اعمال زيان بخش در قيامت
اعمال زيان بخش در قيامت
کتاب : تفسیر و شرح صحیفه سجادیه جلد یک
نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان
عقوبت مجرمان:
گذشته از آيات قرآن كه در دسترس همگان، است روايات عجيبى دراين باب وارد شده كه به گوشهاى از آن روايات لازم است اشاره شود:
غفلت
امام صادق عليه السلام فرمود:
إيّاكُمْ و الْغَفْلَةَ، فَإنَّهُ مَنْ غَفَلَ فَإنَّما يَغْفُلُ عَلى نَفْسِهِ، إيّاكُمْ و التَّهاوُنَ بِأمْرِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ، فإنَّهُ مَنْ تَهاوَنَ بِأَمْرِاللَّهِ أهانَهُ اللَّه يَوْمَ الْقِيامَةِ. «1»
شما را از غفلت و بى توجّهى به حقايق زنهار مىدهم كه هر كس غفلت ورزد به ضرر خويش اقدام كرده؛ و شما را از سبك شمردن دستور الهى بر حذر مىدارم كه هر كس دستور خدا را سبك بشمارد خداوند او را در قيامت خوار و بىمقدار سازد.
ملعون الهى
امام كاظم عليه السلام فرمود:
مَلْعُونٌ مَنِ اتَّهَمَ أخاهُ، مَلْعُونٌ مَنْ غَشَّ أخاهُ، مَلْعُونٌ مَنْ لَمْ يَنْصَحْ أخاهُ، مَلْعُونٌ مَنِ اغْتابَ أخاهُ. «2»
تهمت زننده، غشّ كننده و كسى كه خير خواه مردم نيست و غيبت كننده، هر چهار گروه از رحمت خدا بدورند.
انكار امامت
حسين بن علا مىگويد: از حضرت صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود:
لَوْجَحَدَ أميرَالْمُؤْمِنينَ عليه السلام جَميعُ مَنْ فِى الْأرْضِ لَعَذَّبَهُمْ اللَّهُ جَميعاً و أدْخَلَهُم النّارَ. «3»
اگر همه اهل زمين امامت و رهبرى و واجب الاطاعه بودن اميرالمؤمنين عليه السلام را انكار كنند و از اطاعتش سر باز زنند خداوند همه را عذاب خواهد كرد و به دوزخشان خواهد فرستاد.
امام صادق عليه السلام فرمود:
مَنِ ادَّعَى الْإمامَةَ و لَيْسَ مِنْ أهْلِها فَهُوَ كافِرٌ. «4»
هر كس مدّعى امامت و پيشوائى و رهبرى مسلمانان شود و در حقيقت لايق اين مقام نباشد، كافر است.
مجازات در دنيا
امام باقر عليه السلام از نوشته اميرالمؤمنين عليه السلام نقل مىكند:
ثَلاثُ خَصالٍ لا يَموتُ صاحِبُهُنَّ أبَداً حَتّى يرى و بالَهُنَّ: الْبَغْىُ، وَقَطيعَةُ الرَّحِمِ، و الْيَمينُ الْكاذِبَةُ يُبارَزُ اللَّهُ بِها. «5»
سه خصلت است كه دارندگان آن نميرند تا مجازات و وبال آن را در دنيا ببينند: ستمكارى، قطع رحم، قسم دروغى كه به آن با خداوند بزرگ مبارزه شود.
مكر و فريب مردم
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله مكرّر مىفرمود:
الْمَكْرُ وَالخَديعَةُ فِى النّارِ. «6»
نيرنگ به مردم و فريب دادن آنان دو گناهى است كه كنندهاش در آتش دوزخ است!
حرام بودن ورود به بهشت
امام على عليه السلام فرمود:
تَحْرُمُ الْجَنَّةُ عَلى ثَلاثَةٍ: النَّمّامِ، وَالْقَتّالِ، و عَلى مُدْمِنِ الْخَمْرِ. «7»
بهشت بر سه كس حرام است: سخنچين، خونريز، شرابخوار.
