موضوع: شباهت امام زمان (عج) به امام رضا (ع)

در حديثي از امام رضا (ع) آمده است كه فرمودند :


« بِاَبي واُمّي سميُّ جدّي وشَبيهي وَ شَبيهُ موسَي بنِ عمرانَ »
پدر و مادرم فداي آن كسي كه هم نام جدّم و شبيه من و شبيه موسي بن عمران است.
كه در اينجا به مواردي چند از وجه شباهت امام رضا (ع) و امام عصر(ع) مي پردازيم :


1) سيماي ظاهري
امام رضا (ع) در زيبايي جمال و جلال، در عصر خود بي نظير بود . چهره اي بسيار زيبا، سيمايي نوراني با چشماني جذّاب داشت كه به جدّش رسول خدا (ص) شبيه بود. وقار و عظمت او، هر كسي را فريفته خود مي ساخت و وقتي در مجامع عمومي حضور مي يافت، بر طبق سنّت آن روزگار، بر صورت مباركش نقاب مي زد ، به طوري كه نور امامت از زير آن مي درخشيد .


محدّثان شيعه و سنّي، شمايل و سيماي ظاهري امام زمان (ع) را طيّ روايات بي شماري از پيامبر (ص) و ائمه هدي اين چنين بيان داشته اند :
داراي چهره اي گندمگون، ابرواني هلالي و كشيده، چشماني سياه و درشت و جذّاب است، شانه اي پهن و دندان هايي برّاق و بيني كشيده و زيبايي دارد. اندامي متناسب، هيئتي خوش منظر و قيافه اي سرشار از حشمت و شكوه رهبري است .
2) مادر
مادر هر دو بزرگوار، كنيزي از مغرب بودند كه در لسان روايات به عنوان: « خيرُ الاماء » يعني سرور كنيزان معرّفي شده اند. امام رضا (ع) از حضرت مهدي (ع) به عنوان نسل چهارم خود و فرزند بهترين كنيزان ياد مي كند. همچنان كه همين تعبير درباره نجمه خاتون نيز به كار رفته است. آنجا كه امام رضا (ع)، عموي خويش علي بن جعفر را بر اين كلام پدرش موسي بن جعفر (ع) شاهد گرفت كه آن حضرت از رسول خدا نقل كرده كه فرمود:
« پدرم فداي پسر بهترين كنيزها باد كه آن امام رانده شده و دور افتاده كه انتقام گر پدر و جدّ شهيد است و صاحب غيبت مي باشد، از فرزندان اوست. »
همچنين داستان راه يابي نجمه خاتون ( مادر امام رضا (ع) ) و نرجس خاتون ( مادر امام زمان (ع)) به خاندان امامت و ولايت، شباهت زيادي به هم دارد :
از هشام بن احمر نقل شده كه روزي امام موسي بن جعفر (ع) به من فرمود : فردي از اهل مغرب، در حالي كه تعدادي برده به همراه دارد به مدينه آمده است. من در خدمت ايشان به نزد او رفتيم. آن حضرت درخواست ديدن كنيزان را نموده، و آن مرد چند كنيز را نشان داد. حضرت فرمودند : ديگري را بياور. گفت : تنها يك كنيزك بيمار دارم. فرمود : آن را نيز نشان بده. اما آن مرد امتناع نمود. سپس حضرت بازگشته و فرداي آن روز مرا به سوي او فرستاده و فرمود : هر چه تعيين كرد بپرداز.
وقتي من به نزد او رفتم، قيمت را بيان كرده و گفت : كمتر از آن نمي دهم و من هم قبول كردم. سپس آن مرد پرسيد : مردي كه ديروز همراه تو بود كيست ؟ گفتم : از بزرگان بني هاشم است. و او داستان اين دختر را اين چنين توضيح داد:
« من اين كنيز را از دورترين شهرهاي مغرب براي خود خريدم. در اين هنگام زني از اهل
