احکام روزه
[size=medium][align=center]تعريف روزه
:rose:
روزه آن است كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم, از اذان صبح تا مغرب, از چيزهايى كه روزه را باطل مى كند, خوددارى نمايد.
نيّت روزه
در نيت روزه همين قدر كافى است كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى كند, انجام ندهد, وجارى كردن بر زبان و يا گذراندن از قلب لازم نيست.
(امام1550/, گلپايگانى/ 1559, اراكى/ 1586)
(تحريرالوسيلة, ج 1, ص 278)
:rose:
1- انسان مى تواند د رهر شب از ماه رمضان براى روزه ى فرداى آن نيت كند و بهتر است كه شب اوّل ماه هم نيت روزه ى همه ى ماه را بنمايد.
(امام 1551/, اراكى 1587/, گلپايگانى 1560/)
:rose:
2- نيّت روزه ى ماه رمضان وقت معيّن ندارد. از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح, هر وقت نيت روزه ى فردا بكند اشكال ندارد.
(امام 1552/, اراكى 1588/, گلپايگانى 1561)
:rose:
مسائل متفرقه ى نيّت
1- اگر در روزه ى واجب معيّن مثل روزه ى رمضان (1) از نيت روزه گرفتن برگردد (2) روزه اش باطل است, ولى چنانچه نيت كند چيزى را كه روزه را باطل مى كند به جا آورد در صورتى كه آن را انجام ندهد روزه اش باطل نمى شود. (امام 1570/)
2- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود, روزه اش صحيح است.
(امام 1560/, اراكى 1596/, گلپايگانى 1569)
:rose:
1- مردّد شود كه روزه ى خود را باطل كند يا نه و يا قصد كند كه روزه را باطل كند روزه اش باطل مى شود.
(گلپايگانى 1579/)
:rose:
2- يا نيت كند كه چيزى راكه روزه را باطل مى كند به جا آورد. روزه اش باطل است.
(اراكى 1606/)
:rose:
چيزهايى كه روزه را باطل مى كند:
1- خوردن و آشاميدن.
2- جماع.
3- استمناء.
4- دروغ بستن به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر(ص).
5- رساندن غبار غليظ به حلق.
6- فروبردن تمام سر در آب(1).
7- باقى ماندن عمدى بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح.
8- اماله كردن با چيزهاى روان.
9- قى كردن.
(گلپايگانى/ 1581)
:rose:
1- حرام است و بنابر احتياط لازم روزه را باطل مى كند.
(امام/ 1572, اراكى/ 1608)
:rose:
روزه ى مسافر
مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را در سفر, دو ركعت بخواند نبايد روزه بگيرد و مسافرى كه نمازش را تمام مى خواند مثل كسى كه شغلش مسافرت, يا سفر او معصيت است, بايد در سفر روزه بگيرد.
(امام/ 1714, گلپايگانى/ 1723, اراكى/ 1747 و.)
حكم نماز و روزه ى مسافر مثل هم است بنابراين هر كس بايد نمازش را تمام بخواند مثل (دائم السفر) بايد روزه هم بگيرد.(تحرير الوسيله ى, ج 1, ص 295.)
به سفر رفتن و روزه گرفتن
1ـ مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد ولى اگر براى فرار از روزه باشد مكروه است.
(امام/ 1715,گلپايگانى/ 1724,اراكى/ 1748)
2ـ در روزى كه روز واجب معينى غير از رمضان بر او واجب است : نبايد(1)در آن روز مسافرت كند و اگر در سفر باشد بايد (2) قصد كند كه ده روز در جايى بماند و آن روز را روزه بگيرد.
(امام/ 1716,گلپايگانى/ 1725, اراكى/ 1749)
تذكر :
اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت نمايد بايد روزه ى خود را تمام كند و اگر پيش از ظهر مسافرت كند, وقتى به حد ترخص برسد يعنى به جايى برسد كه ديوار شهر را نبيند و صداى اذان آن را نشنود , بايد روزه ى خود را باطل كند و اگر پيش از آن روزه ى خود را باطل كند بنابر احتياط (3) كفاره نيز بر او واجب است.
