاً] چنين مي كنند.
شرح و تفسیر
قرآن با صراحت ميگويد كه حكومت پادشاهي خواه و ناخواه به استبداد كشيده مي شود ، چون منافع حاكمان و قدرتمندان را بر منافع مردم، كه تبعيت از حق و اجراي عدالت است، ترجيح مي دهد ; و همه جا مآيه فساد و تباهي و ذليل كردن عزيزان وبزرگان ملتهاست، زيرا افراد عزتمند حاضر به تبعيت بي چون و چرا از شاهان و اهل تملق و چاپلوسي نيستند و اين با مذاق شاهان سازگار نيست. از اين رو تقسيم قدرت دراين نوع حكومت بر اساس صلاحيت و شايستگي نيست، بلكه هدف حفظ منفعت هيئت حاكمه است. از آيات قبل نيز برمي آيد كه حكومتهاي پادشاهي اهل هديه ورشوه و زر و زيورند; و چون ثروتمندان ظالم نيز از قماش آنان اند، نزد آنهامحبوبترند; در حالي كه در حكومت پيامبران و صالحان، چون فقط خدا هدف است،حاكمان فقط به صلاح مردم، كه دينداريِ توام با برخورداري از مواهب دنياست،مي انديشند.

حكومت اسلامي: مدافع حق ضعيفان و محرومان
آیه ی شریفه
يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُم بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ / 25 : ص
ترجمه
اي داود، ما تو را در روي زمين خليفه[خود] قرار داديم. پس ميان مردم به حق داوري كن...
شرح و تفسیر
در اين آيه، علاوه بر اين كه يكي از وظايف كارگزاران دولت اسلامي بيان شده، به ثمره خلافت و حكومت مومنان در زمين اشاره شده است كه آن جلوگيري از تجاوز و تعدي به حقوق ديگران و گرفتن حق مظلومان و محرومان از زورمندانِ ظالم است. به عبارت ديگر، حكومت اسلامي بايد با محو تبعيض و فساد و فقر، دغدغه هاي روزمره مردم رابرطرف كند تا مقدمات بندگي خدا و سير الي اللّه و تكامل انسانها و جامعه و رسيدن به مقام قرب الهي، كه هدف اصلي آفرينش است، فراهم شود.

عناوين و مسئوليتها براي آزمايش شماست

آیه ی شریفه
وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلاَئِفَ الأَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ / 165 : انعام
ترجمه
و اوست كه شما را جانشينان خود يا جانشينان گذشتگان در روي زمين قرار داد و برخي از شما را بر برخي ديگر به درجاتي برتري داد تا شما را در آنچه به شما داده بيازمايد...
شرح و تفسیر
اين آيه يادآور دوست صديق و عزيزم، شهيد سعيد و نيك بخت امير صياد شيرازي،است. او مي گفت هر وقت به من مسئوليت يا درجه اي مي دهند در جلسه معارفه، درابتداي سخنم اين آيه را ميخوانم. به راستي اگر همه مسئولان در نظام اسلامي و جامعه توحيدي مقام و منصب را اين گونه ببينند، آيا ما به آرمانهاي توحيدي و جامعه نبوي ورفتار علوي نزديكتر نمي شويم؟
اينك چند نكته درباره آيه:
۱) «هُوَالذي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ الاَرْضِ.» اي انسان خود را اسير دنيا نكن، تو امير دنيايي;
۲) «لِيَبْلُوَكُمْ في ما اتيكُمْ». برتريهاي دنيايي ملاك برتري حقيقي نيست، بلكه صرفاً ابزاري براي آزمايش است; و ابزارها نيز چون براي آزمايش است موقتي و عاريتي است نه دايمي و حقيقي;
۳) اين آزمايش براي آن است كه معلوم شود عملكرد كدام يك از شما بهترين است.