پيش گفتار
مقدّمه
فصل اوّل : مباحث مقدماتى تاريخ
اهداف كلى
اهداف رفتارى
واژه تاريخ و تعريف آن
تاريخ نقلى
تاريخ علمى
فايده تاريخ
اعتبار و ارزش داده هاى تاريخ
فلسفه تاريخ
اصول و سنن حاكم بر تاريخ
عوامل محرك تاريخ
1. تاريخ بر پايه نژاد
2. تاريخ بر پايه جغرافيا
3. تاريخ بر پايه قهرمانان
4. نظريه اقتصادى تاريخ
5 . گردش چرخ هاى تاريخ بر پايه مشيت الهى
اهميّت و ارزش تاريخ اسلام
تاريخ نگارى در اسلام
شعبه هاى تاريخ نگارى اسلامى
انگيزه هاى گرايش و اهتمام مسلمانان به تاريخ نگارى
اصول و قواعد عام تاريخ نگارى با تكيه بر ارزش هاى اسلامى
برخى از مشهورترين مورخان مسلمان
1. محمد بن اسحاق
2. ابومخنف
3. بلاذرى
4. يعقوبى
5 . طبرى
6 . مسعودى
7. ابن خلدون
8 . سخاوى
مورخان معاصر
1. استاد شهيد مرتضى مطهرى(ره)
2. استاد مصباح يزدى
3. دكتر سيد جعفر شهيدى
4. علامه سيد مرتضى عسگرى
5 . علامه سيد جعفر مرتضى عاملى
6 . دكتر محمد ابراهيم آيتى
معنا و پيشينه شرق شناسى
خاستگاه خاورشناسى
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فصل دوم : محيط پيدايش اسلام
اهداف كلى
اهداف رفتارى
ضرورت بحث
ايران در عصر ساسانيان
الف. حكومت و سازمان جامعه
ب. نظام خانوادگى و حقوق زن
ج. وضعيت مذهب
امپراطورى روم شرقى
الف. وضعيت دينى
ب. نظام طبقاتى
جزيرة العرب
الف. موقعيت جغرافيايى
ب. وضعيت سياسى
ج. فرهنگ و آداب و رسوم
د. زنان و نظام خانواده
هـ . وضعيت اقتصادى
و. اوضاع دينى
تاريخ و مفهوم جاهليت
ارزيابى امام على(عليه السلام) از عصر جاهليت
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فصل سوم : تاريخ پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله)
اهداف كلى
اهداف رفتارى
كودكى و نوجوانى
جوانى
ازدواج
آغاز رسالت
دعوت پنهانى و تبليغ عملى
دعوت آشكار
دعوت عمومى و آغاز توطئه ها
علل مخالفت با اسلام
اقدامات مشركان
تاكتيك هاى مسالمت آميز
حيله هاى عوام فريبانه و تهمت هاى ناجوانمردانه
اقدامات عليه بنيان فكرى نهضت
اقدامات عليه حاميان نهضت
انزواى سياسى و محاصره اقتصادى
نسيم هاى اميد
آخرين توطئه و هجرت پيامبر(صلى الله عليه وآله) به مدينه
تأسيس ملت و گسترش اسلام (5)
وحدت اسلامى يا پرتو ايمان
منشور يگانگى
يهوديان
جريان نفاق و منافقان
شروع درگيرى ها و انگيزه جنگ ها
جنگ بدر
جنگ احد
جنگ احزاب
جنگ بنى قريظه
جنگ بنى المصطلق
جنگ خيبر
جنگ موته
فتح مكه
حنين و طائف
اعلام جهانى رسالت
1. نامه به خسرو پرويز
2. نامه به قيصر روم
ايمان به صراط حق
عفو عمومى و فتح مبين
واپسين حج (1)
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فصل چهارم : از سقيفه تا قتل عثمان
اهداف كلى
اهداف رفتارى
مقدّمه : سرشت حق جوى انسان
دو ديدگاه
اصرار پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر اعزام سپاه اسامه
بروز شكاف ها
جريان سقيفه و شكل گيرى خلافت
خلافت ابوبكر
جنگ هاى ردّه و واقعيت از دين برگشتگان
گذر از در خانه فاطمه(عليها السلام)
فدك نمادى از معنايى عظيم
خلافت عمربن خطاب
انگيزه ها و اسباب فتوحات
ممنوعيت نگارش احاديث
خلافت عثمان
كارگزاران خلفا
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فصل پنجم : نگاهى به حكومت امام على بن ابى طالب (عليه السلام)