(امام/ 1721, اراكى/ 1754)
4ـ مسافرى كه پيش از ظهر به وطنش يا به جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند, چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد مى تواند آن روز را روزه بگيرد. و اگر در ماه رمضان باشد بايد آن روز را روزه بگيرد.
1- بنابر احتياط لازم.(گلپايگانى/ 1725)(امام/ 1722, اراكى/ 1755, گلپايگانى/ 1731)
2- بنابر احتياط لازم.(گلپايگانى/ 1725)
3- كفاره بر او واجب است.(امام/ 1721)
:rose:
جاهايى كه نماز و روزه ى مسافر با هم فرق دارند
1ـ در اماكن اربعه (مسجد الحرام, مسجد النبى, مسجد كوفه, حرم امام حسين (ع) بايد افطار كند ولى نماز را مى تواند تمام يا شكسته بخواند .
2ـ اگر بعد از ظهر مسافرت كند بايد روزه اش را ادامه دهد ولى نماز را بايدشكسته بخواند.
3ـ اگر مسافر بعدازظهر به وطن برسد بايد روزه را افطار كند ولى اگر نماز نخوانده بايد تمام بخواند.
س 75ـ اگر روزه دار از كشورى به كشور ديگر مسافرت نمايد كه كاملاً از نظر افق متفاوتند مثل اينكه از ايران دو ساعت به افطار مانده حركت كند اما وقتى كه در امريكا پياده مى شود ده ساعت به افطار مانده است البته امكان دارد در بين راه به جايى برسد كه تساوى افق با ايران يا شهرى كه از آنجا به قصد آمريكا حركت كرده داشته باشد در موقع ورود به امريكا وظيفه ى اين شخص چيست؟
ج : در هر صورت اگر قبل از ظهر به آنجا برسد حكم مسافر دارد كه اگر مى داند ده روز در آنجا مى ماند و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده نمى تواند افطار كند. (اراكى)
:rose:
كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست
1ـ حائض (زنى كه در ايام حيض به سر مى برد) (1)
2ـ نفسا (زنى كه به واسطه ى وضع حمل خون نفاس ديده است)
3ـ ديوانه ى ادوارى (ول در قسمتى از روزه) و ديوانه ى دائمى.
4ـ كسيكه در حال بيهوشى ميباشد.
5ـ بچه اى كه به حدّ بلوغ نرسيده باشد. سن بلوغ براى پسر پانزده سال تمام و براى دختر نه سال تمام مى باشد.
6ـ مسافرى كه نمازش شكسته است در اين حالات :
الف ـ بعد از ظهر به وطن رسيده است.
ب ـ قبل از ظهر به وطن برسد اما مبطلى انجام داده است.
ج ـ قبل از ظهر از وطن از حد ترخص خارج شده باشد.
7ـ پير مرد يا پير زن :
الف ـ گرفتن روزه برايش ممكن نباشد.
ب ـ گرفتن روزه برايش مشقت داشته باشد.
(اراكى/ 1758)
8ـ كسى كه مرض عطاش دارد : (3)
الف ـ نمى تواند از خوردن آب خوددارى نمايد.
ب ـ خوددارى برايش دشوار است.
(اراكى/ 1760)
9ـ زنى كه نزديك وضع حملش است و روزه گرفتن براى خودش يا بچه اش ضرر دارد.
(اراكى/ 1761)
10ـ كسى كه بيمارى يا چشم (4) درد دارد :
الف ـ يقين دارد روزه برايش ضرر دارد.
ب ـ احتمال ضرر مى دهد توإم با خوف
11ـ زنى كه بچه شير مى دهد و شير او كم است و روزه گرفتن براى خود او يا بچه اش ضرر دارد.
(اراكى/ 1762)
1 و2 ـ زنى كه در حال حيض يا نفاس روزه نگرفته واجب است بعد از ماه رمضان12ـ كسى كه بيمار نيست (5) اما از پيدايش مرض بخاطر روزه گرفتن مى ترسد. آنها را قضا نمايد.
3- نوعى مرض است كه انسان زياد تشنه مى شود.
4- تحرير الوسيله, ج 1, ص 293)
5- تحرير الوسيله , ج 1, ص 293)
:rose:
راه ثابت شدن اول ماه
اول ماه به پنج چيز ثابت مى شود :
1ـ خود انسان ماه را ببيند.
