موضوع: آيه هاي زندگي . . .

معرفت

فقط از علم پيروي كن و بدون شناخت قدمي برندار
آیه ی شریفه
وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولـئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً / 36 : اسراء
ترجمه
و از چيزي كه بدان علم نداري [در اعتقاد و گفتار و عمل] پيروي مكن; زيرا از گوش و چشم و دل ــ از همه سوال خواهد شد.
شرح و تفسیر
قرآن پيروي از گمان و حدس و شك و احتمال و شايعات و نيز تقليدهاي كوركورانه رانهي كرده است; و فرموده است ظن و گمان به هيچ وجه انسان را به حق و حقيقت نمي رساند;۱ و پيروي از آن را در رديف پيروي از هواي نفس آورده است;۲ و تنها راه قابل اعتماد و تنها الگوي قابل قبول شناخت را علم و يقين معرفي كرده و فرموده است كه در هر كاري، چه در امور شخصي و چه در قضاوت درباره ديگران و چه در اموراجتماعي، فقط از علم و آگاهي منطبق با حق پيروي كن و اساس زندگي فردي و اجتماعي را علم و آگاهي قرار بده; و اگر فرموده است گوش و چشم و قلب مسئول اند، از اين روست كه بيشترِ معلومات انسان به واسطه اين سه به دست ميآيد; و گرنه، در روزقيامت، همه اعضاي پيكر انسان، حتي پوستِ تنش، به سخن مي آيند و حقايق را بازگومي كنند. امام صادق)ع) فرمودند: «يكي از نشانه هاي حقيقت ايمان اين است كه بيش از آنچه مي داني نگويي.» پيامبر اكرم(ص) نيز فرمودند: «از گمان بپرهيزيد، زيرا بدترين دروغ است.»

انسان شناسی ›› انسان و دشمنان

آیه ی شریفه
الَّذِينَ يَتَّخِذُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَيَبْتَغُونَ عِندَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ العِزَّةَ لِلّهِ جَمِيعًا / 139 : نساء
ترجمه
كساني كه كافران را به جاي مؤمنان سرپرست و ياور و دوست خود مي گيرند آيا در نزد آنان عزت و عظمت مي طلبند؟ پس[بدانند كه] بي ترديد همه عزت از آنِ خداست.
شرح و تفسیر
وصف منافقان در قرآن:
# دروغگويند: به زبان چيزي ميگويند كه در دل به آن اعتقادي ندارند;
# از دين استفاده ابزاري مي كنند و سوگندهاي دروغ مي خورند;
# به ظاهر متحدند، اما دلهايشان از هم جدا و پراكنده است;
# دلهايشان به بيماري گمراهي مبتلاست و خداوند بر مرض آنان مي افزايد;
# خود را مصلح مي دانند و شعار اصلاح سر مي دهند، در حالي كه فاسد و مفسدند;
# بي احساس و بي روح اند و در مقابل حق و حقيقت همچون چوبِ خشك هيچ انعطافي نشان نمي دهند;
# بدگماني به مؤمنان وجودشان را فرا گرفته و هر سخني را بر ضد خود مي دانند ،زيرا خود مي دانند كه خائن اند;
# انفاق نمي كنند و خود را مالك همه چيز مي دانند و ديگران را محتاج به خود;
# ظاهري آراسته و زباني چرب دارند، در حالي كه درونشان تهي است و جاهل و زيان كارند;
# با خدا و مؤمنان نيرنگ بازند، با دشمنان رابطه پنهاني دارند، از ياد خدا و آياتش بري اند، شيطان صفت اند، مؤمنان را مسخره مي كنند، بر ضد آنان نقشه مي كشند;
# دايماً در بين كفر و ايمان مرددند، نه با مؤمنان اند و نه با كفار، بدتر از كفارند، گمراه اند ، راه نجات ندارند;
# خطرناكترين افراد جامعه اند و نبايد آنان را به دوستي گرفت;
# راه غلبه بر توطئه هاي منافقان استقامت در دين و پرهيزكاري است.

