موضوع: اعمال مستحبی شب و روز بعثت خاتم پیامبران(ص) / امشب 60 سال از عمرتان جلوتر بیفتید

اعمال مستحبی شب و روز بعثت خاتم پیامبران(ص)

امشب 60 سال از عمرتان جلوتر بیفتید

امام جواد(ع) درباره اهمیت شب عید مبعث فرمود: «همانا در رجب، شبی است که بهتر از آنچه که بر آن آفتاب می‌‌تابد و به درستی که برای احیای این شب از سوی شیعه اجر عمل 60 سال حساب می‌شود».

در حالی به روزهای پایانی ماه رجب نزدیک می شویم که عید مبعث در روز بیست و هفتم این ماه اتفاق افتاده است، رویداد خجسته ای که جهان را تحت شعاع خود قرار داد و خداوند متعال با مبعوث کردن آخرین فرستاده خود، حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی(ص) راه سعادت و کمال بشریت را به آن نشان داد.

در این شب سراسر نور و معرفت اعمال مستحبی ذکر شده است که نشان از جایگاه والای شب بیست و هفتم رجب دارد، به گونه ای که شیخ طوسی در کتاب «مصباح» خود از حضرت جوادالائمه(ع) روایت می کند که فرمودند: «همانا در رجب شبی است که بهتر است از آنچه که بر آن آفتاب می تابد و آن شب بیست و هفتم رجب است که در صبح آن پیغمبر خدا(ص) به رسالت مبعوث شد و به درستی که از برای عامل در آن شب از شیعه ما اجر عمل شصت سال است».

اعمال شب عید مبعث

در ادامه روایت امام محمدتقی(ع) به اعمال مستحبی این شب اشاره می کنند و می فرمایند: چون نماز عشا را به جا آوردی و به رختخواب رفتی، پس هر ساعتی از شب تا نیمه شب که خواستی، بیدار می شوی و 12 رکعت نماز به جا می آوری و در هر رکعتی سوره «حمد» و سوره ای از سوره های کوچک مفصّل (از سوره محمد تا پایان قرآن) را می خوانی، پس چون در هر دو رکعتی سلام دادی و از نمازها فارغ شدی، بعد از سلام می نشینی و سوره «حمد» را هفت مرتبه و مُعَوَّذَتَیْن(ناس و فلق) را هفت مرتبه و سوره «توحید» و سوره «کافرون» هر کدام را هفت مرتبه و سوره «قدر» و «آیة الکرسی» را هر کدام هفت مرتبه می خوانی و در عقب همه این دعا را بخوان:

«اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فی الْمُلْکِ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیُّ مِنَ الذُّلِّ وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ بِمَعاقِدِ عِزِّکَ عَلَی اَرْکانِ عَرْشِکَ وَمُنْتَهَی الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ وَبِاسْمِکَ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ وَذِکْرِکَ الاْعْلیَ الاْعْلیَ الاْعْلی وَبِکَلِماتِکَ التّامّاتِ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاَنْ تَفْعَلَ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ»، سپس هر دعایی را که خواستی بخوان، همچنین غسل در این شب مستحب است.

زیارت امیرالمؤمنین(ع) در شب بیست و هفتم رجب در نجف اشرف زیاد توصیه شده است، به گونه ای که افضل اعمال این شب دانسته شده است.

شیخ کفعمی در بلدالامین بیان کرده است که در شب مبعث این دعا را بخوانند: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ بِالتَّجَلِیِ الاْعْظَمِ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ وَالْمُرْسَلِ الْمُکَرَّمِ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاَنْ تَغْفِرَ لَنا ما اَنْتَ بِهِ مِنّا اَعْلَمُ یا مَنْ یَعْلَمُ وَلا نَعْلَمُ اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فی لَیْلَتِنا هذِهِ الَّتی بِشَرَفِ الرِّسالَةِ فَضَّلْتَها وَبِکَرامَتِکَ اَجْلَلْتَها وَبِالْمَحَلِّ الشَّریفِ اَحْلَلْتَها.... اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاجْعَلِ الْیَقینَ فی قَلْبی وَالنُّورَ فی بَصَری وَالنَّصیحَةَ فی صَدْری وَذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ عَلی لِسانی وَرِزْقاً واسِعاً غَیْرَ مَمْنُونٍ وَلا مَحْظُورٍ فَارْزُقْنی وَبارِکْ لی فیما رَزَقْتَنی وَاجْعَلْ غِنایَ فی نَفْسی وَرَغْبَتی فیما عِنْدَکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ»