اهداف كلى
اهداف رفتارى
امام على (عليه السلام) همراه با پيامبر (صلى الله عليه وآله)
امام على(عليه السلام) و خلفاى سه گانه
مهم ترين فعاليت هاى امام (عليه السلام) در دوران خلفا
گفتمان سقيفه
عهدنامه جانشينى
شوراى شش نفره تعيين خليفه
به حكومت رسيدن على(عليه السلام)
موانع و مشكلات حكومت على(عليه السلام)
1. عدالت اقتصادى
2. عدالت اجتماعى
3. انحراف ها و بدعت ها
4. فساد اجتماعى، رفاه گرايى و تضعيف ارزش هاى دينى
علل ناخشنودى از حكومت على(عليه السلام)
اصول، ارزش ها و پيامدهاى حكومت على(عليه السلام)
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فصل ششم : ائمه (عليهم السلام) و مقتضيات زمان در دوران امويان
اهداف كلى
اهداف رفتارى
مقدّمه
نرمش قهرمانانه امام حسن(عليه السلام)
صلح در اسلام
زمينه هاى «آتش بس»
صلح يا تغيير سنگر مبارزه
مقايسه دورويه يك رسالت
مقايسه دوستان و ياران دو امام
وضع دشمنان دو امام(عليهما السلام)
امام حسين(عليه السلام)و هدف بازگشت حكومت به صالحان
امام حسين(عليه السلام) پيش از نهضت
موانع قيام در دوران معاويه
وضعيت سياسى ـ اجتماعى عصر يزيد
ماهيت، انگيزه و علل قيام امام حسين (عليه السلام)
پيام دعوت انجمن هاى سياسى و مذهبى كوفه
ارزيابى سفر به عراق، در گردونه فعاليت هاى سياسى
مسأله آگاهى پيشين امام(عليه السلام)
زندگى امام سجاد (عليه السلام) فرازمندترين قله هاى تربيت
حكومت عبدالملك
ابعاد فعاليت و مبارزات امام (عليه السلام)
امام باقر (عليه السلام) پايه گذار نهضت علمى
شعاع تأثير آموزگار و اصلاحات عمربن عبدالعزيز
وضعيت فكرى و فرهنگى اين دوران
منطق مسلح و نهضت فكرى پيروز
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فصل هفتم : ائمه (عليهم السلام) در دوره عباسيان
اهداف كلى
اهداف رفتارى
مقدّمه
امام صادق (عليه السلام) در دو ديدگاه
اوضاع سياسى و فرهنگى دوره امام صادق (عليه السلام)
راز تحريف ها و ابهام ها
مبارزه پايدار در قالب تبيين مسأله امامت
بهره گيرى از ادبيات و زبان شعر
مبارزه در قالب بيان احكام و تفسير قرآن
ساير فعاليت هاى سياسى و تشكيلاتى
امام (عليه السلام) و رخدادهاى مهم سياسى
اوضاع سياسى و اجتماعى دوران امام كاظم (عليه السلام)
ساير فعاليت هاى سياسى و اجتماعى امام كاظم(عليه السلام)
زندگى على بن موسى الرضا(عليه السلام)
ولايت عهدى امام رضا (عليه السلام)
راز انتخاب خراسان
سياست چندجانبه حل مشكلات
درايت و سياست علوى
در تهاجم امواج فكرى
امام جواد (عليه السلام) پيشواى خردسال
شبكه ارتباطى وكالت
مكتب علمى و فرهنگى امام جواد (عليه السلام)
تاريخ و زندگى امام على النقى (عليه السلام)
شرايط سياسى و اجتماعى زمان امام هادى(عليه السلام)
فعاليت هاى امام هادى(عليه السلام)
زندگى امام حسن عسگرى (عليه السلام)
اوضاع سياسى ـ اجتماعى عصر امام عسگرى (عليه السلام)
عدالت گستر جهان
نواب خاص امام مهدى (عج)
1. عثمان بن سعيد عَمْرى سمّان
2. محمد بن عثمان بن سعيد عمرى
3. حسين بن روح نوبختى
4. على بن محمد سَمَرى
وظايف و اقدامات نواب چهارگانه
خلاصه مطالب
پرسش ها
فعاليت هاى علمى
منابع براى مطالعه بيش تر
فهرست منابع