ترس از دشمن كار شيطان است، فقط از من بترسيد
آیه ی شریفه
إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ / 175 : آل عمران
ترجمه
جز اين نيست كه آن شيطان است كه دوستان خود را[با شايعات] مي ترساند. پس از آنها مترسيد و از من بترسيد، اگر مؤمنيد.
شرح و تفسیر
هدف شيطان تضعيف روحيه مجاهدانِ راه خدا در ميدانهاي مبارزه است تا آنان فرار كنند و باطل به پيروزي برسد; در حالي كه ايمان مؤمنان ثمراتي همچون اميد و شجاعت و شهامت براي آنان دارد و مؤمن با اتكا به خدا، كه قدرتش فوق همه قدرتهاست، خودرا در همه صحنه پيروز مي بيند .
ثمرات شجاعت فقط به ميدان جنگ محدود نمي شود ; بلكه بر اساس روايات اسلامي، شجاعت موجب زينت و افزايش سخاوت و صدق و راستي براي صاحب خود مي شود .
امام علي (ع) فرمودند: «خداوند آن قدر شجاعت به من عطا فرموده است كه اگر دربين همه افراد ترسوي دنيا تقسيم شود، همه شجاع خواهند شد.»
علماي اخلاق همه فضايل انساني را در چهار صفت خلاصه مي دانند : حكمت، عفت، شجاعت، عدالت. شجاعت مادر فضايلي چون عزتِ نفس و همتِ بلند و پايداري و صبر و حلم و شهامت است. شجاعت نيروي حاصل از قوه غضبيه است كه در بين دوصفت بي باكي و ترس قرار دارد. امام علي (ع) مي فرمايند: «شجاعت پيروزي نقد و فضيلتي آشكار است;» و نيزمي فرمايند: «شجاعت ساعتي صبر كردن است.» همچنين فرموده اند : «نيرومندترين افراد كسي است كه بر نفس خويش پيروز شود و زمام آن را در اختيار گيرد; و ناتوانترين كس آن است كه نفس خويش را رها كند و آن را با گناه هلاك سازد.»

شياطين دشمنان شما را تغذيه فكري مي كنـند. مراقب باشيد!
آیه ی شریفه
وَإِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَآئِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ / 121 : انعام
ترجمه
... و مسلماً شيطانها به ياوران و دوستان خود مسرّاً القا مي كنند تا باشما جدال و ستيزه كنند; و اگر از آنها اطاعت كنيد; شما هم مشركيد.
شرح و تفسیر
# امام علي (ع) در حديثي جامع براي وحي تفسيرها و اقسام متعددي بيان فرمودند: «وحيِ نبوت و رسالت; وحيِ الهام; وحي اشاره; وحي تقدير; وحي امر; وحي خبر;وحي دروغ پردازي و وسوسه، كه درباره شياطين است.» همچنين بر اساس آيه كريمه مورد بحث، مي توان نتيجه گرفت: شيطانها قدرت الهام و القا دارند;
# وسوسه هاي شياطين فقط در اوليا و دوستانو پيروانشان نافذ است، نه در اولياي خدا;
# چانه زدن و جدال در احكام الهي از حربه هاي شيطاني است;
# شياطين مطالب وسوسه انگيز را مخفيانه به دوستان خودالقا مي كنند تا با اهل ايمان به مجادله برخيزند;
# هر كس تسليم وسوسه هاي شياطين بشود در صف مشركان قرار خواهد گرفت;
# ايجاد شبه براي از بين بردن ايمان و سست كردن يقين مؤمنان است و ريشه شيطاني دارد. با اين همه، مكر و حيله و تدبيرخداوند در هدايت مؤمنان راستين غالب و پيروز است.