پس به سجده برو و 100 مرتبه بگو: «اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذی هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ وَخَصَّنا بِوِلایَتِهِ وَوَفَّقَنا لِطاعَتِهِ شُکْراً شُکْراً»

پس سر از سجود بردار و بگو:«اَللّهُمَّ اِنّی قَصَدْتُکَ بِحاجَتی وَاعْتَمَدْتُ عَلَیْکَ بِمَسْئَلَتی وَتَوَجَّهْتُ اِلَیْکَ بِاَئِمَّتی وَسادَتی اَللّهُمَّ انْفَعْنا بِحُبِّهِمْ وَاَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُمْ وَاَدْخِلْنَا الْجَنَّةَ فی زُمْرَتِهِمْ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ».

اعمال روز عید مبعث

برای روز بیست و هفتم رجب که روز مبعث است، در روایتی از امام صادق(ع) به عنوان شریف ترین اعیاد یاد شده است، با این وجود برای این روز، اعمالی ذکر شده است:

غسل کردن در این روز مستحب است.

روزه، این روز در میان روزهای سال یکی از چهار روزی است که روزه گرفتن آن فضیلت بسیار دارد و پاداش فراوانی برای آن نقل شده است، در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: هر کس در روز بیست و هفتم رجب روزه بگیرد، خداوند برای او پاداش روزه هفتاد سال را می نویسد.

زیاد صلوات فرستادن، همچنین در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که: در این روز روزه می گیری و بر محمد و آلش زیاد صلوات می فرستی.

زیارت رسول خدا (ص) و امیرمؤمنان(ع) است.

12 رکعت نماز است، از «ریّان بن صلت» نقل شده است که هنگامی که امام محمّد تقی(ع) در بغداد بود، روز نیمه رجب و روز بیست و هفتم رجب را روزه می گرفت و همه ملازمان و یاران آن حضرت نیز روزه گرفتند.

آنگاه به ما فرمودند: 12 رکعت نماز به جا آوریم،(هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعت، «حمد» و «سوره» بخوانیم و هنگامی که نمازها به پایان رسید، هر یک از سوره های «حمد»، «توحید» و «معوّذتین» (فلق و ناس) را چهار مرتبه بخوانیم، آن گاه چهار مرتبه گفته شود: «لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ و چهار مرتبه: «اَللهُ اَللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً» و چهار مرتبـه: «لا اُشْرِکُ بِرَبّی اَحَـداً».

12 رکعت نماز دیگر، شیخ طوسی از «حسین بن روح» روایت کرده است که در این روز 12 رکعت نماز به جا می آوری و در هر رکعت «حمد» و هر سوره ای که خواستی می خوانی و پس از هر دو رکعت و سلام نماز، می خوانی: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فی الْمُلْکِ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، یا عُدَّتی فی مُدَّتی یا وَلیّی فی نِعْمَتی، یا غِیاثی فی رَغْبَتی،یا نَجاحی فی حاجَتی یاحافِظی فی غَیْبَتی، یا کافِیَّ (کافِیَ) فی وَحْدَتی، یا اُنْسی فی وَحْشَتی اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، وَاَنْتَ الْمُقیلُ عَثْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتی فَلَکَ الْحَمْدُ،صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاسْتُرْ عَوْرَتی، وَآمِنْ رَوْعَتی، وَاَقِلْنی عَثْرَتی، وَاصْفَحْ عَنْ جُرْمی، وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتی فی اَصْحابِ الْجَنَّةِ، وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذی کانُوا یُوعَدُونَ».

وقتی که نماز و دعا پایان یافت، هر یک از سوره های «حمد»، «اخلاص»، «معوّذتین»، «کافرون»، «قدر» و «آیة الکرسی» را هفت مرتبه می خوانی، سپس هفت بار می گویی: «لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ» و آنگاه هفت مرتبه می گویی: «اَللهُ اَللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً»، پس از آن، هرچه از خدا می خواهی طلب کن.