تعصّب نابجا
امام صادق عليه السلام فرمود:
مَنْ تَعَصَّبَ عَصَبَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِعِصابَةٍ مِنَ النّارِ. «8»
هر كس نابجا تعصّب ورزد خداوند پيشانى بندى از آتش بر سر او بندد.
محروم از نظر رحمت
امام صادق عليه السلام فرمود:
ثَلاثَةٌ لا يَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إلَيْهِمْ: ثانى عِطْفِهِ، وَمُسْبِلُ إزارِهِ خُيَلاءَ، وَالْمُنْفِقُ سِلْعَتَهُ بِالْأَيْمانِ، إنَّ الْكِبْرِياءَ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ. «9»
سه كس را خداوند عزّوجلّ نظر رحمت نيفكند: آن كه بزرگى بفروشد، آن كه از تكبّر دامن روى زمين كشد، آن كه با سوگند دروغ متاع خويش را رواج دهد. سپس فرمود: به راستى كه بزرگ منشى مخصوص پروردگار عالميان است.
كبر
امام باقر و صادق عليهما السلام فرمودند:
لايَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ فى قَلْبِهِ مِثْقالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ. «10»
در قلب هر كس ذرّهاى از كبر باشد وارد بهشت نمىشود.
كاهش روزى
امام صادق عليه السلام فرمود:
أيُّما ناشٍ نَشَأَ فى قَوْمِهِ ثُمّ لَمْ يُؤَدَّبْ عَلى مَعْصِيَتِهِ فَانَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أوَّلُ ما يُعاقِبُهُمْ فيهِ أنْ يَنْقُصَ مِنْ أرْزاقِهِمْ. «11»
هر جوان نورسى كه در ميان قومى پرورش يابد و آنان وى را در گناهى كه از او سر زند مجازات و توبيخ و تأديب نكنند، خداوند عزّوجلّ نخستين عقوبتى كه بر آنان روا دارد آن است كه روزى آنها را كاهش دهد.
گناه و خنده
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
مَنْ أذْنَبَ ذَنْباً و هُوَ ضاحِكٌ دَخَلَ النّارَ و هُوَ باكٍ. «12»
هر كس مرتكب گناهى شود و خندان باشد، در حال گريه به دوزخ رود.
شهادت دروغ
امام صادق عليه السلام فرمود:
شاهِدُ الزُّورِ لا تَزُولُ قَدَماهُ حَتّى تَجِبَ لَهُ النّارُ. «13»
كسى كه شهادت دروغ بدهد، از آن مكان گام برنداشته جهنّم بر او لازم و حتم گردد.
قسم دروغ
امام صادق عليه السلام فرمود:
مَنْ حَلَفَ عَلى يَمينٍ وَهُوَ يَعْلَمُ أنَّهُ كاذِبٌ فَقَدْ بارَزَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ. «14»
هر كس براى اثبات يا نفى حقّى قسم ياد كند و بداند كه دروغ مىگويد، گويى به مبارزه با خداوند بزرگ برخاسته است.
گناهان كبيره
عَنْ عَبّادِ بْنِ كَثيرِ النَّوَاءِ قالَ: سَأَلْتُ أبا جَعْفَرٍ عليه السلام عَنِ الْكَبائِرِ قالَ: كُلُّ شَىْءٍ أوْعَدَ اللَّهُ عَلَيْهِ النّارَ. «15»
عبّاد بن كثير نَوّاء مىگويد: از امام باقر پرسيدم: كباير كدامند؟ حضرت فرمود:
آن اعمالى كه خداوند بر ارتكاب آنها وعده آتش داده است.