كتاب كه مرا ديد، گفت : سزاوار نيست اين كنيز نزد تو باشد، بلكه او شايسته بهترين مرد روي زمين است و به زودي پسري از او متولّد مي شود كه در مشرق و مغرب عالم چون او وجود ندارند.» و من آن دختر را نزد امام كاظم (ع) بردم و ديري نگذشت كه امام رضا (ع) متولّد شد .
و نيز در داستان مادر امام زمان (ع) اين چنين وارد شده است :
بشر بن سليمان از سوي امام هادي(ع) مأموريت يافت كه همراه با نامه اي كه در آن با خط رومي نوشته شده، به محل كاروان حامل اسرا در نزديكي فرات برود. آن حضرت، خصوصيات كنيزي را كه در پشت حجابي به زبان رومي ناله نموده و همه مشتريان را رد مي كند به او دادند كه مي گويد : من بايد خريدارم را خود برگزينم كه قلبم به وفاداري و امانت داري او آرام گيرد. بعد فرمودند : « تو نامه را به صاحب او بده و بگو نامه را به كنيز بدهد، اگر راضي شد، از طرف من براي خريد او وكيل هستي ».
بشر مي گويد : آنچه مولايم فرموده بود انجام دادم. وقتي چشم كنيز به نامه افتاد، شديداً گريسته و گفت : مرا به صاحب اين نامه بفروش. سپس در راه بازگشت داستان خود را اين چنين تعريف كرد.
من مليكه دختر يشوعا فرزند قيصر روم هستم و مادرم از فرزندان شمعون وصيّ حضرت مسيح است. شبي در خواب ديدم كه حضرت مسيح به قصر ما آمده و حضرت محمّد (ص) و اميرالمؤمنين (ع) و جمعي از فرزندانشان به آنجا تشريف آوردند و مرا براي امام عسكري خواستگاري نموده و خود آن حضرت خطبه عقد را خواندند. و سپس به دست حضرت زهرا (س) اسلام آوردم و پس از آن هر شب امام عسكري (ع) را در خواب مي ديدم. تا اينكه پس از چندي به من فرمود : به زودي جدّ تو براي جنگ با مسلمانان، لشكري را آماده مي كند، و تو با تغيير وضع ظاهر، خود را به شمايل كنيزان درآورده و به آن ها ملحق شو. و من چنين كردم و به اسارت درآمدم، در حالي كه هيچ كس مرا نمي شناسد و نام خود را نرجس اعلام نمودم.
سپس وقتي او را به خدمت امام هادي (ع) بردم، آن حضرت بشارت ولادت امام زمان (ع) را به او دادند .
3) بقيّه الله
با آن كه همه « بقيّه الله » ائمه هستند ، امّا اين لقب درباره حضرت رضا (ع) و نيز امام زمان (ع) تصريح شده است.
از حضرت نجمه خاتون مادر امام رضا (ع) نقل شده كه فرمود : وقتي نوزادم به دنيا آمد، دو دستش را بر زمين نهاده و سرش را به سوي آسمان بلند كرد و چيزي گفت. پس آن گاه پدرش موسي بن جعفر (ع) بر من وارد شده و فرمود : اي نجمه ! اين كرامت الهي كه به تو مرحمت شده بر تو مبارك باد. سپس در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه گفت و او را به من بازگردانده و فرمودند :
« خُذيهِ فإنَّهُ بقيّةُ الله تعالي في أرضِه ِ »
او را بگير كه او بقيّه الله در زمين است.
درباره امام زمان (ع) هم روايت شده كه هنگام قيام، بانگ برمي آورد كه :
« أنَا بَقيّةُ الله في أرضِه ِ »
4) اشتياق ديدار