2ـ عده اى از گفته ى آنان يقين پيدا شود, بگويند ماه را ديده ايم و همچنين است هر چيزى كه با آن پقين پيدا شود.
3ـ دو مرد عادل بگويند به شرط اينكه صفت ماه را بر خلاف يكديگر نگويند (1) و شهادتشان خلاف واقع نباشد مثل اينكه بگويند داخل دائره ى ماه طرف افق بود.(2)
4ـ سى روز از اول شعبان بگذرد كه بعد از آن اول ماه رمضان ثابت است و سى روز از اول رمضان بگذرد كه بعد بواسطه آن اول ماه شوال ثابت مى شود.
(اراكى 1763/, امام 1730/)
5ـ حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است (3) .
(ياد سپارى )
1ـ اگر حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است كسى هم كه تقليد او را نمى كند بايد به حكم او عمل نمايد ولى كسى كه مى داند حاكم شرع اشتباه كرده نمى تواند به حكم او عمل نمايد.
(گلپايگانى/ 1740, اراكى/ 1764, امام/ 1731.)
2ـ اول ماه با پيشگويى منجمين ثابت نمى شود ولى اگر انسان از گفته آنان يقين پيدا كند, بايد به آن عمل نمايد.
(اراكى/ 1765, گلپايگانى/ 1741, امام/ 1732)
3ـ روزى را كه انسان نمى داند آخر رمضان است يا اول شوال بايد روزه بگيرد ولى اگر پيش از مغرب بفهمد كه اول شوال است بايد افطار كند.
(اراكى/ 1770, گلپايگانى/ 1746, امام/ 1737)
4ـ اول ماه به تلگراف ثابت نمى شود مگر دو شهرى كه از يكى به ديگرى تلگراف كرده اند نزديك و يا هم افق باشند و انسان بداند كه تلگراف آنها از روى حكم حاكم شرع يا شهادت دو مرد عادل بوده است.
1- اگر در تشخيص بعض خصوصيات اختلاف داشته باشند مثل آنكه يكى بگويد ماه بلند(اراكى/ 1769, گلپايگانى/ 1745, امام/ 1736)
بوده و ديگرى بگويد نبوده, به گفته آنان اول ماه ثابت مى شود.
2- اگر بر خلاف هم صفت ماه را بگويند و هيچ كس غير از اين دو نفر ماه را نبيند كفايت نمى كند.
(گلپايگانى 1739/.)
3- جهت آگاهى بيشتر از مسائل ثبوت اول ماه به مجمع المسائل آيت الله گلپايگانى ج اول صفحه ى 261 ـ 264 مراجعه فرماييد.
مواردى كه مستحب است انسان از كارهايى كه
روزه را باطل مى كنند خوددارى نمايد
1ـ مسافرى كه در سفر كارى را كه روزه را باطل مى كند انجام داده و قبل از ظهر به وطن يا جائى كه مى خواهد ده روز تمام در آن محل بماند, برسد.
2ـ مسافرى كه بعد از ظهر به وطن يا به جايى كه مى خواهد ده روز بماند, برسد.
3ـ مريضى كه قبل از ظهر خوب شده و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام داده باشد.
4ـ مريضى كه بعد از ظهر خوب شود.
5ـ زنى كه بين روز از خون حيض يا نفاس پاك شود.
6ـ كافرى كه در روز ماه مبارك رمضان مسلمان شود.
:rose:
زكات فطره
كسى كه موقع غروب شب عيد فطر بالغ و عاقل و هوشيار است و فقير و بنده ى كس ديگر
نيست بايد براى خودش و كسانى كه نان خور او هستند, هر نفرى يك صاع كه تقريباً سه كيلو, گندم يا جو يا خرما يا كشمش يا برنج يا ذرت و مانند اينها به مستحق بدهند و اگر پول يكى از اينها را هم بدهد كافى است.
شرايط وجوب زكات فطره
1ـ شخص عاقل باشد.
2ـ بالغ باشد.
3ـ هوشيار باشد.
4ـ آزاد باشد.
5ـ فقير نباشد.
(امام 1991/, اراكى 2020/, گلپايگانى 1999/.)