پرداخت حقوق الهى
امام باقر عليه السلام فرمود:
خداوند عزيز در قيامت مردمى را از گورها برمى انگيزاند در حالى كه دستهايشان به گردن گره خورده به نحوى كه توانايى برداشتن اندك چيزى ندارند اگر چه به اندازه انگشتى باشد و به همراه آنان فرشتگانى باشند كه آنها را سخت سرزنش و توبيخ كنند و گويند: اينان كسانى هستند كه از مال بسيارى كه حضرت حقّ در اختيار آنها نهاده بود حقّ خدا را نپرداختند. «16»
افطار روزه
حمّاد رازى مىگويد: حضرت صادق عليه السلام مىفرمود:
مَنْ أفَطَرَ يَوْماً مِنْ شَهرِ رَمَضانَ خَرَجَ رُوحُ الْايمانِ مِنْهُ. «17»
هر كس يك روز از ماه رمضان را بدون عذر شرعى روزه نگيرد، روح ايمان از او جدا مىشود!
برخورد با مؤمن
مُعَلَّى بن خُنَيْس مىگويد: حضرت صادق عليه السلام مىفرمود:
قالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: لِيَأْذَنْ بِحَرْبٍ مَنّى مَنْ أذَلَّ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنَ، وَلْيَأْمَنْ غَضَبى مَنْ أكْرَمَ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنَ. «18»
خداوند سبحان فرموده: هر كس بنده مؤمن مرا پست شمارد يا او را خوار و ذليل گرداند خود را آماده مبارزه با من نموده (يا به من اعلان جنگ داده است) و آن كه بنده مؤمن را تجليل و احترام نمايند از غضب و خشم من در امان است.
تهمت و افترا
امام صادق عليه السلام فرمود:
مَنْ بَهَتَ مُؤْمِناً أوْ مُؤْمِنَةً مِمَّا لَيْسَ فيهِما بَعَثَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فى طينَةِ خَبالٍ حَتَّى يَخْرُجَ مَمّا قالَ: قُلْتُ: و ما طينَةُ خَبالٍ؟ قالَ: صَديدٌ يَخْرُجُ مِنْ فُرُوجِ الْمُومِساتِ. «19»
هر كس به مرد مؤمن يا به زن مؤمنهاى افترا ببندد و آنان را به چيزى كه در آنها نيست تهمت زند، خداوند او را روز قيامت در طينت خبال برانگيزد و نگهدارد تا از عهده آنچه گفته بيرون آيد. راوى مىگويد: گفتم: طينت خبال چيست؟ فرمود: چركابى كه از عورت زنان بدكاره بيرون مىآيد.
ويرانى زندگى
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
أرْبَعَةٌ لا تَدْخُلُ بَيْتاً واحِدَةٌ مِنْهُنَّ إلّاخَرِبَ وَلَمْ يُعْمَرْ بِالْبَرِكَةِ: الْخِيانَةُ، وَالسِّرِقَةُ، وَشُرْبُ الْخَمْرِ، وَالزِّنا. «20»
چهار چيز است كه يكى از آنها داخل زندگى كسى نشد مگر آن كه آن را ويران ساخت و بركت را از آن جا دور كرد: خيانت، دزدى، باده نوشى، زنا.
كيفر بت پرست
امام صادق عليه السلام فرمود:
مُدْمِنُ الزِنا و السَّرَقِ و الشُّرْبِ كَعابِدِ وَثَنٍ. «21»
كسى كه كارش به طور مكرّر زنا يا دزدى يا ميگسارى است كيفرش همچون كيفر بت پرست است.
