موضوع: منظور از پرگویی و گناهانی که باعث آن می شود؛ چیست؟

منظور از پرگویی و گناهانی که باعث آن می شود؛ چیست؟ کسی که زیاد حرف می زند؛ ولی مرتکب غیبت، تهمت و یا لطیفه های غیر اخلاقی نمی شود؛ آیا این هم مصداق زیاده گویی است؟
پاسخ:

سخن بیهوده گفتن یعنی تکلّم درباره چیزی که نه فایده دنیوی دارد و نه سود اخروی. پرگوئی و هرزه گوئی اعمّ از آن است. یعنی پرگویی هم شامل سخن بی فایده دنیوی و اخروی می شود و هم سخن بیش از مقدار نیاز را در بر می گیرد. کسی که می تواند با یک کلمه مقصود خود را برساند؛ اگر دو کلمه بگوید؛ کلمه دوم زیادی است. یعنی زیاده بر نیاز است و شکی نیست که سخنان بی فایده گفتن، مذموم است ؛اگر چه گناه و حرام نباشد. چه خوب گفته است سعدی:
«دو چیز، تیرۀ عقل است: گفتن به وقت خاموشی و خاموشی به وقت گفتن»
اصل پرگویی در اسلام، هر چند، مشتمل بر حرام نباشد؛ کار پسندیده ای نیست. باید به دیگران نیز حق صحبت کردن داد و یا برای دیگران مزاحمت ایجاد نکرد.
روایات زیادی در مذمت پرگویی، وارد شده است که به چند مورد اشاره می شود:
«قَالَ رسول الله صلی اللَّه علیه و آله: طُوبَی لِمَنْ أَنْفَقَ فَضَلَاتِ مَالِهِ وَ أَمْسَک فَضَلَاتِ لِسَانِه؛ رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمود: خوشا به حال کسی که زیادی مالش را انفاق کند و از زیاده­گوئی خودداری می کند»[1]
باید دقّت شود که در بسیاری از مواقع شخص پرگو به مرور به طور ناخواسته به وادی گناه کشیده می شود.
«حضرت علی علیه السلام فرمودند: إِیاک وَ الْهَذَرَ فَمَنْ کثُرَ کلَامُهُ کثُرَتْ آثَامُه؛ دوری کن از بسیار گوئی. پس کسی که زیاد حرف می زند؛ گناهانش زیاد خواهد بود»[2]
اما اگر کسی مواظب باشد که همراه با پرگویی، لغویات و سخن بی فایده نگوید؛ این نوع پرگویی مورد مذمت نیست. زیرا مشتمل بر فواید دنیوی و یا اخروی است. گرچه در این صورت، مصداق پرگویی صدق نمی کند.
«امام سجاد علیه السلام می فرماید: حق زبان این است که آن را به خوبی ها عادت داده و از بدی ها دور و از پرگویی که سودی ندارد؛ پرهیز شود»[3]

پی نوشت ها:

[1] علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 68، ص 287.

[2] آمدی، غررالحکم، ص 214.

[3] طبرسی، علی بن الحسن، مشکاة الأنوار، ص 173.

http://www.hawzah.net