موضوع: دوران خوش دور سفره نشيني

دوران خوش دور سفره نشيني

يادش بخير زماني كه بچه بوديم. وقت ناهار و شام كه مي‌رسيد همه بايد حاضر مي‌شديم، فرق نمي‌كرد كجا هستيم، بايد سريع خودمان را به منزل مي‌رسانديم و سرسفره غذا حاضر مي‌شديم.

حتي اگر گرسنه هم نبوديم وقتي سفره پهن مي‌شد، بايد به غذا خوردن تن مي‌داديم. در واقع پهن بودن سفره روي زمين براي خود حرمت و قداستي داشت كه همه را سر يك ساعت مشخص بر سر سفره جمع مي‌كرد.
وقتي هم غذا خوردن تمام مي‌شد بايد بلافاصله دست به كار مي‌شديم و سفره را جمع مي‌كرديم. تا سفره به طور كامل از روي زمين جمع نمي‌شد، كسي سراغ كار ديگري نمي‌رفت.
هيچ كس حق نداشت كنار سفره و در حالي كه سفره هنوز روي زمين پهن بود، دراز بكشد يا مشغول كار ديگري شود. بالاي سفره هميشه جاي بزرگ‌ترها بود. پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگ. فرقي نمي‌كرد، تا بزرگ‌تر بود كوچكترها بالاي سفره نمي‌نشستند.
اندازه و سايز سفره‌ها معمولا با تعداد افراد خانواده هماهنگي داشت. سفره‌هايي كه براي مهمان‌ها پهن مي‌شد اغلب متفاوت بود. مادر خانه هرچند وقت يك بار براي تنوع هم كه شده بود سفره را عوض مي‌كرد و يك سفره نو مي‌خريد كه تا چند وقتي بوي نويي سفره همراه با غذا استشمام می‌شد.
اما در زندگي‌هاي امروزه به هر دليلي سفره انداختن و سفره چيدن گويي از مد افتاده است و سفره‌هاي تاشده مدت‌هاست از كشوي كابينت بيرون نمي‌آيد و حتي خريد سفره از سبد خريدهاي خانه نيز خارج شده است.
امروز در بيشتر خانه‌ها حتي اگر خيلي كوچك باشد، يك ميز ناهارخوري پيدا مي‌شود؛ ميزهايي كه حتي اگر ظرف‌هاي غذا چند ساعتي هم روي آن بماند، ديگر كسي نگران بي‌حرمتي به آن نيست.
مادر شاغل معمولا ميز صبحانه را مي‌چيند و سراغ كار خود مي‌رود. هر يك از اعضاي خانواده هم صبحانه خود را مي‌‌خورند و مي‌روند. ناهار و شام هم به همين ترتيب.
مهم‌تر از همه اين‌كه ديگر نشستن افراد در جاي مشخص مطرح نيست. مثل سفره لزوما بالاي ميز جاي پدر يا مادر و بزرگ‌ترها نيست.
هرچند در برخي خانواده‌ها براي اين‌كه خيلي سنت و پيشينه خود را فراموش نكنند و يادي هم از گذشته كرده باشند، روزهاي جمعه كه اغلب اعضاي خانواده دور هم جمع هستند و غذاي اين روز هم آبگوشت يا چلوكباب است، سفره‌اي پهن مي‌شود و همه دور هم ناهار را صرف مي‌كنند. در اين روز، زمان غذا خوردن نيز طولاني‌تر از روزهاي ديگر است.
زهرا مومن‌پور 35 ساله شاغلي است كه 2 فرزند دارد.
او مي‌گويد: از زماني كه مجبور است هر روز قبل از همه از خانه خارج شود، ميز صبحانه را آماده مي‌كند و عصر كه از سر كار برمي‌گردد، جمع مي‌كند. تنها زماني كه او و خانواده‌اش دور هم غذا مي‌خورند روزهاي تعطيل است كه آن زمان هم ترجيح مي‌دهند سر ميز غذا بخورند.
منيژه خانم 60 ساله‌ هم كه با همسرش زندگي مي‌كند، مي‌گويد: قديم‌ها وقتي سفره را روي زمين پهن مي‌كرديم همه دور تا دور آن مي‌نشستيم و صبر مي‌كرديم تا پدر خانواده قبل از همه غذا خوردن را شروع كند، معمولا بعد از غذا، چند دقيقه‌اي همه در مورد مسائل روزانه با همديگر صحبت مي‌كردند و بعد با هم سفره را جمع مي‌كردند. به همين خاطر كنار سفره بسياري از مسائل فرزندان و والدين مطرح و حتي حل مي‌شد.
در آن زمان سرنوشت فرزندان خانواده را صحبت‌هايي كه كنار سفره بين والدين و بچه‌ها رد و بدل مي‌شد، تعيين مي‌كرد؛ البته رضا كه يك فرزند چهار ساله دارد نظري متفاوت داشته و مي‌گويد: زماني كه در منزل پدر و مادرش زندگي مي‌كرد، موقع ناهار و شام دور سفره غذا كسي حق حرف زدن نداشت، همه بايد در سكوت غذا مي‌خورديم و پس از اين‌كه غذاي پدرمان نيز تمام مي‌شد، وظيفه داشتيم سفره را جمع كنيم.
بسياري بر اين عقيده‌اند كه مهم نيست دور ميز غذا خورده شود يا كنار سفره؛ بلكه مهم نوع روابط خانوادگي و دور هم بودن است.
صبا دختر 20 ساله‌اي است كه اغلب اوقات تنها در خانه پشت ميز تحريرش غذا مي‌خورد، چراكه مي‌گويد هميشه وقتي دور هم جمع مي‌شوند، دعوا مي‌شود.
او مي‌افزايد: پدر و مادرم هيچگاه باهم تفاهم ندارند. اين در حالي است كه به توصيه روان‌شناسان خانواده‌ها بهتر است زمان باهم غذا خوردن را طولاني‌تر كنند تا بتوانند زمان بيشتري در كنار هم باشند.
مطالعات نشان داده‌ است بچه‌هايي كه كنار خانواده‌‌شان غذا مي‌‌خورند، در مدرسه موفق‌‌ترند، كمتر به سمت دخانيات و مواد مخدر مي‌روند و كمتر از بقيه بچه‌‌ها شرارت نشان مي‌دهند و دعوا مي‌‌كنند.