فروتنى در برابر ستمكار
امام صادق عليه السلام فرمود:
دين خود را با ورع و تقوا و بىنيازى به خدا از همه، به صرف نظر كردن درخواست حاجت از شاه و سلطان حفظ كنيد و بدانيد هر مؤمنى كه براى قدرتمندى يا مخالف دينى به طمع مال، فروتنى كند خداوند او را گمنام گرداند و بر اين كار بر او خشم گيرد و او را واگذار به همان شخص نمايد و چنانچه به سبب فروتنى در برابر ستمكار، مالى به دست آورد خداوند بركت را از آن مال مىبرد و اگر چيزى از آن را به مصرف حجّ يا عمره يا آزاد كردن بنده برساند، پاداش نخواهد داد. «22»
خيانت
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
لا تَزالُ امَّتى بِخَيْرٍ ما لَمْ يَتَخاوَنُوا، و أدُّوا الْأمانَةَ، وَآتَوُا الزَّكاةَ؛ وَإذا لَمْ يَفْعَلُوا ذلِكَ ابْتَلُوا بِالْقَحْطِ وَالسِّنينَ. «23»
كار امّت من همواره به خير و خوبى و صلاح است تا وقتى كه به يكديگر خيانت نكنند و امانت را به صاحبش برسانند و زكات مال خود را بدهند و هرگاه اين دستورها را به كار نبستند گرفتار به قحطى و خشكسالى خواهند شد.
آسيابى در جهنم
امام صادق عليه السلام به نقل از امام على عليه السلام فرمود:
همانا در جهنّم آسيابى است كه خرد مىكند، بعد فرمود: آيا نمىپرسيد چه چيز را خرد مىكند؟ پرسيدند: يا اميرالمؤمنين چه چيز را خرد مىكند؟ فرمود:
علماى فاجر، قاريان فاسق، زمامداران ستمكار، وزيران خيانتكار و كدخدايان دروغزن را. همانا در دوزخ شهرى است كه آن را حصينه مىگويند، آيا نمىپرسيد در آن چيست؟ پرسيدند: چيست؟ فرمود: دستهايى كه با رهبرى مصلح و امامى بر حقّ پيمان بست ولى آن پيمان را شكست. «24»
گناه بدعت
امام صادق عليه السلام فرمود:
كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلالَةٌ، وَكُلُّ ضَلالَةٍ سَبيلُها إلَى النّارِ. «25»
هر حرف و مكتب من درآوردى، بدعت و گمراهى است و هر گمراهى راهش به سوى آتش است.
كم كارى
امام صادق عليه السلام فرمود:
مَنْ وَلِىَ شَيْئاً مِنْ امُورِ الْمُسْلِمينَ فَضَيَّعَهُمْ ضَيَّعَهُ اللَّهُ تَعالى. «26»
هر كس متولّى كارى از امور مسلمانان شود و وظيفه خود را صحيح و درست انجام ندهد و صاحب حقّ را به حقّش نرساند، خداوند وى را از رحمتش بى نصيب گرداند.
اعوان ظالمان
پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:
إذا كانَ يَوْمُ الْقِيامَةِ نادى مُنادٍ: أيْنَ الظَّلَمَةُ وَأعْوانُهُمْ وَمَنْ لاقَ لَهُمْ دَواةً أوْ رَبَطَ لَهُمْ كيساً أوْ مَدَّ لَهُمْ مَدَّةَ قَلَمٍ، فَاحْشُرُوهُم مَعَهُمْ. «27»
چون روز قيامت شود منادى حقّ ندا دهد: كجايند بيدادگران و اعوانشان و آنان كه براى آنها ليقه به دوات گذاشتند، يا سركسيه و جوالى را براى آنها ريسمان بستند، يا قلمى را اصلاح نمودند، پس همه اعوان را با خود ظالمان قرار دهيد.
عقاب زنا
امام صادق عليه السلام از پدرش امام باقر عليه السلام نقل فرمود كه:
لِلزّانى سِتُّ خِصالٍ: ثَلاثٌ فِى الدُّنْيا، ثَلاثٌ فِى الْآخِرَة. أمَّا الَّتى فِى الدُّنْيا فَيُذْهِبُ بِنُورِ الْوَجْهِ، و يُورِثُ الْفَقْرَ، و يُعَجِّلُ الْفَناءَ. و أمَّا الَّتى فِى الْآخِرَةِ فَسَخَطُ الرَّبِّ، و سُوءُ الْحِسابِ، وَ الْخُلُودُ فِى النّارِ. «28»
زناكار را شش عقوبت و وبال است: سه در دنيا و سه در آخرت. امّا آنچه در دنياست: رفتن نور چهره، فقر، پيش افتادن مرگ. و امّا آنچه در آخرت است:
خشم حقّ، سوء محاسبه، خلود در آتش.