اسلام آيين صلح و آشتي و دوستي است

آیه ی شریفه
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِي السِّلْمِ كَآفَّةً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ / 208 : بقره
ترجمه
اي كساني كه ايمان آورده ايد، همگي در صلح و آشتي درآييد واز گامهاي شيطان پيروي نكنيد كه او دشمن آشكار شماست.
شرح و تفسیر
سَلْم وسلام در لغت به معناي صلح و آرامش است. قرآن فرموده است: صلح پايدار و جهاني و آرامش جوامع بشري جز در سايه ايمان به خدا محقق نمي شود ; و حلقه اتصال همه اجتماعات بشري، كه از نظر زبان و نژاد و ثروت و منطقه جغرافيايي و...، متفاوت اند فقط ايمان به خداست; و اگر مسلمانان معتقدند كه صلح جهاني و عدالت اجتماعي با حكومت امام مهدي(عج) برقرار مي شود ، در حقيقت تأكيد بر همين امر است.
البته به صلح و آشتي در ديگر آيات قرآن نيز اشاره شده است; و فرموده است: اگر دشمنان خواهان صلح عادلانه بودند، شما بپذيريد; در عين حال، قرآن صلح از روي ترس و سستي وسازش را، كه مستلزم عقب نشيني از ارزشهاي اسلامي است، مذمت كرده; و به افراد ضعيف الايمان، كه براي فرار از جهاد و مشكلات ميدان جنگ غالباً صلح را مطرح مي كنند، هشدار داده است. پس در برابر دشمنان، صلح مشروط است به حفظ عزت و اقتدارِ اهل ايمان; اما در بين مؤمنان، مطلقاً صلح يگانه راه انتخابي قرآن است; و اسلام با توصيه گذشت و رأفت و بخشش مؤمنان را به برادري و آشتي فرا خوانده است.
امام علي (ع) در فرمان استانداري مصر به مالك اشتر مي فرمايد : «اگر دشمن تو را به صلح فراخواند و خشنودي خدا در آن بود، آن را رد مكن; زيرا صلح مايه آسايشِ سپاهيانِ تو و راحتي خودت از اندوه ها و دردسرها و امنيت سرزمين تو است; اما پس از صلح، از دشمن خود سخت برحذر و هشيار باش; زيرا گاه دشمن خود را نزديك مي كند تا غافلگيرت كند. پس احتياط كن و دورانديش باش و به دشمن خوشبين مباش.» نيز فرمودند: «خداي متعال اسلام را اختصاصاً به شما داد و شما را براي آن برگزيد; زيرا كه اسلام نامِ سلامت و مجموعه كرامتها و بزرگواري هاست.»

آمادگي دفاعي خود را حفظ كنيد

آیه ی شریفه
وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ / 60 : انفال
ترجمه
و در برابر آنان، آنچه توانستيد از نيرو[ي انساني و سلاحهاي روز وهزينه نبرد] و اسبان بسته و آماده شده[ (وسايط نقليه مناسب)] آماده سازيد كه بدين وسيله دشمن خدا و دشمن خود را بترسانيد...
شرح و تفسیر
فرمان اسلام بر حفظ آمادگي نظامي و محافظت از مرزها صورت ديگري از تأكيد اسلام بر حفظ صلح و آشتي و دوستي است، البته صلحي پايدار و امنيتي بادوام; زيرا اگر مسلمانان ضعيف و ازدشمن غافل باشند و مرزهاي آنان رخنه پذير باشد، دشمن ستمگر تشويق مي شود كه به سرزمين آنان هجوم آورد; اما اگر مسلمانان دايماً به هوش باشند و امكانات نظامي و قدرت سياسي ونيروهاي خود را افزايش دهند و به آخرين امكانات لازم براي نبرد با دشمن مجهز شوند، خود به خود اجازه تجاوز از دشمن گرفته، و فكر تعدي و ستم از ذهن او دور مي شود .
اين آيه شريفه به مسلمانان دستور آماده باش كامل داده است. آنان بايد آمادگي رزمي كامل و تجهيزات و نفرات لازم را داشته باشند و از پيش منتظر حمله دشمن باشند; زيرا همه جا منطق ومذاكره كارساز نيست، بلكه بايد با قدرت به ميدان آمد و در دشمن رعب و وحشت ايجاد كرد; و همه امت اسلام بايد براي اين امر بسيج شوند. رسول خدا(ص) فرمودند: «هر عملي پس از مرگِ صاحبش از او جدا مي شود ، مگر عمل كسي كه در راه خدا مرزباني كند. كار چنين كسي تا روز قيامت در نزد خدا رشد مي كند. آن گاه پاداشش را به او مي دهند.»; و نيز فرمودند: «نمازِ مرزبان با پانصد نماز برابري مي كند.» همچنين فرمودند: «اگر سه شب از مرزهاي مسلمانان نگهباني كنم، خوشتر دارم تا شب قدر را در يكي از دو مسجد مدينه يا بيتالمقدس درك كنم.»
«بارخدايا، بر محمد و آل محمد درود فرست و مرزهاي مسلمانان را به غلبه و تسلط خود استوار ساز و نگهدارندگان آن مرزها را به نيروي خويش توانايي ده... و عده ايشان را بسيار فرما و سلاحهاي آنان را تيز و بُرّا كن و حدود و اطرافشان را نگهداري كن... و آذوقه هايشان را پي در پي برسان...»

