آیا جمله "اشهد ان علیا ولی الله" جزو اذان است؟
آیا جمله "اشهد ان علیا ولی الله" جزو اذان است؟
سید اسماعیل مرعشی در کتاب اهمیت اذان و اقامه و سومین شهادت، دوحدیث را از کتاب السلافه فی امر الخلافه که اثر محقق و دانشمند بزرگ اهل سنت شیخعبدالله مراغی مصری است نقل می‌کند و از این دو حدیث بر می‌آید که شهادت سوم اززمان رسول خدا وجود داشته است.
1- سلمان فارسی در عصر پیامبر در اذان و اقامه بعد از گواهی بهیکتایی خدا و رسالت پیامبر(ص) به ولایت امیرمؤمنان علی(ع) نیز شهادت می داد. یکیاز اصحاب به محضر رسول خدا(ص) رسید و عرض کرد: ای رسول خدا، امروز موضوعی را شنیدمکه قبلا نشنیده بودم. پیامبر فرمود: آن موضوع چیست؟ او عرض کرد: سلمان اذان می‌گفت.شنیدم او بعد از گواهی به یکتایی خدا و رسالت پیامبر به ولایت علی گواهی داد (اینماجرا بعد از حجه الوداع پس از ماجرای غدیر رخ داد). پیامبر فرمود: سمعتم خیرا؛چیز خوبی شنیده‌اید.
2- نیز در مورد ابوذر غفاری روایت شده، یکی از اصحاب نزد پیامبر(ص)آمد و عرض کرد: ای رسول خدا ابوذر در اذان بعد از شهادت به رسالت پیامبر(ص) بهولایت علی شهادت می‌دهد و میگوید: اشهد ان علیا" ولی الله پیامبر فرمود:کذلک اونسیتم قولی فی غدیر خم من کنت مولاه فعلی مولاه فمن ینکث فانما ینکث علینفسه؛ همین گونه است. مگر سخن مرا در غدیر خم فراموش کرده اید که گفتم هر کس منرهبر او هستم پس علی(ع) رهبر او است. هر کس پیمان را بشکند، قطعا به خودش آسیبرسانده است. در هر حال علی(ع) به حکم آیه انما ولیکم الله والرسول،(1) از اولیاءالهی بر مسلمین است، شهادت دادن بر ولاء علی به حکم آیه، بدون آن که آن را جزءاذان بدانیم کاری پسندیده است.
از دیدگاه شیعه، متن اذانی که در عصر رسول خدا(ص) برای نماز قرائت می‌شد به اینصورت است: الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر، اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان لا اله الا الله. اشهد ان محمدا رسول الله، اشهد ان محمدا رسول الله. حیعلی الصلوه، حی علی الصلوه، حی علی الفلاح، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، حیعلی خیر العمل، الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله، لا اله الا الله. نه یککلمه کم و نه یک کلمه زیاد.(2) اگر کسی یک کلمه کم یا زیاد کند، کار حرامی انجامداده است و هیچ گونه تردیدی در این نیست. باید همین گونه که هست، بجا آورده شود.(3)
شیخ صدوق میگوید: فرقه گمراه و ملعون مفوضه، از خود اخباری ساختند ودر اذان این جمله را اضافه کردند: (محمد و آل محمد خیر البریه) بعضی از آنان جمله(اشهد ان علیا" امیرالمؤمنین حقا") را پس از (اشهد ان محمدا" رسولالله) اضافه کردند و در بعضی روایات این گروه، پس از (اشهد ان محمدا" رسولالله) اشهد ان علیا" ولی الله آمده است. شیخ صدوق اضافه می‌کند: تردیدی نیستدر این که علی(ع) ولی الله امیرالمؤمنین بحق است و محمد و آل محمد، خیر البریههستند. ولی این جمله ها در اصل اذان نیست(4).
