موضوع: آيا ابليس از فرشتگان بود ؟

آيا ابليس از فرشتگان بود؟


ممکن است توهّم شود که ابليس نيز فرشته اي از فرشتگان الهي بوده؛ زيرا در بعضي از آيات مربوط به سجده فرشتگان بر آدم عليه السلام و امتناع ابليس از سجده بر آن حضرت، فرشتگان مستثني منه و ابليس مستثني قرار گرفته است.(5) علاوه بر اين، ابليس هم نگفت من از فرشتگان نيستم تا سجده کنم وآنگهي، امام علي عليه السلام مي فرمايد: «ما کان اللّه سبحانه ليدخل الجنة بشرا بامر اخرجٍ به منها ملکا»(6)



جواب اين توّهم: اولاً، قرآن تصريح دارد که ابليس از جن است درآن جا که مي فرمايد: «کان من الجنّ ففسق عن امر ربّه» (کهف: 50)



ثانيا، از آن جا که ابليس مدت طولاني در بين فرشتگان بود، در زمره آن ها درآمده بود، و اين که قرآن مي فرمايد: «و اذقلنا للملائکةِ اسجدوا لآدم فسجدوا الاّ ابليس» مي تواند از همين مقوله باشد.



ثالثا،آفرينش شيطان ازآتش است، اماخلقت فرشتگان از نور.(7)



رابعا، قرآن تصريح دارد به اين که فرشتگان نافرماني خدا نمي کنند: «لا يعصون اللّه ما امرهم» (تحريم: 6)؛ «لا يسبقونه بالقول و هم بامره يعملون» (انبياء:26). اما با وجود اين، به تصريح قرآن، شيطان از فرمان خدا سرپيچي کرد: «ابي واستبکر و کان من الکافرين» (بقره: 34)؛ «کان من الجنّ ففسق عن امر ربّه» (کهف: 50)؛ «فسجدوا الاّ ابليس ابي» (طه: 116)؛ «الاّ ابليس ابي ان يکون مع الساجدين» (حجر: 30)؛ «الاّ ابليس استکبرو کان من الکافرين»(ص:74)؛ «انّ الشيطان کان للرّحمن عصّيا.» (مريم: 44)



خامسا، قرآن شيطان را داراي ذريّه مي داند، آن جا که مي فرمايد: «واذ قلنا للملائکة اسجدوا لآدم فسجدوا الاّ ابليس کان من الجن ففسق عن امر ربّه افتتخذونه و ذرّيّته اولياء من دوني و هم لکم عدوٌ بئس للظالمين بدلاً». (کهف: 50) اما چنين چيزي براي فرشتگان ثابت نشده است.



سادسا، قرآن مي فرمايد: ملائکه براي کساني که در زمين هستند از درگاه الهي طلب مغفرت و بخشش مي کنند: «و الملائکةُ يسبّحون بحمد ربّهم و يستغفرون لمن في الارض و بالاسحار هم يستغفرون» (ذاريات: 18) و در جاي ديگر مي فرمايد: «الذين يحملون العرش و من حوله يُسبّحون بحمد ربّهم و يؤمنون به و يستغفرون للّذين آمنوا ربّنا وسعت کلّ شي ءٍ و علما فاغفر للّذين تابوا واتّبعوا سبيلک وقهم عذاب الجحيم.» (غافر: 7) ولي در آيات متعددي، شيطان را دشمن آشکار انسان مي داند و انسان را از پي روي او برحذر مي دارد: «و انّ الشيطان للانسان عدوٌ مبينٌ» (يوسف: 5)؛ افتتخذونه و ذرّيّته اولياء من دوني و هم لکم عدّوٌ.» (کهف: 50)(8)