موضوع: گلاب‌گیری در کوچه‌های قدیمی تهران/ عکس

گلاب‌گیری در کوچه‌های قدیمی تهران/ عکس

گلاب ناب کاشان و کرمان شنیده‌اید اما کسی تا به حال از گلاب ناب تهران چیزی نگفته است. گلابی که سال هاست در کوچه پس کوچه‌های جنوب تهران از دیگ‌های مسی می‌جوشد و در شیشه‌های نیزه‌ای راهی خانه و مغازه می‌شود.

گزارش پارس به نقل از مجله مهر، هیچ کس باور نمی‌کند حدود صد سال پیش در محله شلوغ و پر سر صدای سید اسماعیل تهران، در کوچه ای معروف به "گلاب گیرها" خانواده‌هایی بودند که پرشورتر از روستاهای معروف کاشان در خانه های قدیمی شان گل های محمدی را طوری در دیگ های مسی بزرگ به جوش می‌آورند که عطرش تمام محل را پر می‌کرد و گلابی می‌شد که به گلاب ناب تهران معروف بود.


کوچه گلاب گیرها که امروز به نام کوچه شهید ستار جنتی معروف شده، در صد سال قبل محله کسانی بود که شغل اصلی شان گلابگیری و شیرینی فروشی و بستنی فروشی بود، ‌کوچه ای که دیگر امروز نه تنها اثری از عطر گلاب ندارد بلکه نشانی هم از آن خانه های قدیمی به یادگار نمانده است.
از میان آدم هایی که از آن گذشته دور و آن کوچه پر از عطر، در ذهن کسبه قدیم محل به خاطر مانده است نام و یاد مرحوم حاج زین العابدین گلاب گیر طور دیگری ماندگار شده است، مردی که اولین بار در سال 1300 کنار امام زاده سید اسماعیل برای گرفتن گلاب و فروش آن به صورت صنفی مغازه ای به راه می‌اندازد که این اولین واحد صنفی در حرفه گلاب گیری در تهران بوده است.
با کمی گشتن در این محله نزدیک به خود امام زاده سید اسماعیل مغازه ای را می‌یابیم که در میان مغازه های سمساری و خرده فروشی دست دوم، مثل نگینی برای خود می‌درخشد و نام و یاد حاج زین العابدین گلاب گیر را زنده نگه داشته است، مغازه ای که طبقه بندی های درون آن پر از شیشه های عرقیات مختلف است از گلاب گرفته تا عرق نعناع و بید مشک و بهار نارنج و هر آنچه که عطر و طعم آن برای جان و جسم انسان مفید است.
به داخل مغازه که می‌رویم مردی میان سال را می‌بینیم که مشغول توضیح دادن به یک مشتری از خواص یکی از آن عرقیات است که با حوصله درباره اینکه آن غرق به چه کاری می‌آيد صحبت می‌کند،پرس و جو که می‌کنیم خودش را حاج عباس رعیت معرفی می‌کند و با کمی گفتگو متوجه می‌شویم این مرد نوه پسری همان حاج زین العابدین گلاب گیر است، این مغازه هم همان مغازه ای است که پدربزرگش نزدیک به صد سال پیش آن را راه انداخته است.

پای صحبت های حاج عباس رعیت که می‌نشینیم از گذشته کوچه گلاب گیرها برایمان می‌گوید از همان زمانی که خودش کودک بوده و کنار خانواده به طور همان سنتی به کار گلاب گیری مشغول بوده است از زمانی که گل های محمدی را از همین اطراف تهران به در خانه اهالی آن کوچه می‌آوردند و آنها تبدیل به عرق گلاب و حتی عطر می‌کردند.
او تعریف می‌کند: در آن زمان ها تهران زیاد شهر بزرگی نبود و اقوام و خانواده ما تنها کسانی بودند که کارشان گرفتن گلاب بود طوری که همه آنها در همین محله سید اسماعیل در کوچه ای دور هم جمع شده بودند و به خاطر همین کوچه هم به نام کوچه گلاب گیرها معروف شد.
از حاج عباس درباره اینکه چگونه در گذشته کار گلاب گیری را انجام می‌دادند می‌پرسیم که می‌گوید: یادم هست گل های محمدی را از همین اطراف تهران برایمان می‌آوردند مثلا از شمال تهران، از دربند که به آن پس قلعه می‌گفتند از منطقه سعادت آباد امروزی، که خود کسانی که گل ها را می‌کاشتند آنها در گونی ریخته و به مقداری که لازم بود درب خانه های ما می‌آوردند و تحویل می‌دادند، البته پدربزرگم همیشه همه گل هایی که برایش می‌آوردند را می‌خرید و تبدیل به گلاب می‌کرد.
حاج رعیت تعریف می‌کند: آن زمان بعد از آنکه گل ها را چیده و در گونی می‌ریختند با قاطر و الاغ به شهر می‌آوردند و به ما تحویل می‌دادند البته از زمانی که ماشین و اتوبوس ها شروع به کار کردند کم کم کشاورزان با این وسایل گل ها را به دست ما می‌رساندند، آن زمان ها خبری از تکنولوژی و ماشین های امروزی نبود و کار با سختی زیادی انجام می‌شد.
او به سه محصولی که از گل های محمدی بدست می‌آمد شامل خود گلاب،عطر گلاب و محصولی به نام "بن گل" که از تفاله گل بدست می‌آید اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: ما به غیر از گرفتن خود عرق گلاب که برای خود زحمت زیادی داشت عطر هم می‌گرفتیم و جالب تر از آن از تفاله گل ها که بعد از جوشیدن دیگر به درد نمی‌خورد "بن گل" درست می‌کردیم، به طوری همه آن تفاله ها را با قالب هایی که مانند قالب های خشت است، تقسیم می‌کردیم و بعد می‌گذاشتیم تا خشک شود و در زمستان به عنوان سوخت برای گرم کردن کرسی از آن استفاده می‌کردیم که هم خوب می‌سوخت و هم عطر خوبی داشت.
از انواع گلاب هایی که حاج رعیت از آن نام می‌برد، گلاب ممتاز یا به قولی گلاب سنگین است، در واقع گلابی که بسیار غلیظ تولید شود را به این نام می‌خوانند اینکه از هر یک کیلو گل به همان اندازه گلاب تولید شود برای مثال از 30 کیلو گل باید 30 کیلو گلاب ناب تولید شود که در گذشته با حوصله و صبر زیاد در این خانه های قدیمی آن را تولید می‌کرند بدون اینکه ناخالصی در آن دیده شود.