توضيح اينكه اگر كسب بچه ى نابالغ دارد يا فرزند ديوانه اى دارد بايد فطره ى او را بدهد.
كسانى كه زكات فطره ى آنها لازم است داده شود
1ـ خود انسان.
2ـ كسانى كه نان خور او هستند.
3ـ كسانى كه شب عيد فطر نان خور او محسوب مى شوند:
كوچك باشد يا بزرگ
مسلمان باشد يا كافر
خرج آنها با او واجب باشد يا نباشد.
در شهر خود او باشند يا شهر ديگر.
تذكرات :
1ـ انسان بايد زكات فطره را به قصد قربت و براى انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعى كه مى پردازد بايد نيت دادن فطره كند.
(امام 2024/, اراكى 2053/,گلپايگانى 2032/.)
2ـ مقدار زكات فطره : براى هر نفر يك صاع كه تقريباً سه كيلوگرم است.
3ـ جنس زكات فطره : خوردنى و متعارف باشد مثل گندم ـ جو ـ خرما ـ كشمش ـ ذرت و مانند اينها و اگر پول يكى را بدهد كافى است.
(امام 1991/, گلپايگانى 1999/, اراكى 2020/.)
4ـ وقت پرداخت از شب عيد تا ظهر روز عيد است و بهتر است در روز عيد پرداخت شود. و اگر نماز عيد مى خواند بنابر احتياط واجب قبل از نماز پرداخت نمايد يا كنار بگذارد.(گلپايگانى 3820/.)
5ـ فطره ى مهمانى كه بعد از غروب شب عيد فطر وارد مى شود بر صاحب خانه واجب نيست
اگر چه بيش از غروب او را دعوت كرده باشد و خانه ى او هم افطار كند.
(اراكى 2058/, 2026, امام 1997/, 2029.)
:rose:
كسانى كه زكات فطره بر آنان واجب نيست
1ـ ديوانه (اگر نان خور ديگرى باشد بايد او فطره اش را بدهد)
2ـ بچه (نان خور هر كس است بايد او فطره ى آن بچه را بدهد)
3ـ بيهوش : (اگر نان خور ديگرى نباشد)
4ـ كافرى كه بعد از غروب شب عيد فطر مسلمان شده است (4)
5ـ فقير
6ـ كسى كه ديگرى بايد فطره ى او را بدهد واجب نيست فطره ى خود را بدهد.
مصرف زكات فطره
1ـ فقير ( كسى كه مخارج سال خود و عيالاتش را ندارد)
2ـ مسكين : ( كسى كه از فقير بينواتر است)
3ـ كسى كه از طرف امام يا نائب امام مإمور جمع آورى زكات است.
4ـ كفّارى كه اگر زكات به آنها بدهند به اسلام مايل مى شوند.
5ـ خريدارى بنده ها و آزاد نمودن آنها.
6ـ فى سبيل الله امور خيريه , مسجد و ...
7ـ بدهكارى كه نمى تواند قرض خود را بدهد.
8ـ ابن السبيل : مسافرى كه در سفر درمانده است .(5
تذكرات :
1ـ فقيرى كه فطره به او مى دهند لازم نيست عادل باشد ولى احتياط واجب آن است كه به شرابخوار و كسى كه آشكار معصيت كبيره مى كند فطره ندهند.
(امام 2016/.)
2ـ به كسى كه فطره را در معصيت مصرف مى كند نبايد فطره بدهند.
(امام 2017/.)
3ـ اگر فطره را كنار بگذارد , نمى تواند آن را براى خودش بردارد و مالى ديگر را براى فطره بگذارد.
(اراكى 2061/.)
4ـ كسيكه سيّد نيست نمى تواند به سيّد فطره بدهد حتّى اگر سيّدى نان خور او باشد نمى تواند فطره او را به سيّد ديگر بدهد.
1- مسلمانى كه شيعه نبود و بعد از ديدن ماه شيعه شده بايد زكات فطره را بپردازد.
(امام 2009/, اراكى 2038/, گلپايگانى 2017/.)
2- اگر زكات به يكى از اين هشت مصرف برسد كافى است ولى احتياط واجب آن است كه به فقراى شيعه بدهند.