بر طبق نقل روايات، ائمه هدي : همواره نسبت به امام زمان (ع) ، با عباراتي چون « جانم به فدايش » و پدر و مادرم به فداي او باد » اظهار ارادت كرده و آرزوي ديدارش را داشتند، كه اميرالمؤمنين (ع) در كلامي فرمودند: « آه آه شوقاً الي رُؤيَتِه ». چقدر مشتاق ديدارش هستم !
و امام رضا (ع) فرمودند: « بأبي وأمّي سميُّ جدّي و شبيهي » پدر و مادرم فداي آن كسي كه هم نام جدّم و شبيه من است.
امام صادق (ع) نيز پس از بيان فضائلي از امام رضا (ع) ، چنين اشتياقي نسبت به ديدارش ابراز مي فرمايند. آنسان كه روزي امام كاظم (ع) در مقام تجليل از فرزندش امام رضا (ع) ، به ديگر فرزندانش فرمودند :
هذا أخُوكم عليُ بنُ موسي عالمُ آلِ محمّدٍ، سُلُوهُ عَن أديانِكُم وَاحفَظُوا ما يَقُولُ لَكُم.
فَإنّي سَمِعتُ أبي جَعفرِ بن محمّدٍ غير مرّةٍ يقول: « إنَّ عالمُ آل محمّدٍ لَفي صُلْبِكَ وَلَيتَني أدرَكْتُهُ، فإنّه سميّ اميرالمؤمنين علي (ع) ».
اين برادر شما، يعني علي بن موسي، عالم آل محمّد است . درباره اديان خود از او سؤال كنيد و هر چه مي گويد حفظ نماييد كه من از پدرم جعفر بن محمّد (ع) چندين مرتبه شنيدم كه فرمود : عالم آل محمّد از توست و چقدر مشتاق ديدارش هستم ! و نام او همچون اميرالمؤمنين (ع) ، علي است.
5) فريادرسي
امام صادق (ع) در بياني، از امام رضا (ع) به عنوان فريادرس امّت ياد مي كند. آنجا كه در معرّفي فرزندش موسي بن جعفر (ع) به عنوان امام پس از خود، به مهمترين مشخّصه آن حضرت اشاره مي فرمايند :
« يَخْرجُ اللهُ مِنْهُ غَوثَ هذه الأمَّةِ وَ غِياثِها »
خداوند فريادرس و غياث اين امّت را از او به وجود خواهد آورد.
همچنان كه امام سجّــاد (ع) درباره امام زمان مي فرمايند :
الكَهفِ الحَصينِ وَ غِياثِ المُضْطَرِّ المُستَكينِ ».
او پناهگاه استوار و فرياد رس درماندگان و پناه خواهان است.
6) اوضاع سخت قبل از ولادت
امام عسكري (ع) همچون امام كاظم (ع) دوران سخت و پرفشاري را تحمّل كردند. و همان طور كه موسي بن جعفر (ع) در مدّت طولاني بيش از ده سال در زندان بني عبّاس اسير بودند : امام عسكري (ع) نيز در محله عسكر سامرا تحت مراقبت شديدي قرار داشته و براي حفظ راه امامت، مأمور به تقيّه بودند.
يزيد بن سليط زبيدي از امام موسي بن جعفر خواست تا امامِ پس از خود را معرّفي كند، همچنان كه پدرش امام صادق (ع) چنين كرد. ولي آن حضرت فرمودند :
« كان أبي في زَمَنٍ لَيس هذا مِثْلُهُ »
پدرم در زماني بود كه حال، مثل آن زمان نيست. ( يعني الاَن بايد تقيه كرد ).
سپس ضمن معرّفي « موسي بن جعفر (ع) » به عنوان امام پس از خود فرمودند : اي يزيد، اين مطلب را مخفي دار و با كسي در اين باره صحبت نكن. مگر آن كه خدا قلبش را براي ايمان، امتحان نموده باشد .
همچنان كه امام عسكري (ع) از احمد بن اسحاق خواستند تا امر ولادت فرزندشان را كه به عنوان سرّي از اسرار الهي است، پوشيده دارد .

ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــ
منبع: کتاب ولايت مهدوي در کلام رضوي