مشغله زندگي‌هاي امروزي

البته برخي از روانشناسان بر اين عقيده‌اند كه اين روزها زندگي پرمشغله و پدر و مادرهاي شاغل و بچه‌هايي كه مدام از اين كلاس به كلاس ديگر مي‌‌روند، كمتر اجازه مي‌‌دهد خانواده وعده‌هاي غذايي را دور هم صرف كنند، به همين دليل آنها به خانواده‌ها توصيه مي‌كنند خيلي در اين زمينه سخت نگيرند زیرا گرچه غذا خوردن در كنار خانواده، مطمئن‌ترين و بهترين روش داشتن يك تغذيه سالم است، اما به نظر دكتر ديويد لودويگ ـ استاد بخش اطفال دانشگاه هاروارد ـ يك غذاي خانوادگي لزوما به معني اين نيست كه هميشه پدر و مادر و بچه‌ها راس يك ساعت معين در تمام روزهاي هفته دور ميز كنار هم بنشينند و غذا بخورند.

مهم باهم بودن است

اين روزها گفته مي‌شود صرف غذا در مقابل تلويزيون مي‌تواند مضراتي مانند پرخوري را به دنبال داشته باشد، ولي تحقيقات نشان داده است بچه‌هايي كه در خانه و حتي جلوي تلويزيون غذا خورده‌اند، از بچه‌هايي كه در تنهايي غذا خورده‌اند زندگي سالم‌‌تري داشته‌اند.
وقتي خانواده در كنار هم غذا مي‌‌خورند و وقتي احساس غذا خوردن در كنار يك جمع به كودك دست مي‌دهد، بچه‌ بهتر و سالم‌‌تر غذا مي‌‌خورد، حتي اگر غذاي صرف شده از غذاهاي آماده مثل پيتزا باشد، اثر كاملا متفاوتي از خوردن يك پيتزا در تنهايي دارد.
به عقيده كارشناسان وقتي با هم غذا مي‌‌خوريد، غذا خوردن بيشتر طول مي‌كشد و زمان در كنار هم بودن خانواده بيشتر است. خوردن غذا با كودك‌ موجب مي‌‌شود تا در مشكلات او هم شريك شويد.
آنها پيشنهاد مي‌كنند پس از غذا خوردن يا حتي در حين آن، با فرزندتان راجع به اتفاقات روزانه صحبت كنيد، چرا كه توجه به غذا خوردن موجب مي‌شود فرزندتان با آرامش بيشتر و بدون خجالت راجع به مسائلش با شما صحبت كند.
روان‌شناسان همچنين توصيه مي‌كنند پس از تمام شدن غذا زود از سر سفره يا ميز بلند نشويد و سعي كنيد زماني را براي حرف زدن اختصاص بدهيد.
آنها مي‌گويند حتي اگر فرزندتان گرسنه نيست از او بخواهيد تا در كنار شما بنشيند و اگر او اصرار دارد كه حتما جلوي تلويزيون غذا بخورد، شما هم در كنار او قرار بگيريد تا بتدريج توجهش از تلويزيون به طرف شما جلب شود.
شايد به همين دليل است كه دور هم بودن مهم‌تر از دور ميز يا سر سفره غذا خوردن است.
تحقيقات روان‌شناسان در مورد اهميت دور هم غذا خوردن بيانگر اصطلاح «سر سفره خانواده‌ بزرگ شدن» خودمان است كه نشانه ويژگي‌هاي مثبت در مورد كسي است كه با خانواده و در كنار خانواده بزرگ شده است.
به هر حال با جايگزين شدن زندگي تجملي به جاي زندگي ساده و بدون دغدغه گذشته نه‌تنها غذا خوردن دور ميز نوعي كلاس و شخصيت محسوب مي‌شود، بلكه ظاهرشدن تبعات زندگي ماشيني به نوعي اغلب خانواده‌ها را به سمت استفاده از ميز سوق داده و بروز انواع كمر درد و بيماري‌هاي زانو سبب توصيه پزشكان به استفاده از ميز و صندلي شده است به عنوان نمونه افراد بالاي 50 سال كه علائم آرتروز يا ساييدگي در مفاصل‌شان شروع شده، هنگام نشستن بايد مسائلي را رعايت كنند تا ناراحتي‌شان تشديد نشود. توصيه پزشكان به اين افراد اين است كه در منزل پشت ميز و روي صندلي بنشينند.

