موضوع: نکته های ادبی عبرت آموز

سلام دوستان و فرهیختگان نازنین
این حقیر تایپیکی گشودم با عنوان " نکته های ادبی عبرت آموز " و از همه ی دوستان می خوام همکاری کنند .
همانطور که از عنوانش معلوم میشود متونی "کوتاه" و همزمان دارای دو خصیصه ی " ادبی " و "پند آموز " را شامل شود.
منظور این است که انگیزه زیر در بر داشته باشد:
نوشته ها کوتاه باشد تا ضمن ارائه ی پند و اندرز مطلوب ، موجب خستگی و زدگی مخاطب نشود و بقول معروف " مفید و مختصر" باشد.
دوم : ادبی باشد تا به زیبایی کلام بیفزاید و به تبع آن گیرا و جذاب باشد . به شرط آنکه البته در آن "بازی باکلمات قلمبه و سلمبه " نشده باشد و در اصل متونی زیبا ، ادبی و راحت الهضم باشند .
به امید به مصداق " ذکات العلم نشره " در پی آن به نویسنده و خواننده پاداش نیک نصیب گردد . انشاء الله .
این حقیر اولین متن را می نویسم :

1- فلسفه طول عمر

زندگی یک فرصت است . مدت این فرصت به اندازه ی طول عمر است . این مدت به اقتضای احوال هر فرد متفاوت است .

آنچه در تصمیم حق تعالی برای تعیین این فرصت ، بیش از هر چیز دخیل می باشد ، " عدالت " برابر "انّ اکرمکُم عندالله اتقیکُم " است .

پس برای تحقق کرامت انسان نیاز هست تا بمنظور جبران کاستی های مربوطه از سوی او ، طول فرصتها تنظیم گردد .

و بندگان به لحاظ لزوم کسب استحقاق واقعی خویش بایستی در طی طول عمر در معرض اتفاقاتی قرار گیرند تا بدون اینکه از جانب خداوند سُبحان معیارهای "عدالت " به مصداق " ذرّه شرّا یره و ذرّه خیرا یره " نادیده گرفته شود، به حقوق واقعی خویش نائل آیند .

2- عید فطر
هنگام حسابرسی از احوال خود در فرصتی است که به یُمن "اشرف مخلوقات بودنمان " یکبار دیگر عایدمان گشت .لبخند و نشاط هر کس بسته به کیفیّت التجاء در ، بخصوص شبهای پر برکت قدر و میزان صداقت در " اقرار به خطاهای گذشته " تفاوت دارد .
آنکس که پیمانی لاینقطع را بهمراه سرشک و ضجه اش با خالق یکتا در دل شب منعقد ساخت و مصمّم است تا حتی المقدور آن را نگسلد ، شادتر و متبسّم تر نشان می دهد .امّا آنانکه از انعقاد این عهد شیرین ( بدون عذر موجّه) غفلت ورزیده و سرباز زده اند ، اگر هم شاد می بینی نوعی تظاهر است و برای " عدم رسوائی همرنگ جماعت گشته اند " .
فی الواقع آنان درونی آشفته و حالی پریشان ، تحت تأثیر ندامت از غفلت خویش دارند اما در جلد خود پنهان ساخته اند .( البته اگر در این وادی بسر برند و صُم" بُکم" عمیُ" نباشند ) .
اللهی تقبّل منّا .:doa:

3-نگاه به دنیا

از منظر خداوند باریتعالی و پیامبر گرامی اش بایستی به دنیا خوشبینانه نگریست . سبّ و ناسزا به دنیا و روی گرداندن از آن از دیدگاه ایشان مذموم است .

در عوض "دنیا دوستی " ( حبّ الدنیا) چیزی است که ناپسند معرفی شده است . و حتی در روایات از " اکبر کبائر " و یا " رأس کل خطیئه " از آن یاد میگردد.و این دو مقوله از هم جدایند .

مصداق دنیا و آخرت همان حکایت هدف و وسیله است . هدف هیچگاه توجیه گر وسیله نیست . آلات و تجهیزات در دنیا میتوانند وسیله ی رسیدن به اهداف خداپسندانه و عام المنفعه باشند و بالعکس میتوانند در راستای تخریب انسانیت هم بکار روند . با این وجود داشتن خصوصیت مخرب تجهیزات و وسایل نمیتواند عدم لزوم بهره وری از آنها را توجیه کند .