اين بود اجر و مزد نيكوكاران وعقاب بدكاران كه حضرت سجّاد عليه السلام در جملات مورد بحث به آن اشاره فرمودهاند و من به اندازه لازم به تفصيل و توضيح آن با كمك حضرت محبوب اقدام كردم.
حكيم سنائى در زمينه عمر و دنيا و حساب و كتاب وتوحيد چه نيكو سروده است:
مسلمانان سراى عمر در گيتى دو در دارد
كه خاص و عام و نيك و بد بدين هر دو گذر دارد
دو در دارد حيات و مرگ كاندر اوّل و آخر
يكى قفل از قضا دارد يكى بند از قدر دارد
چو هنگام بقا باشد قضا اين قفل بگشايد
چو هنگام فنا آيد قدر اين بند بردارد
اجل در بند تو دائم تو در بند امَل آرى
اجل كار دگر دارد امَل كار دگر دارد
هر آن عالم كه در دنيا به اين معنى بينديشد
جهان را پر خطر بيند روان را پر خطر دارد
هر آن كس كو گرفتار است اندر منزل دنيا
نه درمان اجل دارد نه سامان حذر دارد
طمع در سيم و زر چندين مكن گر دين و دل خواهى
كه دين و دل تبه كرد آن كه دل در سيم و زر دارد
چه نوشى شربت نوشين و آخر ضربت هجران
همه رنجت هَبا «29» گردد همه كارت هدر دارد
سنايى را مسلّم شد كه گويد زهد پرمعنا
نداند قيمت نظمش هر آن كو گوش كر دارد
(سنايى غزنوى)
[ «8» وَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَى مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ وَأَسْبَغَ عَلَيْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ لَتَصَرَّفُوا فِي مِنَنِهِ فَلَمْ يَحْمَدُوهُ و تَوَسَّعُوا فِي رِزْقِهِ فَلَمْ يَشْكُرُوهُ «9» وَلَوْ كَانُوا كَذَلِكَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِيَّةِ إِلَى حَدِّ الْبَهِيمِيَّةِ فَكَانُوا كَمَا وَصَفَ فِي مُحْكَمِ كِتَابِهِ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا» «30»]
سپاس مخصوص خداست كه اگر بندگانش را از شناختِ سپاسگزاريش بر آنچه كه از عطاياى پياپيش كه محض امتحان كردنشان به آنان عنايت فرمود و نعمتهاى پيوستهاى كه بر آنان كامل كرد، به چاه محروميّت مىانداخت، در عطايا و نعمتهايش، دخل و تصرّف مىكردند و او را سپاس نمىگزاردند و روزيش را به فراوانى خرج مىكردند و به شكر عناياتش برنمىخاستند. اگر چنين بودند، از حدود انسانيّت بيرون مىرفتند و به مرز حيوانيّت مىرسيدند.
در نتيجه به اين صورت بودند كه در كتاب محكمش وصف كرده: «آنان جز مانند چهارپايان نيستند بلكه آنان گمراهترند!».
پی نوشت ها:
(1)- ثواب الأعمال: 203؛ بحار الأنوار: 69/ 227، باب 112، حديث 3؛ المحاسن: 1/ 96، حديث 58.
(2)- بحار الأنوار: 75/ 333، باب 25، ذيل حديث 9؛ مستدرك الوسائل: 9/ 122، باب 132، حديث 10425.
(3)- ثواب الأعمال: 209؛ بحار الأنوار: 69/ 134، باب 101، حديث 11؛ المحاسن: 1/ 89، باب 15، حديث 36.
(4)- ثواب الأعمال: 314؛ بحار الأنوار: 25/ 112، باب 3، حديث 7؛ مستدرك الوسائل: 11/ 29، باب 8، حديث 12354.