دعایی است که وقتی امام موسی بن جعفر(ع) را در روز 27 رجب سال 179 هجری از مدینه به سوی بغداد حرکت دادند، آن را خواند: «یا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَ ضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، یا مَنْ عَفی وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّی وَتَجاوَزْ یا کَریمُ، اَللّـهُمَّ وَقَدْ اَکْدَی الطَّلَبُ، وَاَعْیَتِ الْحیلَةُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْکَ، وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ ...».(فارس)

اعمال شب و روز مبعث حضرت رسول(ص)

شب مبعث از جمله شبهای متبرکه ماه رجب المرجب است که برای آن اعمالی ذکر شده است و امام جواد (ع) درباره ثواب اعمال آن فرمود: اگر شیعه‌ ای از ما آن اعمال را در آن شب انجام دهد اجر عمل60 سال می‌برد.



شب مبعث از لیالی متبركه است كه از حضرت امام جواد (ع) روایت شده است كه همانا در رجب شبی است كه بهتر است از آنچه می تابد بر آن آفتاب، و آن شب 27 رجب است كه در صبح آن پیغمبر خدا به رسالت مبعوث گردیده است و بدرستی كه از برای عامل در آن شب از شیعه ما اجر عمل 60 سال است. به خدمت آن حضرت عرض شد كه عمل در آن شب چیست؟ آن بزرگوار فرمود كه چون بجا آوردی نماز عشاء را و بر رختخواب رفتی، پس بیدار می شوی هر ساعتی كه خواستی از شب تا پیش از نیمه آن، و 12 ركعت نماز می خوانی و در هر ركعت حمد و سوره از سوره های كوچك مفصل(از سوره محمد تا آخر قرآن)، پس چون سلام دادی در هر دو ركعتی و فارغ شدی از نمازها می نشینی و بعد از سلام میخوانی حمد را هفت مرتبه و معوذتین را هفت مرتبه و توحید و كافرون و سوره قدر را و آیه الكرسی را هر كدام هفت مرتبه و باید دعایی را در عقب همه این دعاها خواند كه در مفاتیح الجنان به طور كامل توضیح داده شده است.

دوم: مستحب است غسل در این شب و در نیمه شب.


سوّم : زيارت حضرت اميرالمؤ منين(ع) كه افضل اعمال اين شب است و از براى آن حضرت در اين شب سه زيارت است که در مفاتیح الجنان آمده است.


مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان در مورد فضیلت زیارت امیرالمؤمنین (ع) در شب 27 رجب بر این مسئله تأکید دارد که نه تنها شیعه بلکه برخی از علمای اهل سنت بدان اشاره کرده اند و به سفرنامه ابن بطوطه در این مورد اشاره می کند:... از جمله اینکه ابو عبدالله محمد بن بطوطه كه يكى از علماء اهل سنت است و در ششصد سال پيش می زیسته است در سفرنامه خود كه به «رحله ابن بطوطه » معروف است در بيان وُرود خود از مكه معظمه به نجف اشرف ذكر كرده روضه و قبر مبارك مولايمان اميرالمؤ منين عليه السلام را و گفته اهل اين شهر تمامى رافضى هستند و از براى اين روضه مباركه كراماتى ظاهر شده از جمله آنكه در شب بيست و هفتم ماه رجب كه نام آن شب نزد اهل آنجا «لَيْلَةُ الْمَحْيا» است، مى آورند از عراقين و خراسان و بلادِ فارس و رُوم هر شَل و مفلوج و زمين گيرى كه هست و جمع مى شود از آنها قريب سى چهل نفر در آنجا پس بعد از عشا مى آورند اين مبتلايان را نزد ضريح مقدّس و مردم جمع مى شوند و منتظرند خوب شدن و برخاستن آنها را و اين جماعت مردم بعضى نماز مى خوانند و بعضى ذكر مى گويند و بعضى قرآن تلاوت مى كنند و بعضى تماشاى روضه مى كنند تا آنكه بگذرد نصف يا دو ثلث از شب آن وقت جميع اين مبتلايان و زمين گيران كه حركت نمى توانستند بكنند برمي خيزند در حاليكه صحيح و تندرست مى باشند و علّتى در آنها نيست و مى گويند لا اِلهَ اِلا اللّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ عَلَىُّ وَلی ُّاللّهِ و اين امري است مشهور و مُسْتَفيض و من خودم آن شب را در آنجا درك نكردم لكن از مردمان ثقه كه اعتماد بر قول آنها بود شنيدم و هم ديدم در مدرسه اى كه مهمانخانه آن حضرت است سه نفر زمينگير كه قادر بر حركت نبودند يكى از اهل روم و ديگرى از اهل اصفهان و سيّمى از اهل خراسان بود از آنها پرسيدم چگونه شما خوب نشده ايد و اينجا مانده ايد گفتند ما به شب بيست و هفتم نرسيده ايم و همين جا مانده ايم تا شب بيست و هفتم آينده كه شفا بگيريم و از براى اين شب مردم زياد از شهرها جمع مى شوند و بازار بزرگى اقامه مى شود تا مدّت ده روز فقير گويد: مبادا استِبْعاد كنى اين مطلب را همانا معجزات و كراماتى كه از اين مشاهد مشرّفه بروز كرده و به تواتر رسيده زياده از آن است كه احصا شود...