(گلپايگانى 2022/)
ولى احتياط مستحب آن است كه به فقرإ شيعه بدهند.
(اراكى 2043/)
كارهايى كه بر روزه دار مكروه است
1- انجام دادن هر كارى كه سبب ضعف شود; مانند خون دادن .
2- بوييدن گياهان معطر (عطر زدن مكروه نيست ).
3- خيس كردن لباسى كه بر تن دارد.
4- مسواك كردن با چوب تر.
5- كشيدن دندان و هر كارى كه به سبب آن از دهان خون بيايد.(1)
1- توضيح المسائل , م 1657
:rose:
احكام قضا و كفاره روزه
1- لازم نيست قضاى روزه را فوراً به جا آورد, ولى بنابر احتياط واجب بايد تا رمضان سال بعد انجام دهد.(1)
2- اگر چند ماه رمضان روزهء قضا دارد, هر كدام را اوّل بگيرد اشكال ندارد, ولى اگر وقت قضاى روزهء آخرين ماه رمضان تنگ است ; مثلاً ده روز از رمضان آخر, قضا دارد و ده رور به رمضان مانده است , بايد اوّل قضاى آن را بگيرد.(2)
3- انسان نبايد در انجام كفاره كوتاهى كند, ولى لازم نيست , فوراً آن را انجام دهد.(3)
4- اگر كفّاره بر انسان واجب شود, چند سال بر آن بگذرد و به جا نياورد, چيزى بر آن اضافه نمى شود.(4)
5- اگر روزهء خود را با كار حرامى ; مانند استمنا باطل كند, بنابر احتياط واجب كفّارهء جمع لازم مى شود; يعنى بايد يك برده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و به شصت فقير طعام بدهد; اگر هر سه برايش ممكن نيست , هر كدام از آن ها را كه مى تواند بايد انجام دهد.(5)
6- كسى كه قضاى روزهء رمضان را گرفته , اگر بعد از ظهر عمداً آن را باطل كند, بايد به ده فقير هر كدام يك مدّ طعام بدهد. و اگر نمى تواند طعام بدهد, بنابر احتياط واجب بايد سه روز پى در پى روزه بگيرد.(6)
استفتاء
س ـ كسانى كه نماز و روزه شان شكسته است و هميشه سر كارند, به جز تعطيلات , پس بايد روزه هاى قضا شده را چگونه و كِى به جا آورند؟
ج ـ بايد در طول سال قضا نمايند, على الاحوط.(7)
س ـ زنى مدتهاست كه يا حامله است و يا بچه شير مى دهد و در ماه رمضان نمى تواند روزه بگيرد, تكليفش در مورد قضاى روزه چگونه است ؟ ج ـ وجوب قضا ساقط نيست .(8)
در اين موارد نه قضا واجب است و نه كفّاره :1 روزه هاى ايّام كفر براى تازه مسلمان ; يعنى اگر كافرى مسلمان شود قضاى روزه هاى گذشته واجب نيست .(9)
2- كسى كه به واسطهء پيرى نمى تواند روزه بگيرد و بعد از رمضان هم نمى تواند قضاى آن را انجام دهد. ولى اگرثروزه گرفتن برايش دشوار است , بايد براى هر روز, يك مُدّ طعام به فقير بدهد.(10)
روزهء قضاى پدر و مادر پس از مرگ پدر, پسر بزرگ او بايد نمازها و روزه هاى قضا شدهء او را به جا آورد و احتياط مستحب است قضاى نماز و روزه هاى مادر را هم به جا آورد.(11)
:rose:
.
:rose:
1- العروةالوثقى , ج 2 ص 230 م 7و تحرير الوسيله , ج 1 ص 298 م 4
2- توضيح المسائل , م 1698
3- توضيح المسائل , م 1684
4- توضيح المسائل , م 1685
5- توضيح المسائل , م 1665
6- توضيح المسائل , م 1687
7- استفتاآت , ج 1 ص 331 س 84
8- همان , ص 332 س 87
9- توضيح المسائل , م 1695
10- توضيح المسائل , م 1725 ،1726
11- اين بحث به تفصيل در درس 33گذشت .[/align]
[/size]
یا علی
پاسخ با نقل قول
نوشته اصلی توسط vias