برای همین فقهای شیعه هیچ کدام نگفته اند که این جمله جزء اذان است.از دیدگاه شیعه، اذان مانند احکام شرعی دیگر، به رسول خدا(ص) وحی شده است نه اینکهپیامبر خدا با مسلمانان مشورت کند و قرار بگذارند که به فلان شکل انجام شود و بهخاطر اینکه وحی است، نمی‌توان آن راکم و زیاد کرد. از حضرت امام صادق روایت شدهاست که فرمود: وحی بر پیامبرتان نازل می شود و شما گمان می کنید که آن حضرت اذانرا از دیگران گرفته است.(5)
یکی از اتهاماتی که به شیعه نسبت می دهند این است که: شیعه جمله اشهدان علیا امیرالمؤمنین را جزو اذان و گفتن آن را واجب می دانند. این ، اتهام و کذباست. چون هیچ کدام از فقهای شیعه نگفته اند که این جمله جزء اذان است و هیچ کدامگفتن آن را واجب نمی دانند. صاحب جواهر می گوید: ذکر جمله اشهد ان علیا امیرالمؤمنین در اذان ، اگر به قصد جزئیت نباشد، اشکالی ندارد و به موالات اذان ضررنمی زند همان طوری که ذکر جمله صلی الله علیه و آله بعد از اشهد ان محمد رسول اللهبه موالات اذان آسیب نمی‌رساند.(6)
آیت الله حکیم در مستمسک العروه میگوید: درباره شهادت به ولایت حضرتعلی(ع)، شیخ طوسی در نهایه و مبسوط گفته است: روایات غیرقابل اعتمادی شهادت بهولایت را جزو اذان به حساب آورده است ولی نمی توان به آنها عمل کرد و اگر کسی اینجمله را بگوید، گناه نکرده است. ولی باید دانست که این جمله نه فضیلت اذان و اقامهاست و نه از کمال اذان و اقامه است و علامه در منتهی می گوید: اخبار شاذی که جمله«اشهد ان علیا امیرالمؤمنین» را جزء اذان و اقامه به حساب آورده ، قابل اعتمادنیستند. پس از این آیه الله حکیم می گوید: اگر کسی این جمله را به قصد استحبابمطلق بگوید اشکالی ندارد چون در حدیثی آمده است: هر وقت کسی لا اله الا الله ومحمد رسول الله گفت، باید علی امیرالمؤمنین هم بگوید. بعد می گوید: در عصر حاضر،جمله اشهد ان علیا ولی الله از شعارهای تشیع گردیده است و اگر کسی به این خاطر آنرا بگوید اشکالی ندارد و حتی ممکن است گاهی ذکر این جمله واجب باشد.(7)
در مستند العروه آمده است: ما برای گفتن جمله اشهد ان علیا ولی اللهنیازی به ورود نص نداریم. چون ولایت، از متممات رسالت، از مقومات ایمان و کمال دیناست و بخصوص در این عصر هیچ گونه نیازی به امر دیگری نیست چون این جمله روشن ترینشعار شیعه و آشکارترین رمز تشیع است. بر این اساس ذکر این جمله، چه در اذان و چهدر غیر اذان هیچ گونه اشکالی ندارد. البته این جمله جزو اذان نیست و اگر کسی بهقصد این که جزء اذان است، آن را بگوید، کار حرامی کرده است.(8)
به شهادت تاریخ، بنی امیه تمام تلاش خود را به کار بردند تا نام وآثار حضرت علی(ع) محو شود. شیعه برای زنده نگه داشتن نام علی و ولایت آن حضرت درطول تاریخ با همه تلاش، با ذکر جمله اشهد ان علیا ولی الله و امثال آن، مانعموفقیت دشمن شده است. فخر رازی در تفسیر سوره فاتحه، در مسأله فقهی جهر به بسمالله میگوید: علی(ع) بسم الله الرحمن الرحیم را در نمازها بلند می گفت و بر بلندگفتن تأکید داشت. وقتی که حکومت و دولت به بنی امیه رسید، آنان از بلند گفتن بسمالله الرحمن الرحیم ممانعت کردند و در این ممانعت بسیار تأکید داشتند و علت اصلیممانعت آنها این بود که آنان سعی داشتند آثار علی(ع) را از بین ببرند. بعد میگوید: دلایل عقلی موافق نظر ما است و عمل حضرت علی هم کمک ما است و هر کس علی راامام دین خود کند، در دین و جان خود به زنجیر ناگسستنی چنگ زده است.(9)
در آن زمان که امویان حاکم بودند، در برخی از مناطق کشور اسلامییاران مخلص حضرت علی(ع) را می‌کشتند، آن حضرت را سب و نفرین می‌کردند و حتی نمیگذاشتند کسی نام علی را برای بچه های خود انتخاب کند. بر هیچ کس پوشیده نیست که چهبلاهای از سوی امویان و عباسیان بر آل علی و سادات علوی رسید. شیعه در برابر اینفشارها مقاومت کرد و علی را فراموش نکرد و به این ترتیب علی، یاد علی و مکتب علیزنده ماند
پی نوشت
1- مائده ، آیه 55
2- فقیه، ج 1، ص 188، چهار مجلدی ، چاپ آخوندی ، چاپ پنجم ، وسائل الشیعه ، ج 4، ص644، ح 9. روایت دیگری هم همین 18 فصل را آورده‌اند
3- مستند العروه ، ج 2، ص 287
4- فقیه، ج 1، ص 188
5- وسائل الشیعه، ج 4، ص 612، ح 3
6- جواهر الکلام، ج 9، ص 86، چاپ بیروت
7- مستمسک العروه، ج 5، چاپ بیروت ، ص 544
8- مستند العروه ، ج 2، ص 287
9- تفسیر کبیر، ج 1، ص 160.
منبع سایت غدیر
پاسخ با نقل قول