با دفاع از حق است كه جامعه بشري زنده مي ماند

آیه ی شریفه
وَلَوْلاَ دَفْعُ اللّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَـكِنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ / 251 : بقره
ترجمه
... و اگر نبود بازداشتن خداوند برخي مردم را به وسيله برخي ديگر، حتماً فساد زمين را فرا مي گرفت; وليكن خداوند داراي فضل بر همه جهانيان است.
شرح و تفسیر
حقيقت اين است كه اسلام دين صلح و آشتي است; اما با توجه به اختيار انسانها در ايندنيا، گروهي راه طغيان و سركشي و ظلم و تعدي به ديگران را برميگزينند و به فساد و تباهي مي پردازند; و اگر خداوند گاه گاه ستمگران و ظالمان را به وسيله گروهي از مؤمنان پايدار و مجاهد تنبيه و مجازات نكند، ممكن است قدرت شيطاني آنها چيره شود و سراسر زمين را فراگيرد. از اين رو سنت الهي بر اين است كه حفظ آزادي و اختيار بشر،هر گاه طغيانِ ستمگران جهان را در معرض فساد عمومي قرار دهد، جمعي از بندگانش را ياري كند تا در مقابل سركشي آنان بايستند. در آيات ديگر قرآن نيز، اين حقيقت بيان شده است; و نيز از بيان قرآن استفاده مي شود كه خداوند دوست ندارد ظلم ظالمان مخفي بماند، بلكه بايد با شعار و تظاهرات عزاداري و... با آن مقابله شود تا ستمگران ديگر به خود اجازه تعدي و ظلم ندهند.
امام علي (ع) مي فرمايند: «جهاد دري از درهاي بهشت است كه خداوند آن را براي دوستان خاص خود گشوده است. جهاد لباس تقوي و زره استوار خداوند و سپر محكم اوست. همانا بهترين چيزي كه انسانها مي توانند با آن، به خداي سبحان نزديك شوند ايمان به خدا و ايمان به پيامبر (ص) و جهاد در راه خداست كه جهاد قله بلند اسلام و يكتا دانستن خدا بر اساس فطرت انساني است. بعد از اسلام آوردن، كاري شريفتر ازجهاد نيست. جهاد مايه پايداري دين است، عزت و اقتدار ميآورد، اجري بزرگ دارد.جهاد يورش آوردن است; و در آن نيكيها و ثوابهاست.»

پس تا مي توانيد در راه خدا جهاد كنيد و بكوشيد
آیه ی شریفه
وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ / 78 : حج
ترجمه
و در [راه] خدا، به گونهاي كه شايسته اوست، جهاد كنيد. او شما را [به اعطاي قرآن و اسلام] برگزيده و در اين[اسلام] ، براي شما هيچ مشقت و سختيِ طاقت فرسايي قرار نداده است...
شرح و تفسیر
جهاد در اين آيه به معناي هر گونه تلاش در راه خدا و مبارزه با هوسهاي سركش (جهاد اكبر) وپيكار با دشمنان ستمگر (جهاد اصغر) است; و حقِ جهاد يعني خلوص نيت و اين كه همه تلاشها فقط براي خداوند باشد و جهاد از حيث چگونگي و نوع و مكان و زمان بهترين باشد.
خداوند بعد از امر به جهاد و اشاره به اين كه بايد حق آن را بهجا آوريد ميگويد: دين اسلام وقانون جهاد در راه خدا لطفي از جانب پروردگار براي شما و نشانه عظمت و لياقت شما مؤمنان است و براي تعالي شخصيت و مقام شماست. آنگاه مي فرمايد : اين تكليف سنگين و شاق نيست، بلكه متناسب با فطرت و سرشت شماست; مگر شما نمي خواهيد به تكامل برسيد ومنافع جاويدان را به سوي خود جلب كنيد و ضررهاي دايمي را دفع كنيد، پس راهش جهاد است; و اساساً زندگي عقيده است و جهاد دايمي در راه آن.
امام علي (ع) فرمودند: «به حقيقتِ بندگيِ خداي سبحان دست نمي يابد، مگر آن كه تلاش كند و نهايت توان خود را به كار گيرد.» در بخشي از حديث معراج، جبرئيل (ع) ويژگي اهل آخرت را اين گونه براي پيامبر اكرم(ص) توصيف كرده است: «نفس خويش را به رنج در مي افكنند و طعم آسودگي به آن نمي چشانند[(دايماً در تلاش و كوشش اند)]. همانا آسودگي اهل بهشت درمردن است; و آخرت آسايشگاه خداپرستان است.» امام علي (ع) نيز درباره اهميت جهاد و مراتب آن فرموده اند: «در راه خدا، با دستهاي خود بجنگيد و جهاد كنيد; و اگر نتوانستيد، با زبانهاي خود بجنگيد; و اگر از آن هم عاجز بوديد، با دلهاي خود بجنگيد [(يعني از ظلم و گناه و زشتي بيزاري جوييد و احساس نفرت كنيد)].» «خدا را خدا را! درباره جهاد با اموال و جانها و زبانهاي خويش در راه خدا.»