خداوند سُبحان در بسیاری از آیات قرآن مجید به تحسین انسانهایی می پردازد که از او می خواهند " در دنیا به آنان حسنه دهد تا بتوانند بدان وسیله به جایگاه احسنی در آخرت نائل آیند " .

پیامبر اعظم (ص) میفرمایند : جُستن آنچه از دنیا که تو را اصلاح می کند دنیا دوستی نیست . (کنزالعمال:5439)

و همچنین میفرمایند : به دنیا ناسزا مگوئید که آن نیکو مرکبی است برای مؤمن زیرا بوسیله آن به خیر و خوبی می رسد و از شرّ و بدی می رهد . هرگاه بنده گوید لعنت خدا بر دنیا ، دنیا می گوید لعنت خدا بر نافرمانترین ما نسبت به پروردگارش .(بهار: 77/178).

و در جایی فرمودند : دنیا کشتزار آخرت است .

اما در نکوهش دنیا دوستی است که تأکید فراوان دارند از آن جمله اینکه :

- دنیا دوستی را بزرگترین گناهان کبیره می دانند .(کنز العمال : 6074)

- آنرا ریشه ی هر معصیت و آغاز هر گناه می دانند (تنبیه الخواطر:2/122)

- دوستدار دنیا را زیان زننده به آخرت خود می دانند

و در حساسیت کلام ایشان در قُبح دنیا دوستی ، فراوان دیده ایم از جمله آنگاه که فرمودند :

ترسناکترین چیزی که از آن برای امّت خود می ترسم درخشندگی و فراوانی متاع دنیاست

ودر جائی اینچنین به توصیف دنیا دوستی و مقایسه با حسنات آخرت می پردازند :

دنیا در برابر آخرت چیزی نیست مگر مانند این که یکی از شما انگشتش را در دریا فرو برد ، پس بنگرد که چه چیزی با خود می آورد .

4-آزمایش انسان

در قرآن و کلام ائمه اطهار آزمایش با عنوان " فتنه " آمده است . البته فتنه با معانی مختلف از جمله : فساد و آشوب، بلا و مصیبت و مجازات هم ذکر شده است .

تصور اینست که انسانها بوسیله بلا و مصیبت و گرفتاریها به شکلهای مختلف مورد آزمایش قرار می گیرند .بطوریکه در قرآن کریم به انواع آنها اشاره میفرماید از جمله : ستاندن مال ، فرزند ، ثروت از انسان یا دچار شدن به بلاهای طبیعی ، مرض و درد ، ستم و آزار جابران ، مهاجرت و دوری از وطن و مشقت های متعدد دیگر .

اما پیامبر اکرم (ص) در حدیثی میفرمایند:

راستی که من برای شما از آزمودن شما در خوشیها بیمناک ترم تا قرار گرفتن در سختی . شما در سختی ها در افتادید و صبر کردید اما " دنیا شیرین و خوش نظر است" .(الترغیب والترهیب 4/184).

پس انسان در دو شکل در معرض آزمایش قرار می گیرد:

اول : با گرفتار آمدن در مصائب و بلا ها و گرفتاریها .

پیامبر می فرمایند : هر گاه خداوند بنده ای را دوست داشته باشد مبتلایش می گرداند ، اگر صبر کرد او را "انتخاب می کند " و اگر خُرسند بود " او را برای خود برمی گزیند " .(بهار:82/142).

دوم: با قرار گرفتن در معرض فرط خوشی و امکانات و لذات دنیوی .

درحدیثی می فرمایند : دو چیز است که مایه ی فتنه ( آزمایش یا فساد) بسیاری از مردم است :"تندرستی " و "فراغت" .(کافی:8/152) .

تندرستی در زمانی در اوج خود می باشد که انسان در سنین توانایی و زورمندی بسر ببرد .و از پیام پیامبر اعظم اینگونه برداشت میگردد که انسان در آن موقعیت مورد آزمایش قرار می گیرد . آن هنگامی که توانائی و قدرت استفاده از خوشیها و لذات دنیا را داشته باشد .