(5)- ثواب الأعمال: 220؛ بحار الأنوار: 75/ 174، باب 22، حديث 23؛ الخصال: 1/ 124، حديث 119.
(6)- ثواب الأعمال: 270؛ بحار الأنوار: 72/ 285، باب 72، حديث 7؛ وسائل الشيعة: 12/ 241، باب 137، حديث 16199.
(7)- ثواب الأعمال: 270؛ بحار الأنوار: 101/ 376، حديث 31.
(8)- بحار الأنوار: 70/ 291، باب 133، حديث 18؛ الكافى: 2/ 318، حديث 4.
(9)- ثواب الأعمال: 221؛ بحار الأنوار: 100/ 99، باب 1، حديث 33؛ مستدرك الوسائل: 13/ 271، باب 20، حديث 15328.
(10)- ثواب الأعمال: 221؛ بحار الأنوار: 70/ 215، باب 130، حديث 6.
(11)- ثواب الأعمال: 223؛ بحار الأنوار: 97/ 78، باب 1، حديث 32.
(12)- ثواب الأعمال: 223؛ بحار الأنوار: 70/ 356، باب 137، حديث 68؛ وسائل الشيعة: 15/ 338، باب 48، حديث 20683.
(13)- ثواب الأعمال: 225؛ مجموعة ورام: 2/ 267؛ الأمالى، شيخ صدوق: 482، حديث 2.
(14)- ثواب الأعمال: 226؛ بحار الأنوار: 101/ 311، باب 1، حديث 28؛ وسائل الشيعة: 23/ 203، حديث 29370.
(15)- ثواب الأعمال: 233؛ وسائل الشيعة: 15/ 317، باب 45، حديث 20624؛ بحار الأنوار: 76/ 13، باب 68، حديث 15.
(16)- ثواب الأعمال: 234؛ بحار الأنوار: 93/ 21، باب 1، حديث 49؛ وسائل الشيعة: 9/ 44، باب 6، حديث 11482.
(17)- ثواب الأعمال: 236؛ بحار الأنوار: 93/ 372، باب 46، حديث 59؛ مستدرك الوسائل: 7/ 402، باب 2، حديث 8529.
(18)- ثواب الأعمال: 238؛ بحار الأنوار: 72/ 145، باب 56، حديث 12؛ وسائل الشيعة: 12/ 269، باب 147، حديث 16278.
(19)- ثواب الأعمال: 240؛ بحار الأنوار: 72/ 244، باب 66؛ حديث 5؛ وسائل الشيعة: 12/ 287، باب 153، حديث 16322.
(20)- ثواب الأعمال: 242؛ عوالى اللآلى: 1/ 363، حديث 47.
(12)- ثواب الأعمال: 244؛ بحار الأنوار: 76/ 140، باب 86، حديث 47.
(22)- ثواب الأعمال: 246، وسائل الشيعة: 11/ 146، باب 52، حديث 14484؛ بحار الأنوار: 72/ 371، باب 82، حديث 15.
(23)- ثواب الأعمال: 251؛ بحار الأنوار: 72/ 172، باب 58، حديث 10.
(24)- ثواب الأعمال: 253؛ بحار الأنوار: 72/ 338، باب 81، حديث 14.
(25)- الكافى: 1/ 56، باب البدع والرأى، حديث 8؛ وسائل الشيعة: 16/ 272، باب 40، حديث 21547.
(26)- ثواب الأعمال: 260؛ عوالى اللآلى: 1/ 366، حديث 61.
(27)- ثواب الأعمال: 260؛ بحار الأنوار: 72/ 372، باب 82، حديث 17.
(28)- ثواب الأعمال: 262؛ الكافى: 5/ 541، باب الزّانى، حديث 3؛ بحار الأنوار: 76/ 22، باب 69، حديث 17.
(29)- هبا: ضايع شده، هدر رفتن.
(30)- فرقان (25): 44.
پایگاه عرفان
پاسخ با نقل قول
