موضوع: چرا قد آرزوها باید کوتاه باشد؟

چرا قد آرزوها باید کوتاه باشد؟

ما دو نوع آرزو داریم : آرزوی بلند و آرزوی کوتاه، درست است که مردم قد بلند را بیشتر می پسندند اما در زمینه آرزوها متفاوت است اگر آرزویی هم بلند است باید قیچی برداشت و کوتاهش کرد و الا از کمر می شکند، آرزو کوتاهش خوب است می دانید چرا؟

حضرت علی علیه السلام فرمود: کسى که آرزوهایش طولانى است کردارش نیز ناپسند است (نهج البلاغة / ترجمه دشتى/ حکمت ۳۶) و این در حالی است که من و شما آروزهای طولانی و بزرگی داریم و امیدا داریم آرزوهایمان محقق گردد. با توجه به این سخن حضرت علیه السلام اعمال ما نیز می‌بایست ناپسند شده باشد، بنابراین توجه و دقت بیشتری در معنای سخن امام نیاز است.



طول امل و اسباب آن
طول امل عبارت است از آرزوهای طولانی و امیدهای بسیار در دنیا و توقع زندگانی در دنیا و بقای در آن.

بیا که قصر امل سخت سست بنیاد است
به فکر باش که بنیاد عمر بر باد است

و سبب این صفت دو چیز است: یکی جهل و نادانی، چون جاهل بر جوانی خود اعتماد می‌کند و مرگ خود را بعید می‌شمارد. و سبب دوم را می‌توان محبت به دنیا و انس به لذات فانیه دانست زیرا آدمی چون انس به لذات و شهوات گرفت و در دل او دوستی مال و منال و اولاد و عیال و خانه و املاک و … جای گرفت مفارقت از آنها بر او گران آمده و دل او به زیر بار فکر مردن نمی‌رود.چندی به کامرانی و جمع اسباب دنیوی می‌پردازد از این رو از آخرت غافل می‌گردد.



فریب آرزو را مخور
امام على «علیه السلام » فرمود: از انجام دادن هر کار اطمینان پیدا کن، و از فریب خوردن آرزوها و امل بپرهیز، و غم فردا را امروز بر خود وارد مکن، که همّ و غم امروز تو را بس است، و فردا با گرفتاریهایش بر تو وارد خواهد شد. اگر غم فردا را امروز بر خود بار کنى، بر اندوه و رنج خود افزوده‏اى، و خود را واداشته‏اى تا یک روزه چیزهایى را تحمل کنى که مى‏توانستى در خلال چندین روز تحمل کرد. و بدین گونه است که اندوه افزون مى‏شود، و کار زیاد، و رنج فراوان؛ و کار کردن، به واسطه دل به آرزوى فردا بستن، کاهش پیدا مى‏کند. لیکن اگر دل خویش از آرزو تهى مى‏کردى، امروز بیشتر در کار مى‏کوشیدى و هر کس دامنه آرزوهایش گسترده باشد، عملش کوتاه و ناچیز گردد. (الحیاة / ترجمه احمد آرام/ ج‏۱ / ۵۱۰ ) و درود خدا بر او، فرمود: اگر بنده خدا أجل و پایان کارش را مى‏دید، با آرزو و فریب آن دشمنى مى‏ورزید (نهج البلاغة / ترجمه دشتى/۳۳۴) و بهترین کمک بر کار و عمل، کوتاهى آرزو و امل است. (الحیاة / ترجمه احمد آرام/ ج‏۱ /۵۰۸ )



دلیل کوتاهی آرزو
دلیل کوتاهى آرزو، اقدام کردن بر کار خوب است، و هر کس ادعا کند که آرزویش کوتاه است، دروغگوست، زیرا این ادعا در اعمال شخص ظاهر مى‏شود، و تنها علامت توفیق آن است که مرگ جلوى چشم باشد بدون لحظه‏اى غفلت از آن، و چنان کسى براى مرگى آماده مى‏شود که در همان لحظه فرا مى‏رسد، پس اگر تا شام زنده بود، خدا را شکر مى‏کند که او را مهلت داده و خشنود مى‏شود که روزش را بیهوده تلف نکرده بلکه بهره‏بردارى کرده و آن را براى خود اندوخته است، و بعد تا بامداد چنان رفتارى را از سر مى‏گیرد، و همین طور وقتى که صبح کرد.
چنین حالتى براى کسى میسّر نمى‏شود مگر آن که دلش را از علایق دنیا و هستى دنیا تهى کند و چنین کسى اگر بمیرد خوشبخت و کامیاب از دنیا رفته و اگر زنده بماند، بر حسن عمل و لذّت مناجات خود، شادمان است، و مردن براى او سعادت، و زندگى باعث افزایش درجه و کرامت است، پس اى بیچاره! مرگ را باید به خاطر داشته باشى، زیرا تو در راه سرگرم‏شده‏اى و از خود غافلى! شاید به سر منزل نزدیک شده و مسافت را طى کرده باشى، در حالى که تو بى‏خبرى! و نجات و پیروزى جز در سایه عمل- با استفاده از فرصتى که به هر کسى داده‏اند- ممکن نیست. (مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام / ترجمه تنبیه الخواطر/ ۵۰۵)
یک عارفى گفت آرزوها پایان ندارند و زنده به هیچ نسازد و گفته‏ اند هیچ بنده پیرو آرزوى خود نشود جز که از کار خود کوتاهى کند و باز گفته‏ اند بازت ندارد آرزوى دراز از یاد عمر کوتاه و دیگرى گفته هر که مهار آرزو را سر داد و رها کرد با مرگ خود بلغزید و به سر درآمد، دیگرى گفته: چون به آرزویت رسیدى مرگت نزدیک شده و چون مرگت در رسید آرزویت بر باد رفته. (گنجینه معارف شیعه إمامیه / ترجمه کتاب کنز الفوائد و التعجب / ج‏۱ / ۸۹)



قصر امل و فواید آن
قصر امل به معنای کم امیدی به دنیاست و آن شعار اهل ایمان و سیرت خوبان و نیکان است. حضرت پیغمبر صلی الله علیه فرمود که: چون صبح کنی فکر شب را مکن و چون شام کنی فکر صباح خود را مکن. و ذخیره بردار از دنیای خود برای آخرت و از زندگانی برای مرگ و از صحت مندی برای روز بیماری، زیرا نمی دانی فردا بر تو چه وارد خواهد شد و نام تو در میان چه طایفه‌ای خواهد بود.

سال دیگر را که می‌داند حساب

تا کجا باشد آنکه با ما بود پار

حضرت پیغمبر صلی الله علیه از حقیقت ایمان از یکی از صحابه سوال کرد. عرض کرد که هرگز قدمی بر نمی دارم که امید برداشتن قدمی دیگر داشته باشم. اکثر مردمان خاصه در این زمان طول امل بر ایشان غالب شده و چنان از فکر مردن بیرون رفته اند که هرگز آن را از برای خود گمان نمی‌کنند و عجب تر آنکه هر چه سن ایشان زیادتر می‌شود حرص و طول امل آنان زیادتر شده همچنان که در اکثر پیران عصر مشاهده می‌کنیم.

مار بودی اژدها گشتی دگر

یک سرت بود این زمانی هفت سر

jfm.ir