درجوانــــــی راه را گر بر گنه بستی خوش است

بند ها را گر گُسستی و رها گشتـی خوش است

از میان اینــــــــــــــــــــــ ـــــهمه رفتارهای دلفریب

در دل آتش اگــــــــر زیبا از آن جستی خوش است

فصـــــــــــل پیری آخر زیبائی و خوش زینتی است

انتهای هــــــــــــر طراوت در تن و افسردگی است

درکهنسالی دگـــــــــــر احساس و رغبت خسته اند

در جـــــــــوانی با طراوت بار بر بستی خوش است

فراغت زمانی به انسان دست می دهد که مشغله های ذهنی دیگر انسان را مشغول نسازد و مجال کافی برای پرداختن به امورات دیگر ( چه منفی یا مثبت) وجود داشته باشد.

در منظر پیامبر اکرم (ص) در این حدیث گناه نکردن در زمانی که فرصت و مجال کافی برای پرداختن به آن برای انسان مهیّا باشد ،یک هنر بزرگ محسوب میشود وانسان در این شرایط دشوار و حساس مورد آزمایش قرار می گیرد.

اما ....

بشنوید کلید سر افرازی در آزمون الهی را هم از زبان مبارک ایشان .و آن " اخلاص " است .

طوبی للمُخلصین .....

خوشا به حال مخلصان . آنان چراغهای هدایتند و هر فتنه تاریک (آزمایش سخت و پیچیده ) از آنها برطرف میگردد .(الترغیب و الترهیب:1/54)

5- آفتها در کلام پیامبر اعظم (ص)
آفت زیرکی : خودستایی است
آفت شجاعت : تعدی است
آفت گذشت : منّت است
آفت سخن گفتن : دروغ است
آفت دانش : فراموشی است
آفت بردباری : سبکسری است
آفت شرافت خانوادگی: فخر فروشی است
آفت بخشندگی : اسراف است
آفت دین : خواهشهای نفسانی است .

6-حجاب بهترین راه شناخت تفاوت انسان با حیوان

در هر کجا رجوع کردم تفاوتهای فراوانی یافتم ولی عمده ترین آنها که به نظر می آید در بر گیرنده ی همه ی تمایزات هم باشد از فرمایشات استاد مطهری مأخوذ بود .
ایشان وجه تمایز انسان و حیوان را در "مسئولیت ، تکلیف ، علم و ایمان " می دانند .
اما بحث اینجاست که داشتن این وجوه چگونه اثبات میشود ؟ تشخیص اینکه این ویژگیها وجود دارد که بتوان به صاحبش انسان گفت و آنکه عاری از این ویژگیهاست حیوان اطلاق شود چگونه است ؟
برای اثبات این قضایا باید به داشته ها و تقیّد انسانها به هر کدام پی برد .
برای پی بردن به آنها نیز بایدملاکی قرار داد و با آن ارزیابی کرد.
بهترین موردیکه میتوان اشاره نمود که تفاوت بین انسان و حیوان باشد بطوریکه هیچ مسئولیتی در آن خصوص برای حیوان لحاظ نشده ولی انسانها به آن سفارش شده اند چیست ؟ چون هر مورد دیگر را بررسی کنیم در آن حیوانات سهم اندکی دارند. اما چون بصورت غیر ارادی و فقط برای تکمیل آفرینش تکوینی است در کمیوکیفی آن با انسان فرقهایی وجود دارد .
مثلا" مهربانی و عطوفت : هر دو دارند اما حیوانات برای اینکه مأموریت تکوینی خود را به سرانجام برسانند ولی انسانها برای ساختن جامعه بزرگ بشری و همزیستی های مسالمت آمیز در ابعاد بسیار وسیع تر .
علم : به اندازه ای که خطر را تشخیص و راه را بشناسند و تا انتهای محدود آن پیش روند . ولی انسان تا تسخیر کهکشانها و مجهولات بزرگ ....
مسئولیت : حیوانات مسئولند در حد تولید و مثل و بزرگ کردن فرزند و دفاع از زنده ماندنشان تا تحویل به چرخه ی حیات تکوینی خود. اما انسانها مسئولند به پرورش و آموزش برای ساختن زندگی در ابعاد گوناگون
ایمان : خداوند می فرماید همه ی مخلوقات در حال عبادت منند . پس ایمان به خلقت از سوی منبعی بزرگ هر چند به شکلی دیگر غیر از آنچه ما به آن امر شده ایم در وجود حیوانات هست .
در نتیجه تنهاترین مورد به نظر می آید " پوشش و حجاب " باشد.اگر انسان مجبور به پوشش است ، اما هیچ حیوانی را خداوند مجبور به حفظ پوشش (البته به صورتی که انسان مقید به آن است ) ننموده است .
بنابر این سهل ترین راه برای شناخت انسان و تفکیک او با حیوانات پوشش مناسب است .
گفته ی زی را هم از یک نویسنده دیدمجالب بود :
يك تفاوت عمده و اساسي كه مي تواند وجه تمايزي بين انسا ن وحيوان باشد اين است كه ،حيوانات هرگز نمي توانند انسان شوند در حا ليكه بعضی انسان ها به سهولت و دريك چشم برهم زدن قادرند ۱۸۰در جه متغيرگرديده وبه يك حيوان وحشي درنده ومفت خور تبديل گرديده ومعادلات چندين مجهولي ي لاينحلّي را،درمبناي محاسبات انسان شناختي جوامع ي بشري به ثبت رسانند!