اي اهل ايمان، آييـن خدا برتر وپيروز است. دفاع فرهنگي كنيد

آیه ی شریفه
وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُواْ السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللّهِ هِيَ الْعُلْيَا وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ / 40 : توبه
ترجمه
... و كلمه كساني را كه كفر ورزيدند پَست كرد; و كلمه خداوند است كه والا و برتر است; و خداوند شكست ناپذيرِ حكيم است.
شرح و تفسیر
كلمه در قرآن، به چند معنا آمده است: لفظ و سخن; حضرت عيسي(ع); وعده و امر الهي; توحيد. در آيه مورد بحث، منظور از كلمه قول و سخن است.
اعلاي كلمة اللّه: قبل از سلاحهاي جنگي، بايد با سلاح حكمت و موعظه و جدال اَحسن صورت گيرد; و اسلام به منزله آييني كه ظهور و غلبه اش بر اديان ديگر به سبب حقانيت آن قطعي و حتمي است عرضه شود. اگر اين سلاح فرهنگي و اين وسيله دفاع فكري ضعيف شود، جهاد و دفاع نظامي ره به جايي نخواهد برد. از اين رو، بايد براي اداي اين وظيفه قيام كرد و هزينه هاي لازم تبليغي و فرهنگي را پرداخت; زيرا موجوديت و هويت اسلامي ما به آن وابسته است. بعلاوه، اعلاي كلمه توحيد و دينداري موجباعتلاي دينداران و مؤمنان نيز خواهد شد.

تهديد دشمن مؤمنان راستين را پايدارتر مي كند



آیه ی شریفه
الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَاناً وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ / 173 : آل عمران
ترجمه
همان كساني كه مردم به آنان گفتند كه مردم [مكه] براي[نبرد با] شما اجتماع كرده اند ، از آنان بترسيد; اما[اين خبر] بر ايمانشان افزود و گفتند: خدا ما را كافي است; و او خوب وكيلي است.
شرح و تفسیر
از اين آيه استفاده مي شود كه سخنان وحشت انگيز شياطيني كه مسلمانان را از اجتماع لشكر دشمن ترساندند نه تنها وحشتي در آنان ايجاد نكرد; بلكه بر ايمانشان افزود و توكل آنها را به خداوند بيشتر كرد و تحقق وعده اي الهي را براي آنان يقينيتر ساخت و اين سيره و تفكر همه مسلمانان است; و اساساً قرآن منشأ ترس از غير خدا را شيطان معرفي كرده و فرموده است: اگر مؤمنيد بايد فقط از خدا بترسيد; و ويژگي برجسته اولياي خدا را نترسيدن از غير خدا بيان كرده و ثمره ترس از خدا را بهشت برين و حضور در زير سايه امن الهي دانسته است. امام صادق (ع) فرمودند: «هر كه از خدا بترسد خداوند همه چيز را از او بترساند; و هر كه ازخدا نترسد خداوند او را از همه چيز ترسان كند.» به بياناتي از امام علي (ع) در اين باره توجه فرماييد: «بدترينِ مردم كسي است كه در راه بندگي پروردگارش از مردم بترسد، اما در كار مردم ودنيا از خدا نترسد. در راه خدا، از سرزنش هيچ نكوهشگري مترسيد; زيرا خداوند در برابر كساني كه بخواهند به شما گزندي برسانند و يا ستمي بر شما روا دارند شما را محافظت مي كند.
هر گاه از كاري ترسيدي، خود را به كام آن بينداز; زيرا ترس شديد از آن كار دشوارتر و زيانبارتر از اقدام به آن است. هر گاه از سختي و دشواري كاري ترسيدي، در برابر آن سرسختي نشان بده رامت مي شود ; و در برابر حوادث روزگار، چاره اند يشي كن بر تو آسان مي شود .»