موضوع: اختلاف افکنی در فرهنگ قرآن نشانه بی عقلی است

آیت الله جوادی آملی:
اختلاف افکنی در فرهنگ قرآن نشانه بی عقلی است

آیت الله جوادی با بیان اینکه هم عقل عملی، هم عقل نظری و نفس لوامه باید به کلام رهبران الهی گوش دهند، ادامه داد: اگر این سه عقل که در حدّ والایند به آن اوجشان نرسند و حرف رهبران الهی که برای اثاره و شکوفایی و شیار اینها آمدند گوش ندهند هم آن قوّه عقل تقنینی در تصویب خطا می‌کند هم این قوّه اجرایی گرفتار خطیئه می‌شود هم این عقلِ داور گرفتار رشا و ارتشا خواهد شد.

آیت الله عبد الله جوادی آملی در جمع فراگیران دومین دوره کوتاه مدت اسلام و مسائل معاصر، در سخنانی به تشریح جایگاه عقل در آموزه‌‌های وحیانی پرداخت و اظهار داشت: جریان عقل دور از هویت انسان نیست، چرا که عقل در درون هویت ماست. اصرار همه انبیا چه موسای کلیم چه عیسای مسیح چه رسول ما(علیهم السلام) هم این است که شما قبل از هر چیز خودتان را بشناسید عقل قرآنی دعوت به خودشناسی است و پرهیز از فراموشی خود است.
این مفسر قرآن در ادامه با ترسیم هندسه عقل مداری و محورِ هستی افزود: قرآن کریم در ساختار هویت انسان چنین می‌گوید چهار چراغ نورافکن قوی خدا در درون انسان به کار برد مسئله تفکیک قوا که از دیرزمان مطرح شده بود از هویت انسانی انسان گرفته شد. خدای جهان‌آفرین، انسان‌آفرین، تنظیم‌کننده پیوند انسان و جهان در شناسنامه انسان چنین فرمود یک نورافکن قوی و نیرومندی به عنوان عقل نظر در درون انسان به ودیعت نهاد که تشخیص حق و باطل، صدق و کذب، خیر و شرّ، حسن و قبیح، با اوست.


وی ادامه داد: این نیروی قوی که مسئول اندیشه است هم بود و نبود را می‌فهمد هم باید و نباید را می‌فهمد از این نیروی قوی به عنوان قوّه تَقنین یاد می‌شود این عقل نظری که متولّی تقنین و قانون‌گذاری است مسئول اندیشه است مصوّبات خود را به یک نیروی دیگر ابلاغ می‌کند این عقلِ اندیشور در کنار عناوین تفکر، تدبّر و علم در قرآن مطرح است وقتی این نیروی اندیشه مصوّبات خود را به نیروی اجرایی اعلام کرد این نیروی اجرایی عقل است در فرهنگ قرآن از آن به عنوان عقل عملی یاد می‌شود این نیروی اجرایی مسئول تصور و تصدیق و قضیه و اندیشه و تَقنین نیست این نیروی اجرایی مسئول نیّت و اراده و اخلاص و قصد و عزم است.
این مرجع تقلید افزود: این نیروی قوی فعال که دین از آ‌ن به عنوان عقل عملی یاد می‌کند و می‌گوید: «عُبد به الرحمن واکتسب به الجنان» باید همه مصوّبات عقل نظر را اجرا کند برای اینکه معلوم بشود مصوّبات آن مُقنِّن به اجرای این عامل اجرایی رسید یک نیروی قوی غنیّ به نام عقل قضاوی در درون انسان به کار رفته است که از آن به نفس لوّامه یاد می‌شود این عقل سوم مسئولیت قضا و داوری را به عهده دارد هم می‌فهمد عقل اندیشور چه تصویب کرده است هم می‌بیند عقل مجری چه اجرا کرده است، اگر اجرا با تصمیم هماهنگ بود خوشحال است و خدا را شکر می‌کند و اگر ناهماهنگ بود خویشتن را ملامت می‌کند و نیروی ترک فضیلت را تقبیح می‌کند در کنار این سه عقل، یک عقل متعالی است که مرحله عالیه روح و قلّه نفس است که آن عقل هماهنگ‌کننده برنامه‌های عقول سه‌گانه است که از آن به نام روح ملکوتی یا قله نفس یاد می‌شود این سه نیرو پراکنده نیست بلکه سه شأن یک واقعیت و حقیقت است اگر آن قله توان هماهنگی این سه نیرو را داشت می‌گویند چنین شخصی صاحب قلب است و صاحب قلب حقّ هر کدام از این سه نیرو را به آنها ادا می‌کند اگر انسان نخوابد، می‌بیند حرفی که انبیا آوردند حرف آشناست و حرف دل است.
آیت الله جوادی با بیان اینکه هم عقل عملی، هم عقل نظری و نفس لوامه باید به کلام رهبران الهی گوش دهند، ادامه داد: اگر این سه عقل که در حدّ والایند به آن اوجشان نرسند و حرف رهبران الهی که برای اثاره و شکوفایی و شیار اینها آمدند گوش ندهند هم آن قوّه عقل تقنینی در تصویب خطا می‌کند هم این قوّه اجرایی گرفتار خطیئه می‌شود هم این عقلِ داور گرفتار رشا و ارتشا خواهد شد.


وی یادآور شد: در قلمرو روح ما، انسان چهار گروه است گروه اول کسانی‌اند که در بخش اندیشه، عقل‌مدارند در بخش عمل، عقل‌محورند هم می‌فهمند چه بکنند هم فهمیده را اجرا می‌کنند اینها عالِم عادل‌اند گروه دوم کسانی‌اند که در بخش اندیشه خوب می‌فهمند اهل تصدیق و نظر و نظریه‌پردازی‌اند ولی عقل عملی اینها در جبهه جهاد به اسارت هوس رفته است اینها عالمان فاسق و ظالم‌اند، گروه سوم یعنی گروهی که نمی‌فهمد چه انجام بدهد گرچه فعالیتش چشم‌گیر است، گروه چهارم افرادی که هم نقص علمی دارند هم فقر عملی، که اگر گروه دوم صالح و سالم شدند با همکاری گروه اول می‌توانند گروه سوم و چهارم را نجات دهند.
وی دعوت به وحدت را از مصادیق رفتار عقلایی از دیدگاه قرآن دانست و افزود: کسی که به وحدت دعوت نمی‌کند، کسی که با عمل مردم را به اختلاف می‌کشاند در فرهنگ قرآن عاقل نیست سرّش آن است که هوس او را به سمت و سوی خاصّ خویش فرا می‌خواند.
آیت الله جوادی آملی در پایان این دیدار با آرزوی وحدت برای رهبران الهی، ابراز امیدواری کرد در سایه وحدت رهبران الهی عقل به عنوان بهترین عطیه الهی نصیب جامعه بشری شود.
دومین دوره کوتاه مدت اسلام و مسائل معاصر، با موضوع عقل در قرآن و تمدن اسلامی با حضور تعدادی از محققان و اندیشمندان بین­ المللی، به همت جامعه ­المصطفی- واحد تهران، در حال برگزاری است.



منبع: [برای مشاهده لینک ها باید عضو انجمن ها باشید . ]