بهداشت سفره و ميز

صبحانه، ناهار، شام. بيشتر ما روزي سه وعده غذا مي‏خوريم و در هر وعده به ارزش غذايي كه مي‌خوريم و روش پخت غذاهايمان توجه داريم، اما نكته ديگري كه معمولا از آن غفلت مي‌كنيم، اهميت سفره و سطحي است كه روي آن غذا مي‌خوريم؛ در حالي كه اين موضوع به طور مستقيم با سلامت ما ارتباط دارد.
در گذشته بيشتر از سفره‏هاي حصيري و پارچه‏اي استفاده مي‏شد، اما اين روزها بيشتر از سفره‎هاي پلاستيكي استفاه مي‏شود.
استفاده از اين سفره‏ها به دليل اين‌كه راحت‏‎تر تميز مي‏شوند و رطوبت و چربي غذا را به سطوح زيرين انتقال نمي‏دهند و همچنين تنوع بيشتري در طرح و رنگ دارند، رايج‏تر است. در مورد سفره لازم است به اين نكات بهداشتي توجه كنيد:
بهتر است اندازه سفره‏ غذا با تعداد نفرات و تعداد افراد خانواده تناسب داشته باشد تا شستن، پهن كردن و جمع‌كردن آن راحت‏تر باشد.
سفره‏هايي انتخاب كنيد كه پشت و روي‌شان معلوم است تا راحت بتوانيد هميشه از سطح رويي سفره استفاده كنيد.
سفره‏هاي پشت كرك‏دار گرد و خاك و آلودگي بيشتري به خودشان مي‏گيرند.
همچنين سفره‏هايي كه سطح صاف دارند نسبت به سفره‏هايي كه طرح‏هاي برجسته دارند بهتر و راحت‏تر تميز مي‏شوند.
هنگام چيدن ظروف يا توزيع غذا، روي سفره راه نرويد. تكه‏هاي غذا مانند استخوان‏هاي خورش، هسته آلو و... را در سفره نيندازيد، براي اين كار از ظرف مخصوصي كه براي اين كار در سفره قرار مي‏دهيد، استفاده كنيد.
باقي ماندن ذرات ريز غذا در سفره‏ موجب رشد ميكروب‏ها و آلودگي‏ها مي‏شود. بعد از غذا خوردن سفره را با يك دستمال نخي نم‌دار و سپس با يك دستمال خشك تميز كنيد و بعد از ازبين رفتن رطوبت آن را تا كنيد.
در صورت ريختن غذا در سفره حتما آن را به طور كامل با آب گرم و مايع شوينده بشوييد و زير نور خورشيد قرار دهيد.
هنگام جمع كردن سفره، ابتدا دو سر سفره را روي هم قرار دهيد و سپس آن را به دفعات لازم تا كنيد. با اين كار قسمت زير سفره كه روي زمين بوده ‏است با سطح داخلي آن كه محل قرار دادن غذاست، تماس پيدا نمي‏كند.
باقيمانده نان را از سفره برداريد. ماندن نان در سفره موجب كپك زدن نان مي‏شود. نان را در پارچه‏اي نخي بپيچيد سپس در كيسه پلاستيكي قرار داده و در يخچال نگهداري كنيد.
هر دو هفته يكبار سفره غذاخوري را با آب گرم و مايع‌شوينده بشوييد و زير نور شفابخش خورشيد قرار دهيد تا خشك شود.
تميز كردن سفره بعد از غذاخوردن، آن هم سفره بزرگي كه تعداد زيادي مهمان در آن غذا خورده‏اند، كار آساني نيست.
به همين خاطر بعضي‏ها ترجيح مي‏دهند از سفره‏هاي يكبار مصرف پلاستيكي استفاده كنند و جمع كردن و دور انداختن كل سفره با باقيمانده غذاها و آشغال‏هاي داخل آن را خيلي لذتبخش مي‏دانند، غافل از اين‌كه اين كار به محيط‌زيست آسيب مي‏رساند بنابراين بهتر است براي حفظ زمين پاك و سلامت آيندگان‏مان هم كه شده، زحمت تميز كردن و شستن سفره را بپذيريم.

