موضوع: آيا اويس قرني در جنگ صفين امير المومنين عليه السلام را ياري كرد ؟

پاسخ :

اويس قرني ، يكي از با وفا ترين و برترين ياران امير المؤمنين عليه السلام بوده است كه در جنگ صفين حضور داشته و در همان جنگ نيز به شهادت رسيده است . روايات فراواني از طريق شيعه و سني در اين باره وارد شده است كه من فقط به يك روايت از طريق شيعه بسنده مي‌كنم .

مرحوم شيخ مفيد رحمت الله عليه در كتاب شريف الإرشاد مي‌نويسد :

وَ قَالَ (عليه السلام) بِذِي قَارٍ وَ هُوَ جَالِسٌ لِأَخْذِ الْبَيْعَةِ يَأْتِيكُمْ مِنْ قِبَلِ الْكُوفَةِ أَلْفُ رَجُلٍ لَا يَزِيدُونَ رَجُلًا وَ لَا يَنْقُصُونَ رَجُلًا يُبَايِعُونِّي عَلَى الْمَوْتِ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَجَزِعْتُ لِذَلِكَ وَ خِفْتُ أَنْ يَنْقُصَ الْقَوْمُ عَنِ الْعَدَدِ أَوْ يَزِيدُوا عَلَيْهِ فَيَفْسُدُ الْأَمْرُ عَلَيْنَا وَ لَمْ أَزَلْ مَهْمُوماً دَأْبِي إِحْصَاءُ الْقَوْمِ حَتَّى وَرَدَ أَوَائِلُهُمْ فَجَعَلْتُ أُحْصِيهِمْ فَاسْتَوْفَيْتُ عَدَدَهُمْ تِسْعَمِائَةِ رَجُلٍ وَ تِسْعَةً وَ تِسْعِينَ رَجُلًا ثُمَّ انْقَطَعَ مَجِي‏ءُ الْقَوْمِ فَقُلْتُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ مَا ذَا حَمَلَهُ عَلَى مَا قَالَ فَبَيْنَا أَنَا مُفَكِّرٌ فِي ذَلِكَ إِذْ رَأَيْتُ شَخْصاً قَدْ أَقْبَلَ حَتَّى دَنَا فَإِذَا هُوَ رَاجِلٌ عَلَيْهِ قَبَاء صُوفٍ مَعَهُ سَيْفُهُ وَ تُرْسُهُ وَ إِدَاوَتُهُ فَقَرُبَ مِنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (عليه السلام) فَقَالَ لَهُ امْدُدْ يَدَكَ أُبَايِعْكَ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (عليه السلام) وَ عَلَامَ تُبَايِعُنِي قَالَ عَلَى السَّمْعِ وَ الطَّاعَةِ وَ الْقِتَالِ بَيْنَ يَدَيْكَ حَتَّى أَمُوتَ أَوْ يَفْتَحَ اللَّهُ عَلَيْكَ فَقَالَ لَهُ مَا اسْمُكَ قَالَ أُوَيْسٌ قَالَ أَنْتَ أُوَيْسٌ الْقَرَنِيُّ قَالَ نَعَمْ قَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ أَخْبَرَنِي حَبِيبِي رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله وسلم) أَنِّي أُدْرِكُ رَجُلًا مِنْ أُمَّتِهِ يُقَالُ لَهُ أُوَيْسٌ الْقَرَنِيُّ يَكُونُ مِنْ حِزْبِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ يَمُوتُ عَلَى الشَّهَادَةِ يَدْخُلُ فِي شَفَاعَتِهِ مِثْلُ رَبِيعَةَ وَ مُضَرَ .

الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد ، ج‏1، ص : 316 و إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏2، ص: 225 و إعلام الورى بأعلام الهدى ، ص 170 و الخرائج و الجرائح، ج‏1، ص: 200

هنگامى كه [ حضرت علي عليه السلام ] در منزل ذى قار (نزديكى بصره) براى بيعت كردن نشسته بود فرمود :

از سمت كوفه هزار مرد بدون كم و زياد مى‏آيند و بشرط جان با من بيعت كنند (كه تا دم مرگ دست از يارى من بر ندارند)

ابن عباس گويد : من از اين سخن بيتاب شدم و ترسيدم مبادا اين مردم كه از كوفه مى‏آيند از اين شماره كمتر باشند يا زيادتر شوند آنگاه كار بر ما تباه گردد (و مردم بگويند على عليه السّلام دروغ گفت) و همچنان در شماره آنان اندوهناك بودم تا اين كه جلوداران ايشان رسيدند و من مي‌شمردم و چون نهصد و نود و نه نفر تمام شمردم دنباله ايشان بريد و ديگر كسى نيامد ، من گفتم :

«إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ» چه چيز على را وادار كرد بر آنچه گفت ؟

همين طور كه من در اين انديشه بودم ناگهان شخصى را ديدم كه مى‏آيد تا اين كه نزديك شد ديدم مردى است كه جامه پشمين در بر دارد و شمشير و سپر و آفتابه همراه او است ، پس نزديك امير المؤمنين عليه السّلام رفته و عرض كرد : دست خود را دراز كن تا با تو بيعت كنم ، امير المؤمنين عليه السّلام فرمود:

بر چه چيز با من بيعت كنى؟

عرض كرد : بر شنيدن ( سخنانت ) و پيروى ( دستوراتت ) و جنگيدن در ركاب تو تا مرگم فرا رسد يا اين كه خداوند فتح و پيروزى نصيبت گرداند .

حضرت به او فرمود : نامت چيست ؟ عرض كرد : اويس ، فرمود : تو اويس قرنى هستى ؟ عرض كرد : آرى ، فرمود : «اللَّه اكبر» حبيب من رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم ) به من خبر داد كه مردى از امت او را ( خواهم ديد و ) درك خواهم نمود و او را اويس قرنى مي گويند ، و او از حزب خدا و رسول او است مرگش به شهادت ( در راه دين ) خواهد بود ، و ( گروه بسيارى ) مانند ( بسيارى گروه دو قبيله ) ربيعه و مضر در شفاعت او ( در روز رستاخيز ) در آيند ، ( و به وسيله شفاعتش از آتش دوزخ رهائى يابند ) .