از تو حرکت از خدا برکت
فرض کنید انسانها پای یک صخره ی سنگی مرتفع قرار گرفته اند . بلا تشبیه خداوند در بالاترین نقطه روی قلّه نشسته است .
ما معمولا" به درگاه خداوند دعا میکنیم که : خدایا دست ما را بگیر . و خداوند میفرماید : از تو حرکت و از من برکت .
حالا مردم پای صخره را به طیف های مختلف تقسیم کنیم آنوقت از زبان هر کدام در هر مرحله ای که هستند این درخواست (دعا) را بکار ببریم .
الف :عده ای را فرض کنیم که پای صخره نشسته اند .
ب : عده ای دیگر یک پا روی زمین و تلاش می کنند تا گام اول را بسوی بالا بردارتد.
پ : عده ای در حال بالا کشیدن خود هستد و پاها را به صخره متصل و از زمین کنده اند .
و بهمین صورت انسانها را در مراتب مختلف تصور کنیم
پیامبر و ائمه ی اطهار را مسلماً در آن مراحل آخر بایدتصور نمود و همچنین علما و شهدا و صلحا را نیز پشت سر آنان .
حالا قرار است هر کس به مرحله ی آخر رسید مزد زحمات کشیده شده خود را از خداوند بگیرد .
سئوالاتی که میتوان خود را با آنها سنجید :
1- آنکس که نشسته وهیچ همّتی برای صعود ندارد مزدش چقدر است ؟
پاسخ : همچون انسانی اصلاً به محل اخذ مزد نمی رسد زیرا مزد هر کس را در آخرین نقطه میدهند .
2- اگر خداوند بخواهد در حق هر کس لطف کند و دستش را بگیرد و او را به بالا بکشاند ، چه کسی بیشتر مزد می گیرد ؟
پاسخ : بر فرض در خواست از خداوندبرای دستگیری و اجابت از سوی او ، مزد هر فرد را به اندازه ی تلاشش می دهد . پس میزان اجرت هر شخص بستگی به مقام هر کس روی ارتفاع دارد .(دوری و نزدیکی به آخرین نقطه پایانی ) . ضمن اینکه گروه الف شامل دستگیرندگان نیستند و باصطلاح به آنان خسر الدنیا و الآخره گویند زیرا هیچ همّتی برای بالا جستن ندارند .
3- تصور کنید خداوند تلاش مضاعف و طاقت فرسای فردی را برای بالا کشیدن خود از صخره مشاهده کند و به او در آن حالت بخواهد لطفی کند ( مثلاً دلش به حالش سوخته باشد ) وقتی پیشنهاد میکند تا کسی را به کمک فرد بفرستد و دستش را بگیرد ..... دو گروه متصور است :
گروه اول : زود دست به دستش میدهند و با کمک او به بالا می رسند .
گروه دوم : میخواهند فقط با تلاش خود به نقطه ی سر انجام برسند .
هر دو گروه مشمول محبت و رحمت خداوندند . اماّ اگر قرار است برای هر فرد در پایان تلاشش جایگاهی اختصاص یابد ، بوضوع معلوم است کدام گروه در کدام مکانی منزلت می یابد .
حالا خود را مورد سنجش قرار دهیم .:
از کدامیک از موارد الف ، ب یا پ هستیم ؟
پس با توجه به میزان حرکت خود انتظار برکت از خداوند را متصوّر باشید .
اگر آنقدر اعتماد به نفس دارید و خود را از افراد بند 3 میدانید ، فکر می کنید در کدام کروه اول یادوم قرار می گیرید ؟