اعمال روز بيست و هفتم رجب


از جمله اعياد عظيمه است و روزى است كه حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِيهِ وَ اله در آن روز به رسالت مبعوث گرديد و جبرئيل به پيغمبرى بر آن حضرت نازل شد و از براى آن چند عمل است:


اوّل : غسل


دوّم : روزه و آن يكى از چهار روزى است كه در تمام سال امتياز دارد براى روزه گرفتن و برابر است با روزه هفتاد سال .


سوم : بسيار صلوات فرستادن .


چهارم : زيارت حضرت رسول(ص) و اميرالمؤ منين (ع).


پنجم : شيخ در مصباح فرموده از رَيّان بن الصّلت مروى است كه حضرت امام جواد عليه السلام در زمانيكه در بغداد بود روز نيمه رجب و روز بيست و هفتم را روزه گرفت و جميع حشم آن حضرت روزه گرفتند و ما را امر فرمود كه به جا آوريم 12 ركعت نماز كه خوانده شود در هر ركعت حمد و سوره و بعد از فراغ از نمازها خوانده شود هر يك از حمد و توحيد و مُعَوَّذَتين چهار مرتبه و « لا اِلهَ اِلا اللّهُ واللّهُ اَكْبَرُ وَسُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُلِلّهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّبِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ» چهار مرتبه، «اللّهُ اللّهُ رَبِّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَيْئا» چهار مرتبه و «لا اُشْرِكُ بِرَبِّى اَحَدا» چهار مرتبه .


ششم: و نيز شيخ روايت كرده از جناب ابوالقاسم حسين بن رُوح رَحَمهُاللّهُ كه فرموده بجا مى آورى در اين روز 12 ركعت نماز، مى خوانى در هر ركعت حمد وسوره اى كه آسان باشد و تشهّد مى خوانى و سلام مى دهى و مى نشينى و مى گوئى بين هر دو ركعتى :
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَريكٌ فى الْمُلْكِ
وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِىُّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبيراً يا عُدَّتى فى مُدَّتى يا
صاحِبى فى شِدَّتى يا وَليّى فى نِعْمَتى يا غِياثى فى رَغْبَتى يا
نَجاحى فى حاجَتى يا حافِظى فى غَيْبَتى يا كافِىَّ فى وَحْدَتى يا
اُنْسى فى وَحْشَتى اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتى فَلَكَ الْحَمْدُ واَنْتَ الْمُقيلُ
عَثْرَتى فَلَكَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتى فَلَكَ الْحَمْدُ صَلِّ عَلى
مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاسْتُرْ عَوْرَتى وَآمِنْ رَوْعَتى وَاَقِلْنى عَثْرَتى
وَاصْفَحْ عَنْ جُرْمى وَتَجاوَزْ عَنْ سَيِّئاتى فى اَصْحابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ
الصِّدْقِ الَّذى كانُوا يُوَعَدُونَ


پس چون فارغ شدى از نماز و دعا، مى خوانى هر يك از حمد و اخلاص و مُعَوَّذَتَيْن و قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ و اِنا اَنْزَلناهُ و آية الكرسى را هفت مرتبه و بعد مى گوئى لا اِلهَ اِلا اللّهُ واللّهُ اَكْبَرُ وَسُبْحانَ اللّهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ هفت مرتبه، و بعد مى گوئى هفت مرتبه «اللّهُ اللّهُ رَبَّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَيْئا» و مى خوانى هر دعا كه خواهى .


منبع:مهر