نكاتي براي دور ميز نشستن

از ميز براي قرار دادن اشيا و لوازم هم استفاده مي‏شود. گاهي ممكن است جاكليدي، كيف پول و پلاستيك ميوه كه همگي حاوي آلودگي‏هاي زيادي هستند، روي ميز بگذاريد.
گاهي هم ممكن است هنگام آشپزي از ميز استفاده كنيد و سطح ميز با مواد خام مانند تخم‏مرغ، گوشت، مرغ و ماهي يا گل و لاي سبزي آلوده شود. بنابراين اگر روي ميز غذا مي‏خوريد باز هم بهتر است هنگام غذا خوردن روي ميز سفره بيندازيد.
بهتر است از يك سفره يا روميزي پارچه‏اي كه به راحتي بتوانيد آن را با آب گرم و مواد شوينده بشوييد، استفاده كنيد. بعد از صرف غذا سفره را در سينك ظرفشويي بتكانيد و هر چند وقت يكبار آن را با آب گرم و صابون بشوييد و بگذاريد زير نور خورشيد خشك شود.
بهتر است سطح روي ميز غذاخوري شيشه‏اي باشد. تميز كردن ميزهاي چوبي يا تركيب شيشه و چوب مشكل است. چوب را نمي‏شود با محلول‏هاي شوينده آمونياكي، سركه يا محلول‏هاي شيشه پاك‏كن تميز كرد.
بهتر است، ميز كنار پنجره يا زير لامپ باشد تا آلودگي‏ها و كثيفي‏ها زود ديده و برطرف شوند. در صورت وجود ترك، رويه ميز را تعويض كنيد. ترك‏ها محل مناسبي براي رشد ميكروب‏ها هستند و در يك ترك بسيار باريك تعداد بسيار زيادي ميكروب جاي مي‏گيرد. سطح ميز را حداقل دو بار در هفته تميز كنيد.
براي اين كار از دستمال نخي تميز و آب گرم و مايع‌شوينده استفاده كنيد. علاوه بر سطح رويي لبه‏هاي ميز را هم تميز كنيد.
در صورتي كه سطح ميز خيلي آلوده است يك فنجان آب گرم، يك فنجان الكل و يك قاشق غذاخوري سركه را با هم مخلوط كرده و روي ميز اسپري كنيد. بعد با دستمال تميز آن را خشك كنيد.
در صورت لزوم براي از بين بردن لكه‏ها از فرچه استفاده كنيد، سپس روي ميز را با دستمال تميز نم‌دار پاك كنيد و اجازه دهيد تا خشك شود.

مريم بابايي - جام‌جم